Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
209 treff

Nynorskordboka 209 oppslagsord

rein 1, reine

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt rein(a)

Tyding og bruk

  1. grasgrodd strimmel eller grasbakke i kanten av ein åker
  2. langstrekt voll av jord eller grus
Artikkelside

rein 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hreinn

Tyding og bruk

gråbrunt hjortedyr med breie klauver og stort, greina gevir;
Rangifer tarandus;
Artikkelside

rein 3

adjektiv

Opphav

norrønt hreinn

Tyding og bruk

  1. fri for skit eller forureining
    Døme
    • vere rein på hendene;
    • brette saman reine klede;
    • rein, frisk luft;
    • vi treng reint vatn;
    • kan du gjere reint på badet?
  2. fri for hindringar eller liknande
    Døme
    • skipet kom seg ut i reint farvatn
  3. moralsk lytefri;
    Døme
    • ha reint samvit
  4. utan tilsetningar;
    Døme
    • reine fargar;
    • ein ring i reint gull;
    • han gjorde det av rein idealisme
  5. som er klar og tydeleg;
    Døme
    • reine linjer
  6. Døme
    • det var reine elendet;
    • han er reine barnet
  7. brukt som adverb: heilt (1, fullstendig (2)
    Døme
    • det gjekk reint ille;
    • ho var reint galen

Faste uttrykk

  • gjere reint bord
    • ete alt som er sett fram
    • reinske opp;
      kvitte seg med alt
    • i konkurransar og liknande: vinne alt som er mogleg å vinne
  • ha reine hender
    vere uskuldig
  • ha reint mjøl i posen
    vere uskuldig;
    ha godt samvit
  • halde buret reint
    om målvakt: ikkje sleppe inn mål
  • halde stien sin rein
    te seg ulasteleg
  • med reine ord
    med likeframme uttrykk;
    rett ut
    • bodskapen er formulert med reine ord
  • på det reine
    klarlagt
    • det er på det reine at han ikkje kjem tilbake;
    • vi må bringe på det reine kva som skjedde
  • på det reine med
    klar over
    • eg er fullt på det reine med at framtida er usikker
  • rein og skjær
    klar og tydeleg;
    fullstendig
    • det var rein og skjær lygn alt saman
  • reine ord for pengane
    klar tale;
    sanninga
  • reint rulleblad
    lytefri vandel
  • reint ut
    rett og slett;
    beint fram
    • det var reint ut hjartelaust
  • snakke reint
    snakke feilfritt, særleg med bruk av dei rette lydane
  • syngje reint
    syngje utan falske tonar
Artikkelside

rine

rina

verb

Opphav

norrønt hrína

Tyding og bruk

Døme
  • rine som ein gris
Artikkelside

stoverein, stuerein

adjektiv

Tyding og bruk

  1. om hund, katt eller liknande: som er eller held seg rein;
    Døme
    • selje stovereine kattungar
  2. i overført tyding: godteken;
    god nok
    Døme
    • hardingfela var ikkje alltid rekna som stoverein
Artikkelside

utopi

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk, av u ‘ikkje’ og topos ‘stad’, etter den engelske forfattaren Thomas Mores bok Utopia frå 1516, om ein idealstat

Tyding og bruk

  1. ideell lykketilstand som ikkje kan realiserast
  2. ugjennomførleg, urealistisk (men eigenleg framifrå) plan eller tanke
    Døme
    • det er rein utopi å tru at det skal lykkast
Artikkelside

utklassing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

særleg i idrett: det å å vinne stort over;
jamfør utklasse
Døme
  • 4–0 er rein utklassing
Artikkelside

utgiftspost

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. rekneskapspost der utgifter blir noterte
    Døme
    • husleiga er ein stor utgiftspost
  2. tyngjande utgift eller kostnad
    Døme
    • utkantar blir sett på som rein utgiftspost
Artikkelside

spekulativ

adjektiv

Tyding og bruk

  1. djuptenkt, grublande
    Døme
    • han er ein spekulativ type
  2. som byggjer på rein tenking og ikkje røynsle eller undersøking
    Døme
    • ei spekulativ tolking
  3. som er gjord (berre) for å tene pengar
    Døme
    • spekulative filmar
Artikkelside

snaublåsen

adjektiv

Tyding og bruk

som er blåsen rein
Døme
  • snaublåsne berg
Artikkelside