Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 173 oppslagsord

skriv

substantiv inkjekjønn

Opphav

av skrive

Tyding og bruk

skriftleg melding eller brev, særleg frå offentleg kontor

- følgjeskriv
- klageskriv
- rundskriv

Artikkelside

skrive

skriva

verb

Opphav

norrønt skrifa; latin scribere

Tyding og bruk

lage skrift på papir eller skjerm ved hjelp av blyant, penn, tastatur eller liknande
Døme
- skrive brev;
- skrive namnet sitt;
- skrive utydeleg;
- skrive med blyant;
- skrive på pc
uttrykkje at det er eit visst år, ein viss dato eller eit visst klokkeslett
Døme
- i dag skriv vi 3. desember
komponere
Døme
- skrive musikk for fele

Faste uttrykk

leve av å skrive
leve av å vere forfattar eller skribent
skrive av
kopiere
skrive falsk
forfalske namnetrekk
skrive fram
i statistikk: rekne ut korleis ei framtidig utvikling blir, ut frå gjevne føresetnader om faktorane som kan påverke utviklinga;
framskrive
skrive frå seg
seie frå seg noko skriftleg
skrive historie
utrette noko som set merke i utviklinga;
skape historie
skrive inn
føre inn
skrive ned
- setje på papiret
- setje ned verdien av noko;
  devaluere
skrive om
endre og forbetre ei skriftleg framstilling;
omskrive (1)
skrive opp
- ta opp skriftleg;
  skrive ned
- gje att tidlegare verdi;
  revaluere
- vere viss på
  det kan du skrive opp!
skrive på
- setje namnet sitt på eit dokument
- føre noko opp som gjeldspost for nokon
skrive på for
kausjonere for nokon
skrive seg/skrive seg for
bruke eit anna namn enn sitt eige (i underskrift)
ho heitte Nilsen, men skriv seg no Nes;
han skreiv seg for Nordbø
skrive seg bak øyret
merke seg noko
skrive seg frå
kome av, stamme frå; datere seg frå
skrive seg inn
la seg føre inn som medlem i eit lag eller liknande
skrive til
sende brev til nokon
skrive under på
- godta med underskrifta si
- i overført tyding: gje ei (munnleg) forsikring om noko
skrive ut
- gjere vedtak om;
  avgjere, fastsetje
  skrive ut skatt;
  skrive ut nyval
- trykkje digitalt dokument på papir med hjelp av skrivar
- kalle ut (soldatar);
  innrullere (1)
- gje ei skriftleg fråsegn om at ein kan forlate sjukehuset
  han vart skriven ut av sjukehuset
som skrive står
som alle veit
stå skrive
vere ei allmenngyldig sanning

Artikkelside

kopernikansk

adjektiv

Opphav

etter namnet til den polske astronomen Copernicus 1473–1543

Tyding og bruk

som skriv seg frå eller gjeld Copernikus

Døme

det kopernikanske verdsbiletet har sola i sentrum

Faste uttrykk

det kopernikanske systemet
system der ein går ut frå at sola er midtpunktet i universet

Artikkelside

underhaldande

adjektiv

Tyding og bruk

som gjev god underhalding;

morosam (1), trøysam, fornøyeleg

Døme

filmen var underhaldande;
ho skriv underhaldande bøker

Artikkelside

ute

adverb

Opphav

norrønt úti; av ut

Tyding og bruk

under open himmel, i friluft, utandørs
Døme
- gå ute og fryse;
- liggje ute;
- barna er ute og leiker;
- eg finn dei korkje ute eller inne;
- ute på trappa
utanfor sitt vanlege hus, hylster, dekke eller liknande
Døme
- kjuklingen er ute av skalet;
- skjorteflaket heng ute
- i overført tyding: utanfor ein vanleg eller tidlegare tilhaldsstad
  han er ute or soga;
  eg er ute av stand til å skjøne det;
  vere ute av seg (av sorg) – heilt fortvilt
ikkje heime, ikkje til stades
Døme
- sjefen er ute;
- vere ute og handle;
- ete ute (på restaurant e l)
- han var ute under krigen – utanlands
unna eit visst utgangspunkt;
borte
Døme
- ute på fjorden, åkeren;
- ute på kjøkenet
- ved eller nærmare havet
  ute ved kysten;
  ute på øyane
i verksemd, på ferde, til stades
Døme
- vere tidleg, seint ute – med å kome, med å utvikle seg e l;
- ho er ute med strekane sine;
- han er ute og skriv i avisa att;
- vere ute etter revansje;
- når ulykka er ute
utsett (1, påteken
Døme
- vere ute for eit uhell, for ein svindlar
slutt (2, omme, forbi
Døme
- fristen, eventyret er ute;
- før året er ute;
- det er ute med meg – eg er fortapt, ferdig

Faste uttrykk

ille ute
i store vanskar;
i stor fare
bøndene var ille ute når innhaustinga slo feil
vere ute etter
prøve å treffe (nokon); prøve å få has på

Artikkelside

sommartid, sumartid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tid på året da det er sommar
Døme
- den lyse, gode sommartida;
- i sommartida skriv avisene ofte om uteliv og reiser
det at tida er skuva ein time fram om sommaren for å utnytte sol- og dagslys;
motsett vintertid (2)
Døme
- stille klokka til sommartid
avtalefesta kortare arbeidstid om sommaren

Artikkelside

erindringsbok

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

samling av memoarar i bokform;

jamfør erindring

Døme

i erindringsboka skriv ho om samlivet med forfattaren

Artikkelside

trylle

trylla

verb

Opphav

norrønt trylla ‘fortrolle’; jamfør troll

Tyding og bruk

gripe sterkt og inderleg;
dåre (2, fortrylle, hugta, forhekse (2);
jamfør tryllande
Døme
- trylle hugen på nokon;
- den fagre naturen tryller meg heilt;
- bli trylt av noko
gjere overnaturlege eller magiske ting;
gjere magi
Døme
- eg kan ikkje trylle heller;
- forfattaren skriv om ei fiktiv verd der folk kan trylle
gjere tryllekunstar
Døme
- lære å trylle med kort

Faste uttrykk

trylle bort
få til å forsvinne svært raskt eller sporlaust
magikaren trylla bort kaninen;
nok ein gong har han trylla bort pengane sine
trylle fram
skaffe eller finne fram noko på ein forunderleg god eller rask måte
verten trylla fram ei handfull velsmakande rettar;
trylle fram eit lommetørkle

Artikkelside

tekst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt textr eller texti; av latin textus ‘vev’

Tyding og bruk

trykte eller skrivne ord sette saman i ein heilskap slik at det gjev meining, til dømes i ei bok, ein artikkel eller ein e-post;
samanhengande mengd av skrivne ord
Døme
- ei bok med lite tekst og mykje bilete;
- desse tekstane er uleselege;
- skriv ein kort tekst om sommarferien din;
- ein gresk tekst med omsetjing
- - lovtekst
  - originaltekst
ord til ein melodi
Døme
- ein popmelodi med norsk tekst
- - songtekst
utdrag frå Bibelen eller bibelstad som utgangspunkt for ei preike
Døme
- teksten i dag er frå Salmane;
- leggje ut teksten på førehand
omsetjing eller attgjeving av tale i eit fjernsynsprogram, ein film eller liknande, som blir vist nedst på skjermen;
undertekst (1);
til skilnad frå dubbing
Døme
- filmen er på fransk med norske tekstar
i typografi: stor skriftstorleik;
20-punkts kegel

Faste uttrykk

halde seg til teksten
ikkje snakke seg vekk frå eit planlagt tema
lese nokon teksten
irettesetje nokon
læraren las elevane teksten da halve klassa ikkje leverte i tide

Artikkelside

sørnorsk

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld, skriv seg frå eller er særmerkt for Sør-Noreg

Døme

den sørnorske industrien

Artikkelside

Side 1 av 18

Resultat per side: