Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 103 oppslagsord

eldbjørgdag, eldbjørgsdag

substantiv hankjønn

Opphav

av norrønt, opphavleg ‘eldbergingsdag’; jamfør islandsk eldbjargarmessa

Tyding og bruk

7. januar;
14. dag jul
Artikkelside

lysnett, ljosnett

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lys (1

Tyding og bruk

  1. nett (1, 5) av leidningar som fører elektrisitet ut til forbrukarar
    Døme
    • først i 1950 vart garden kopla til lysnettet
  2. nett (1, 1) med små elektriske lys, brukt som dekorasjon på buskar, små tre, terrasserekkverk eller liknande
    Døme
    • lyse opp hagen med lysnett til jul
Artikkelside

lakke 2

lakka

verb

Tyding og bruk

  1. om tid: gå
    Døme
    • det lakka mot vår;
    • året lakkar mot slutten
  2. gå lett og smått;
    rusle
    Døme
    • lakke rundt i byen

Faste uttrykk

  • lakke og li
    gå jamnt framover (mot eit visst tidspunkt)
    • det lakkar og lid mot jul
Artikkelside

lakke og li

Tyding og bruk

gå jamnt framover (mot eit visst tidspunkt);
Sjå: lakke, lide
Døme
  • det lakkar og lid mot jul
Artikkelside

kurv

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør svensk korv; kanskje samanheng med kurve (2

Tyding og bruk

Døme
  • lage kurv til jul
Artikkelside

førjulstid, førejulstid, førejolstid, førjolstid

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

tid like før jul;
jamfør advent
Døme
  • ei travel førjulstid;
  • kose seg litt ekstra i førjulstida
Artikkelside

ynskje, ynske 2, ønske 2, ønskje

ynskja, ynska, ønska, ønskja

verb

Opphav

norrønt ǿskja, ýskja; formene med -n- kjem av innverknad frå lågtysk wunschen

Tyding og bruk

  1. kjenne trong, lyst til;
    gjerne vilje;
    lengte etter
    Døme
    • eg skulle ynskje du slutta med det der;
    • ynskje seg noko til jul;
    • eg skulle ynskje det kom litt regn no
  2. ha ynske (1, 2) om (for ein annan);
    uttrykkje voner om (at det skal gå slik eller slik)
    Døme
    • eg ynskjer at det skal gå deg godt;
    • ynskje kvarandre god jul
Artikkelside

fram

adverb

Opphav

norrønt fram(m) av adjektivet framr ‘god, gjæv’; jamfør fremre og fremst

Tyding og bruk

  1. i den leia ein ser eller fer;
    framover, mot eit visst mål, ofte med overført tyding
    Døme
    • fare fram;
    • ture fram;
    • kome seg fram i verda;
    • sjå noko fram for seg;
    • prøve seg fram;
    • gå fram til husa
  2. utover i tida;
    vidare, lenger
    Døme
    • fram gjennom tidene;
    • lenger fram på våren;
    • fram mot jul;
    • når det lid fram i veka
  3. til endes, til målet
    Døme
    • det er langt fram enno;
    • nå fram;
    • kome fram;
    • kjempe fram ei sak;
    • hjelpe nokon fram i livet;
    • bere fram eit foster;
    • avle fram paprika
  4. til syne, ut i dagen, ut, til stades
    Døme
    • bryte fram;
    • gro fram;
    • piple fram;
    • finne fram noko frå skapet;
    • by fram mat;
    • stige fram;
    • vise seg fram;
    • lokke fram noko eller nokon;
    • leggje fram ei sak;
    • seie fram ei helsing;
    • stotre fram eit ord;
    • tydinga går fram av samanhengen;
    • sanninga skal fram
  5. Døme
    • lenger fram i kupeen

Faste uttrykk

  • att og fram
    • i rørsle mellom to punkt;
      fram og tilbake (1)
      • gå att og fram på vegen
    • om og men
      • det var mykje att og fram før dei bestemte seg
  • beint fram
    • nett som det er framstilt
      • stave eit ord beint fram;
      • ei keisam historie om ein les ho beint fram
    • ikkje vanskeleg;
      problemfri;
      lett (2);
      beintfram (2)
      • vegen ut av dette uføret er ikkje enkel og beint fram
    • utan atterhald;
      med reine ord;
      beintfram (3)
      • seie si meining beint fram
    • rett og slett;
      verkeleg (3), sanneleg
      • dette er beint fram trist;
      • ho er beint fram ikkje til å stogge;
      • eg tykkjer beint fram at …
  • fram og tilbake
    • i rørsle mellom to punkt;
      att og fram (1)
      • fram og tilbake i tid;
      • bilane køyrer fram og tilbake
    • for og imot
      • eg har tenkt mykje fram og tilbake på kva eg skal gjere
  • få/ha fram
    gjere kjent;
    understreke
    • få fram kva ein meiner;
    • ho vil ha fram alle sider ved saka
  • halde fram
    • gå vidare, føre vidare, ikkje slutte
    • hevde (1, 2)
      • han heldt fram at han hadde vunne saka
  • sjå fram til
    gle seg til, vente på noko
    • ho ser fram til å samarbeide med dei
  • stå fram
    vise seg, tre fram
    • han stod fram som ein angrande syndar
Artikkelside

etterjulsvinter

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

vinter etter jul
Døme
  • på etterjulsvinteren;
  • ein kald etterjulsvinter
Artikkelside

nyttår, nyår

substantiv inkjekjønn

Opphav

av ny (2

Tyding og bruk

  1. nytt år
    Døme
    • godt nyttår!
  2. tida rundt eit årsskifte
    Døme
    • etter nyttår;
    • mellom jul og nyttår
Artikkelside
Side 3 av 11