Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
26 treff

Nynorskordboka 26 oppslagsord

unyttig

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje er nyttig;
udugeleg, bortkasta, gagnlaus
Døme
  • kjøpe unyttige ting;
  • gjere unyttig arbeid;
  • kjenne seg unyttig i samfunnet
Artikkelside

kvit

adjektiv

Opphav

norrønt hvítr

Tyding og bruk

  1. med same farge som nyfallen snø (eit fargeinntrykk som kjem fram når mest alt lyset blir kasta attende)
    Døme
    • kvit skjorte;
    • teikne på kvitt papir;
    • det kvite huset;
    • smile med kvite tenner;
    • ete fiskebollar i kvit saus til middag;
    • bli heilt kvit i håret
  2. om person eller folkegruppe: som har medfødd lys hudfarge;
    Døme
    • kvite menn frå Europa;
    • det kvite mindretalet i Sør-Afrika
    • brukt som substantiv:
      • det økonomiske gapet mellom kvite og svarte i USA
  3. om person: med unormalt lys hudfarge, til dømes på grunn av sinnsrørsle eller hardt strev
    Døme
    • vere kvit av sinne;
    • vere kvit og bleik av inneliv
  4. brukt som substantiv: sjakkspelar med kvite brikker
    Døme
    • kvit vinn med eit overraskande trekk;
    • springaren til kvit vart sett ut av spel
  5. om eldre forhold, brukt som substantiv: antirevolusjonær, antikommunistisk (etter den kongelege franske lilja)
    Døme
    • kampen mellom dei raude og dei kvite

Faste uttrykk

  • det kvite i auga
    den kvite senehinna i auga
    • ho var så sint at vi berre såg det kvite i auga
  • gå kvit
    om sjø eller bølgjer: ha skumtoppar
    • sjøen går kvit
  • heise det kvite flagget
    overgje seg
  • kvit brur
    brur kledd i kvitt
    • ho skal stå kvit brur
  • kvit elefant
    noko dyrt og unyttig
  • kvit fisk
    fisk som er kvit i kjøtet, til dømes torsk og sei
  • kvit jul
    jul med snø
  • kvit lygn
    lygn for å spare nokon for ei lei sanning;
    naudlygn
  • kvit magi
    hekseri og trolldom som ikkje skader andre
  • kvit månad
    månad utan alkoholbruk
  • kvit slavehandel
    handel med personar med lys hudfarge, særleg kvinner, som blir selde som billig arbeidskraft eller til prostitusjon
  • kvit som eit laken
    svært bleik
    • han vart kvit som eit laken i andletet
  • kvitt brød
  • kvitt flagg
  • kvitt gull
    legering av gull, kopar, sink og nikkel som er mykje brukt i smykke
  • kvitt kjøt
    kjøt frå fjørfe, særleg kylling og kalkun
    • forbruket av kvitt kjøt har auka
  • på det kvite lerretet
    på filmduken, ved filmen
  • skyte ein kvit pinn etter
    gje opp som tapt;
    gje opp vona om
Artikkelside

stas

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vere kledd i sin finaste stas
  2. fest og moro;
    glede
    Døme
    • barna synest det er stor stas med jula;
    • det vart stor stas da dei trefte kvarandre att

Faste uttrykk

  • gjere stas på nokon
    hylle nokon
  • heile stasen
    alt saman
    • vi stua heile stasen inn i bua
  • på stas
    til pynt;
    unyttig, uverksam
    • pianoet i stova stod berre til stas;
    • ho sat på stas dagen lang
  • til stas
    til pynt
Artikkelside

femte

adjektiv

Opphav

norrønt fimti

Tyding og bruk

rekkjetal til fem;
5.;
som er nummer fem (i ei rekkjefølgje)
Døme
  • femte gongen;
  • den femte juli – 5.7.;
  • kong Olav den femte;
  • i femte veggen – i lause lufta

Faste uttrykk

  • femte hjulet på vogna
    vere til overs, unyttig, i vegen
Artikkelside

elefant

substantiv hankjønn

Opphav

frå gresk

Tyding og bruk

stort pattedyr med to store støyttenner og snabel i familien Elephantidae
Døme
  • afrikansk elefant

Faste uttrykk

  • elefanten i rommet
    det alle veit, men som ingen snakkar om;
    eit problem eller ein risiko ingen vil diskutere
  • gjere ein mygg/ei mus til ein elefant
    blåse opp ein bagatell
  • kvit elefant
    noko dyrt og unyttig
  • rosa elefant
    hallusinasjon som kjem av rus
  • som ein elefant i ein glasbutikk/eit glasmagasin/eit glashus
    klønete;
    brautande og omsynslaus
Artikkelside

på stas

Tyding og bruk

til pynt;
unyttig, uverksam;
Sjå: stas
Døme
  • pianoet i stova stod berre til stas;
  • ho sat på stas dagen lang
Artikkelside

supperåd

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter sketsj av Harald Heide Steen jr. og Rolv Wesenlund 1969

Tyding og bruk

unyttig (offentleg) råd (3, 3), organ eller liknande
Artikkelside

yrkeslaus, yrkelaus

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ikkje har nokon ting å gjere;
    Døme
    • han trivst ikkje med å vere yrkeslaus
  2. unyttig, meingslaus
    Døme
    • kaste bort tida med yrkeslause diskusjonar
Artikkelside

ugagnleg

adjektiv

Tyding og bruk

Døme
  • ugagnleg reiskap
Artikkelside

ufruktbar

adjektiv

Opphav

jamfør fruktbar

Tyding og bruk

  1. som gjev lite grøde;
    Døme
    • ufruktbar jord
  3. i overført tyding: som ikkje gjev gagnleg resultat;
    resultatlaus, unyttig, gagnlaus
    Døme
    • ufruktbar venting;
    • ufruktbare diskusjonar
Artikkelside
Side 1 av 3