Avansert søk

Nynorskordboka 27 oppslagsord

herleg

adjektiv

Opphav

av lågtysk herlik, mellomhøgtysk her ‘fornem’, samanheng med herre (; jamfør òg norrønt harðla ‘mykje, særs’

Tyding og bruk

vedunderleg, praktfull, strålande
Døme
- ein herleg sommar;
- ei herleg kjensle;
- eit herleg måltid;
- det herlegaste utsyn til fjord og fjell
- brukt som adverb
  det smakte herleg;
  det duftar så herleg reint og friskt
monaleg, kraftig;
stor
Døme
- få ein herleg omgang juling;
- ei herleg blanding av nytt og gammalt

gud betre

Tyding og bruk

Sjå: betre, gud

brukt i utrop
Døme
- gud betre oss for eit vêr;
- gud betre for ei herleg tid
sant å seie;
ærleg talt
Døme
- det er nok slik fatt, gud betre

frid

adjektiv

Opphav

norrønt fríðr; samanheng med fred

Tyding og bruk

Døme

ven og frid;
fride jenter, fargar, bygder

æveheim

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i litterært mål, særleg i bunden form eintal

livet etter dauden;
òg: himmelen
Døme
- gå inn i æveheimen – døy;
- i æveheimen er alt fullkome og herleg
det uendelege verdsrommet

fager

adjektiv

Opphav

norrønt fagr; same opphav som fair

Tyding og bruk

vakker, ven (, fin, herleg

Døme

ein fager song;
vere ung og fager;
eg er stolt av den fagre heimstaden min

Faste uttrykk

fagre ord og løfte
vakre, men ofte upålitelege løfte

gud

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt goð, guð

Tyding og bruk

overnaturleg skapning som har makt over naturen og menneska (og som blir æra og dyrka)
Døme
- greske gudar;
- dyrke framande gudar;
- bli æra som ein gud
- - kjærleiksgud
  - krigsgud
(brukt som særnamn) i monoteistiske religionar, særleg kristendomen: allmektig skapar som rår over verda og menneska;
personleggjord åndeleg kraft som menneske ber til
Døme
- tru på Gud;
- be til Gud;
- takke Gud;
- Gud vere lova;
- Herren vår Gud;
- forkynne Guds rike;
- trua på Jesus som Guds son;
- misbruke Guds namn;
- lære at alle menneske er Guds barn
brukt i utrop og andre meir eller mindre faste seiemåtar
Døme
- gud hjelpe meg;
- gode gud for eit vêr;
- gud, så redd eg vart;
- det er eit guds under at det gjekk godt;
- det var ei guds lykke at ikkje fleire liv gjekk tapt

Faste uttrykk

av Guds nåde
som er svært evnerik
ein kunstnar av Guds nåde
det skal/må gudane vite
det anar eg ikkje
eit syn for gudar
noko som er svært vakkert eller umåteleg morosamt å sjå
for guds skuld
framfor alt;
for all del
sei for guds skuld ikkje noko
gud betre
- brukt i utrop
  gud betre oss for eit vêr;
  gud betre for ei herleg tid
- sant å seie;
  ærleg talt
  det er nok slik fatt, gud betre
Gud nåde
brukt som trugsel: måtte Gud vise nåde (til den som vågar det nemnde)
Gud nåde deg om du kjem for seint!
gud og kvarmann
absolutt alle
han skrytte av det til gud og kvarmann
gud veit
det er ikkje godt å seie;
ingen kan vite
gud veit kvar han er no
gudane veit
det er ikkje godt å seie;
ingen kan vite
gudane veit korleis det gjekk til

gudedrikk, gudedrykk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

i klassisk mytologi: drikk som gudane drakk, og som skulle gjere dei udøyelege;
nektar (2, 1)
i overført tyding: herleg drikk

guddomleg, guddommeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som gjeld ein gud;
som gjeld Gud
Døme
- guddomleg kraft;
- eit guddomleg teikn
praktfull, storarta, herleg;
vedunderleg
Døme
- ei guddomleg oppleving;
- eit guddomleg syn
- brukt som adverb
  more seg guddomleg

himmelsk

adjektiv

Tyding og bruk

som høyrer til, kjem frå himmelen
Døme
- vår himmelske far;
- himmelske sanningar
i alle måtar god;
herleg, vedunderleg
Døme
- eit himmelsk måltid
- brukt som adverb
  alt smakte himmelsk

digg 2

adjektiv

Tyding og bruk

særs god;

herleg;

jamfør digge

Døme

digg musikk;
dei diggaste bollane;
det er digg å sjå folk danse

Side 1 av 3

Resultat per side: