Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
90 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 90 oppslagsord

gebyr

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

beløp som må betalast for tenester eller misleghald, særleg til det offentlege
Døme
  • krevje gebyr;
  • årleg gebyr
Artikkelside

fat

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt fat; samanheng med fate , opphavleg ‘noko som fatar om noko’

Tyding og bruk

  1. flatvoren skål (1, 1) til å ha mat på
    Døme
    • eit fat med kaker;
    • dekkje på med koppar og fat
  2. tønneforma kar
    Døme
    • øl frå fat
  3. rommål for petroleum (1 fat = 158,99 liter)

Faste uttrykk

  • halde fingrane av fatet
    halde seg unna
  • krevje hovudet til nokon på eit fat
    (etter Matt 14,8 f. og Mark 6,25 f.) krevje at nokon blir avretta;
    krevje at nokon blir ofra som syndebukk
Artikkelside

bompengefinansiering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

finansiering av vegprosjekt ved å krevje inn bompengar
Artikkelside

forsikringssvindel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

økonomisk svindel som går ut på å krevje grunnlause forsikringssummar
Døme
  • bli sikta for forsikringssvindel;
  • drive omfattande forsikringssvindel
Artikkelside

ågå

verb

Opphav

som II gå

Tyding og bruk

krevje, tigge med påtrengjande framferd;
gå laus på
Døme
  • geitene ågår meg etter salt
Artikkelside

ågangsam

adjektiv

Opphav

norrønt ágangsamr

Tyding og bruk

djerv til å krevje;
Artikkelside

æresoppreising

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

(tilbakekalling av og) oppreising for ærekrenkjande skuldingar, omtale og liknande;
Døme
  • krevje, få æresoppreising
Artikkelside

vindisere

vindisera

verb

Opphav

frå latin ‘reise rettskrav på’

Tyding og bruk

krevje tilbake noko som urettvist er kome i hendene på tredjemann
Artikkelside

vilje 2

vilja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt vilja

Tyding og bruk

i tyding 1 sjølvstendig v, i tyding 2–5 hjelpev:
  1. ynskje, ha hug til;
    krevje (med underforstått infinitiv)
    Døme
    • korkje kunne eller vilje
    • ordtøke:
      • korleis du vil, vil eg tvert imot;
      • folket vil fridom;
      • ho ville at du skulle kome;
      • at nokon vil seg så vondt!
      • kva vil du her?
      • vilje nokon til livs;
      • vilje av garde, heim, ut;
      • vilje forbi;
      • vilje fram i verda
    • perfektum partisipp:
      • det var vilja verk;
      • vilja drap – viljedrap
  2. med infinitiv etter: ynskje, ha hug til, krevje
    Døme
    • eg vil ha mat;
    • alltid vilje vere best;
    • kva vil du gjere no?
    • eg vil i det lengste tru det
    • om ting:
      • klokka vil ikkje gå
  3. om (fram)tid: kome til å (bli eller gjere noko)
    Døme
    • det vil snart syne seg;
    • dei gamle utgåvene vil ikkje kunne brukast i lag med den nye;
    • dei vil eingong angre det
  4. i preteritum om tenkte tilfelle:
    Døme
    • det ville vere godt om han kom;
    • kva ville du (ha) gjort?
    • i ynskjande utrop:
      • gjev dei ville reise!
  5. med avbleikt tyding
    Døme
    • det vil helst gå godt;
    • eg vil tru at du kjem;
    • det vil seie – sjå seie (5)
Artikkelside

varte

varta

verb

Opphav

frå tysk ‘passe, stelle’; samanheng med varde (3

Tyding og bruk

stå til teneste (for)
Døme
  • varte opp ved bordet;
  • krevje å bli oppvarta – krevje mykje merksemd;
  • ungdomslaget varta opp med ein ny revy
Artikkelside
Side 6 av 9