Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 51 oppslagsord

frå 1, ifrå

preposisjon

Opphav

norrønt frá, ífrá; same opphav som fram

Tyding og bruk

brukt for å gje utgangspunkt ved stad eller rom;
med utgangspunkt i
Døme
- reise frå Bodø;
- trafikken frå fjellet;
- kome frå jobb;
- samle seg frå alle kantar;
- frå kontoret ser eg heile byen
- brukt som adverb
  sparke frå;
  båten driv frå
ved (måling av) utgangspunktet for strekning, område, storleik, intervall
Døme
- frå Lindesnes til Nordkapp;
- frå ende til annan;
- frå topp til tå;
- frå hand til munn;
- 20 m frå huset;
- prisar frå 10 kr og oppover;
- frå dei eldste til dei yngste
ved utgangspunktet for tid
Døme
- frå 1. mai til 1. juli;
- frå gammalt av;
- frå da av tok eg heller bussen enn å gå;
- frå først til sist;
- frå først av var det slik;
- frå æve til æve
ved utvikling, endring
Døme
- vekse frå gut til mann;
- frå det kjende til det ukjende
med opphav, årsak, grunnlag eller kjelde i
Døme
- vere frå landet;
- stamme frå apane;
- funn frå Egypt;
- boka hennar frå 1959;
- snøen frå i fjor;
- helse frå nokon;
- ordre frå høgaste hald;
- arve frå ein onkel;
- få hjelp frå vener;
- høyre sladder frå nokon;
- blø frå såret;
- snakke frå levra;
- fritt omsett frå tysk
- brukt som adverb
  ein kan lure kvar dette kjem frå
med fjerning, åtskiljing, skilje eller avstand i høve til
Døme
- reise frå gard og grunn;
- han reiste seg frå stolen;
- rømme frå fengselet;
- vere borte frå arbeidet;
- setje frå seg nøklane;
- bordet står noko frå veggen;
- halde nokon frå å gjere noko;
- ta ei klokke frå kvarandre;
- vere skild frå nokon;
- seie frå seg retten;
- kople av frå maset;
- sovne frå lyset
- brukt som adverb
  dei skadelidne må melde frå;
  denne summen skal du trekkje frå

Faste uttrykk

falle frå
- døy
- forlate, svikte;
  slutte
frå eller til
utan stor skilnad i den eine eller andre retninga
vi kan ikkje gjere stort frå eller til
frå seg
ukontrollert, styrlaus, galen; i uvit
dei vart frå seg av sinne
frå tid til anna
somtid, av og til
slike ting skjer frå tid til anna
frå vitet
utan evne til å tenkje eller handle rasjonelt
støyen kunne få kven som helst til å gå frå vitet
frå … til …
brukt til å syne spenn i tid, omfang eller anna
utstillinga er open frå laurdag til måndag;
isen er frå ti til tjue cm tjukk
gå ut frå
byggje på, rekne med (noko)
gå ut frå at alt er rett
til og frå
fram og tilbake
til skilnad frå
ulikt, i motsetnad til
til skilnad frå foreldra bryr ikkje dei unge seg om å kjøpe hus
til å kome frå
brukt for å uttrykkje at ein ikkje kan unngå noko
det er ikkje til å kome frå at språk kan vere vanskeleg
vekse frå
bli for stor for
slikt hadde dei vakse frå

Artikkelside

fråteken

adjektiv

Opphav

av ta frå

Tyding og bruk

som er vorten teken ifrå;

fråtatt

Døme

bli fråteken garden;
dei er fråtekne retten til å streike

Artikkelside

skrekk

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

sterk kjensle av angst eller frykt for noko;
otte (2, 1), redsle (1)
Døme
- bli stiv av skrekk;
- ha skrekk for noko
noko som verkar skremmande
Døme
- ei hending til skrekk og åtvaring

Faste uttrykk

setje skrekk i
skremme
skrekk og gru
- redsle og uhygge
  tenkje med skrekk og gru på noko
- brukt for å uttrykkje misnøye eller støkk
sleppe med skrekken
kome ifrå noko med knapp margin og utan mein
han slapp unna ulykka med skrekken
ta skrekken
bli redd, få nok
nokre tok skrekken og stakk av

Artikkelside

setje, sette

setja, setta

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt setja; opphavleg kausativ til sitja

Tyding og bruk

plassere noko eller nokon på ein stad
Døme
- setje barnet på fanget;
- ho set maten på bordet;
- dei sette skoa i gangen;
- ho har sett kua på båsen;
- han er sett i fengsel;
- setje namnet sitt under noko
få eller ha i ei viss stilling eller ein viss tilstand
Døme
- setje døra på gløtt;
- setje sinna i kok;
- dei set fyr på bålet
lage, danne
Døme
- setje flekk på duken;
- ho set musikk til eit dikt;
- han sette ein deig
plante
Døme
- setje poteter
tilføre, gje
Døme
- setje vaksine
satse, våge
Døme
- setje 1000 kr på ein hest
i typografi: stille saman typar til ord og linjer
Døme
- manuskriptet kan setjast;
- sitata er sette i kursiv
få i gang, ta til med, byrje
Døme
- setje folk i arbeid;
- setje nokon på sporet;
- han set i gang;
- ho sette på sprang
krysse, frakte (med båt)
Døme
- setje over elva;
- setje nokon i land;
- setje nokon over sundet
føre, leie
Døme
- setje nokon inn i noko
hisse, pusse
Døme
- setje hunden på nokon
verdsetje, vurdere
Døme
- setje nokon høgt
avtale, fastsetje
Døme
- setje ein frist;
- setje streng straff for noko;
- setje noko ut av kraft
gje i oppdrag
Døme
- setje nokon til ein jobb;
- setje bort eit arbeid
la kome i verksemd
Døme
- møtet er sett

Faste uttrykk

bli sett ut
bli sjokkert og handlingslamma
ho blir heilt sett ut av spørsmålet
set at
tenk om, enn om
set at det gjekk gale;
set at x er mindre enn 1
setje att
gå ifrå;
etterlate
ho sette att bilen og gjekk om bord i båten
setje av
leggje til side;
spare
setje av pengar
setje barn på
gjere gravid
setje barn til verda
få barn;
fø
setje etter nokon
fare, renne etter nokon
setje fast
- feste
  setje noko fast
- arrestere
- målbinde
  han var ikkje god å setje fast i ordskifte
setje fram
- bere fram
  setje fram mat
- hevde
  setje fram ein påstand
setje i
ytre seg med kraft
setje i eit skrik;
setje i å gråte
setje i brann
- setje fyr på;
  tenne på
  ho fekk bilen sin sett i brann;
  dei truga med å setje byen i brann
- kalle fram sterke kjensler
  ein songar som sette mange hjarte i brann
setje i hop
få til å henge saman;
montere
setje i hop eit byggjesett
setje i scene
- planleggje og leie arbeidet med ei teaterframsyning
- setje i gang
  ein praksis sett i scene av regjeringa
setje i verk
få i gang;
realisere
setje i verk eit tiltak
setje inn
- plassere under tak
  setje inn sykkelen
- fengsle
  han vart sett inn for fyll og bråk
- plassere, montere
  han skal setje inn videokamera i butikken;
  nye vindauge vart sette inn
- plassere på konto
  setje inn pengar i banken
- la kome på trykk
  setje inn ein annonse i avisa
- gni og få til å blande seg
  setje inn lêret med feitt
- ta til med stor kraft eller intensitet
  uvêret set inn;
  stormen sette inn for fullt
- bidra med;
  gjere ein ekstra innsats
  setje inn alle krefter;
  ikkje ha maktmiddel å setje inn;
  setje alt inn på noko
- lage mål
  setje inn ei skåring
setje inn støyten
satse fullt og heilt
han sette inn støyten i andre omgang
setje livet inn
risikere å døy
dei sette livet inn for fridomen
setje livet til
omkome, døy (i ulykke eller liknande)
setje ned
- minske
  setje ned prisane
- utnemne
  setje ned ein komité
setje om
omsetje (3) (frå eitt språk til eit anna)
setje opp
- stille opp
  setje opp eit gjerde;
  setje opp ein plakat
- skrive
  setje opp eit dokument;
  han sette opp eit reknestykke
- høgje, auke
  setje opp prisane
- feste opp
  setje opp håret
- vise
  setje opp eit surt andlet
- setje i scene (1)
  setje opp eit teaterstykke
setje over
- plassere på omn for å koke noko
  setje over potetene
- endre sambandslinje
  setje over til studio
setje over styr
bruke ukontrollert mykje;
sløse, øydsle bort
setje pris på
verdsetje, like;
setje høgt
setje på
- få til å virke
  sette på bremsene
- velje ut (husdyr) til al
  setje på større bøling
setje på ende
lage oppstyr;
rote
setje huset på ende
setje på gata
gjere huslaus; seie opp (leigetakar)
setje på porten
kaste ut, gje avskil (frå arbeidplass)
arbeidarane på smelteverket vart sette på porten
setje på sporet
vise veg, hjelpe til rette
setje saman
få til å henge saman
setje saman eit program
setje seg
- plassere kroppen i sitjande stilling
  setje seg til bords;
  ho setter seg ned;
  han sette seg inn i bilen;
  dei har sett seg rundt bordet
- få seg sjølv i ein viss tilstand eller situasjon
  setje seg i gjeld;
  setje seg høge mål
- begynne, kome i gang
  toget sette seg i rørsle
- danne seg
  det sette seg verk i såret
- bli fast
  fyllinga må få tid til å setje seg
setje seg fast
bli sitjande fast
setje seg føre
bestemme seg for
kome i mål med det ein har sett seg føre
setje seg inn i
orientere seg om
han sette seg inn i arbeidsoppgåvene
setje seg opp mot
gjere motstand mot
dei set seg opp mot tradisjonen
setje seg på bakbeina
gå imot, nekte, protestere
partiet sette seg på bakbeina i saka om barnehagar
setje skrekk i
skremme
setje til
ha i
setje til meir væske i løysninga
setje ut
- vente med;
  utsetje (1)
  setje ut saka
- spreie
  setje ut rykte
- plassere ut i naturen for å auke bestanden
  setje ut yngel
- plassere fangstreiskap
  setje ut snarer
- overlate oppdrag til andre
  setje ut prosjektet
setje ut av spel
tvinge ein motstandar til å gje opp
setje ut i livet
realisere ein plan;
setje i verk

Artikkelside

rose 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt rós(a); frå latin

Tyding og bruk

buskforma plante i rosefamilien, særleg prydbusk av slekta Rosa
Døme
- klatrerose;
- nyperose
plante som minner om rose (1, 1), men som høyrer til ein annan plantefamilie
Døme
- alperose;
- nykkerose
stor og fargerik blomster(krone) av rose (I,1 og 2)
Døme
- ein bukett raude roser
noko som minner om rose (1, 4)
Døme
- frostrose;
- kompassrose;
- ha roser i kinna
- figur, ornament som liknar blomstrar eller blad
  brodere, måle roser

Faste uttrykk

dans på roser
enkel eller sorglaus affære
livet er ingen dans på roser;
å velje dette yrket er langt ifrå ein dans på roser;
reint økonomisk er det ingen dans på roser
strø roser på nokons veg
gjere livet triveleg og enkelt for nokon

Artikkelside

ro 5

verb

Opphav

norrønt róa

Tyding og bruk

drive fram eit fartøy med årer;
skysse eller frakte i robåt
Døme
- ro båten i land;
- ro noko(n) over fjorden
drive fiske (med robåt eller annan fiskebåt)
Døme
- ro fiske;
- sonen ror i Stamsund – er på fiske i Stamsund
gjere rørsler som liknar på det å ro (5, 1)
Døme
- endene rodde ute på sundet;
- ørna rodde gjennom lufta
prøve å bortforklare noko
Døme
- politikarane ror for harde livet

Faste uttrykk

ro seg i land
fire på standpunkt for å kome vel ifrå det;;
dra seg varsamt tilbake
ro seg ut
gje seg i kast med noko som ein ikkje maktar;
gå over streken
dei har rodd seg for langt ut i eit område som dei ikkje har kompetanse på;
ro seg ut i ein håplaus diskusjon

Artikkelside

lik 3

adjektiv

Opphav

norrønt líkr, opphavleg ‘som har same form’

Tyding og bruk

som minner om eller liknar på andre eller noko anna;
einsarta
Døme
- vere lik mor si;
- like barn leiker best;
- han er svært lik seg på biletet;
- du er deg sjølv lik
som heilt ut stemmer overeins;
identisk med
Døme
- ei nautisk mil er lik 1852 m;
- formuen min er lik null;
- alle er like for lova;
- lik løn for likt arbeid
- brukt som adverb
  dele likt
særleg i komparativ og superlativ: dugande, god, bra
Døme
- vêret er likare i dag (enn i går);
- kameraten var ikkje stort likare;
- den likaste av hestane;
- det er likast du går no

Faste uttrykk

halde ved like
- halde i god stand ved å reparere skadar, redusere slitasje og liknande;
  hindre forfall
  halde huset ved like
- sikre at noko stadig eksisterer;
  oppretthalde
  halde interessa ved like;
  dei held tradisjonen ved like
kome til liks
semjast
kome til liks om kva ein skal gjere
likt og ulikt
alle slag;
viktig og uviktig
vi prata om likt og ulikt
likt til
som ser ut til noko;
rimeleg, sannsynleg
ut frå vedtaket er det likt til at talet blir redusert;
vi såg ikkje likt til røyk
til liks med
sameleis, på same vis som
var det likt seg
brukt for å seie at noko er utenkjeleg;
langt ifrå, på ingen måte
løn vil ho ikkje ha, var det likt seg då!
vere seg sjølv lik
ikkje ha forandra seg
du er deg sjølv lik, du

Artikkelside

la 3, late 3

lata

verb

Opphav

same opphav som late (

Tyding og bruk

gje lov eller høve til å;
tillate å;
ikkje hindre eller setje seg imot
Døme
- vi får la henne gjere det;
- vi lèt dei sleppe fri;
- dei lét henne kome;
- vi har late dei drive på med sitt;
- du må la meg tenkje meg om
syte for at noko blir gjort;
få til å
Døme
- dei lét advokaten setje opp eit testament
brukt i imperativ for å kommandere eller oppmode til
Døme
- la dette bli mellom oss!
- la meg vere i fred!
- la oss gå!

Faste uttrykk

ikkje la seg merke med
ikkje vise reaksjon
la bli
ikkje gjere
kan du la bli å forstyrre meg!
la det skure
ikkje gripe inn når noko går gale
la det stå til
ha von om at noko skjer på beste måte
la gå at
det får så vere at (noko er slik)
la gå!
- om bord i båt: kast!
  la ankeret gå!
- ok, det får bli slik!
la høyre frå seg
seie ifrå, gje beskjed;
gje lyd frå seg
ho har ikkje late høyre frå seg på ei stund
la seg ...
gje tillating eller moglegheit til å
la seg intervjue;
ho lét seg ikkje skremme;
dei lot seg ikkje lure;
han vonar det lèt seg gjere å skaffe opplysningar
la vente på seg
kome seint
snøen lèt vente på seg
la vere
ikkje bry seg om;
halde seg unna;
avstå frå
eg klarer ikkje å la vere;
dei lét vere å reise

Artikkelside

høyre

høyra

verb

Opphav

norrønt heyra

Tyding og bruk

oppfatte lyd;
sanse med høyrsla
Døme
- høyre dårleg;
- høyre ein lyd;
- høyre ein stemme;
- høyre naboen kome;
- høyre kva ein seier
få vite, bli fortalt;
frette, røyne
Døme
- høyre nytt;
- eg høyrer du har kjøpt bil;
- har du høyrt maken!
- der kan du høyre;
- eg skal høyre om toget er i rute
høyre med full merksemd;
lytte (2)
Døme
- høyre på radio;
- høyre på musikk;
- sitje og høyre på ei historie;
- høyr kva eg seier!
- nei, høyr no her!
innrette seg etter rådet eller oppfordringa til nokon
Døme
- når skal de høyre?
- eg har prøvd å snakke til henne, men ho vil ikkje høyre
spørje ut;
eksaminere
Døme
- bli høyrd i leksa
i jus: la nokon få formidle si side av saka;
jamfør høyring
Døme
- høyre båe partar i rettssaka;
- mange instansar vart høyrde i samband med utgreiinga

Faste uttrykk

høyre etter
lyde etter;
lytte merksamt
høyre etter når nokon snakkar
høyre frå
bli kontakta av;
få bod frå
vente på å høyre frå nokon;
eg høyrde frå dei for nokre dagar sidan
høyre heime
- ha opphavet sitt eller heimstaden sin
  deltakarane høyrer heime i Fyresdal
- ha plassen sin;
  passe inn
  låta høyrer heime i rocken;
  det høyrer ingen stad heime
høyre hit
ha rette plassen sin her, i denne samanhengen
av forfattarar som høyrer hit, kan ein nemne Undset
høyre inn under
bli omfatta av, bli rekna til
området høyrer inn under ansvaret til politiet
høyre innom
ta ein tur innom
høyre med
vere knytt til;
vere viktig å ha med
litt vin høyrer med;
det høyrer med til historia at det berre var eit uhell
høyre noko til
høyre nytt eller tale om einkvan
høyrer du noko til sonen din?
høyre om
få vite om;
erfare (2)
det har eg aldri høyrt om;
det var det første eg høyrde om saka
høyre saman
danne ein heilskap;
passe saman
høyre saman med nokon;
jakka høyrer saman med buksa
høyre til
- vere ått av;
  vere del av, bli rekna med til;
  tilhøyre
  brødet høyrer til måltidet;
  det høyrer framtida til;
  det høyrer til alderen
- passe inn, i hop
  ha ein stad å høyre til;
  eg høyrer ikkje til i det miljøet
la høyre frå seg
seie ifrå, gje beskjed;
gje lyd frå seg
ho har ikkje late høyre frå seg på ei stund

Artikkelside

hufse

hufsa

verb

Opphav

truleg samanheng med hoppe (

Tyding og bruk

riste (3, 1), rykkje (1, 1)
Døme
- hufse med overkroppen
gå med ujamne, støytvise rørsler
Døme
- ho hufsa bortover
gjere noko på slump;
sluske
Døme
- hufse arbeidet ifrå seg
slengje, kaste
Døme
- hufse sekken på ryggen

Faste uttrykk

hufse på seg
gjere eit rykk eller kast med overkroppen

Artikkelside

Side 1 av 6

Resultat per side:

Avansert søk

Nynorskordboka 51 oppslagsord

frå 1I, ifrå

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

fråteken

Opphav

Tyding og bruk

Døme

skrekk

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Faste uttrykk

setje, sette

setja, setta

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

rose 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

ro 5V

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

lik 3III

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

la 3III, late 3III

lata

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

høyre

høyra

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

frå 1, ifrå

rose 1

ro 5

lik 3

la 3, late 3