Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 7 oppslagsord

kryss 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom lågtysk kruze; frå latin crucem, av crux ‘kross’

Tyding og bruk

  1. figur av to (oftast skråstilte) linjer eller gjenstandar som skjer kvarandre
    Døme
    • setje kryss i margen på ei bok;
    • få skia i kryss;
    • leggje armane i kryss
  2. noko som liknar eit kryss (1, 1)
    Døme
    • dei kolliderte i krysset
  3. øvre hjørne i eit mål
    Døme
    • ho skaut oppe i krysset
  4. reiskap til å skru av og på bilhjul med
  5. bekkenpartiet og den bakre, kjøtfulle delen av kroppen på husdyr;
  6. kryssande rørsle
    Døme
    • båten gjorde eit kryss mot vinden
  7. i musikk: teiknet ♯ som høgjer ein tone eit halvt steg;
    jamfør B (1, 3)
    Døme
    • kryss for f blir fiss

Faste uttrykk

  • kryss på linja
    • om eldre forhold: kluss med telefonsambandet
    • misforståing
  • på kryss og tvers
    i alle retningar
    • dei søkte gjennom området på kryss og tvers
  • setje kryss i taket
    markere noko heilt uventa (som ein er glad for)
Artikkelside

kryss 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk krüse

Tyding og bruk

  1. spor oppe og nede på tønnestavar
  2. reiskap til å lage kryss (2, 1) med
Artikkelside

forkøyrsrett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett til å køyre føre ein annan, til dømes i vegkryss
Døme
  • ha forkøyrsrett i krysset;
  • forkøyrsrett frå høgre, vikeplikt frå venstre
Artikkelside

klinke 3

klinka

verb

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

  1. hamre hovud på ein metallnagle som går gjennom to stykke slik at hovudet held dei saman
    Døme
    • klinke fast noko;
    • klinke saman jernplater
  2. slå, støyte eller sparke hardt
    Døme
    • klinke til nokon;
    • klinke ballen opp i krysset

Faste uttrykk

  • klinke til
    gjere ein heilhjarta innsats;
    slå til, setje fart
    • klinke til frå start;
    • klinke til med ny banerekord
Artikkelside

innkøyrsel

substantiv hankjønn

innkøyrsle

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å køyre inn;
    Døme
    • skulen og idrettsplassen har innkøyrsel i det same krysset
  2. stad der ein køyrer inn;
    Døme
    • innkøyrselen til huset;
    • stengje heile innkøyrselen
Artikkelside

gire 1

gira

verb

Tyding og bruk

  1. skifte frå eitt gir til eit anna
    • gire ned før krysset;
    • gire (opp) frå andre til tredje (gir)
  2. i overført tyding:

Faste uttrykk

  • vere gira på
    innstilt på, klar for
    • ho er gira på medalje;
    • han var gira på å skrive meir
Artikkelside

elegant

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; frå latin elegans ‘utveljande’

Tyding og bruk

  1. smakfull, stilfull, utsøkt
    Døme
    • ein elegant salong;
    • ein elegant herre
    • brukt som adverb:
      • kle seg elegant
  2. grasiøs, lett og sikker;
    leikande lett
    Døme
    • elegante rørsler;
    • i elegant stil
    • brukt som adverb:
      • hoppe elegant over alle problem;
      • ballen vart plassert elegant i krysset
Artikkelside