Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 64 oppslagsord

smil

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

det å smile;
smilande augelag
Døme
  • dra på smilet;
  • andletet var eit einaste stort smil;
  • sende eit lurt smil;
  • svaret kalla på smilet

Faste uttrykk

  • smilet i kvardagen
    gleda, det gode humøret
Artikkelside

smile

smila

verb

Opphav

samanheng med smære og kanskje samanheng med smeikje

Tyding og bruk

  1. dra munnvikane til sida for å uttrykkje (eit låttmildt) huglag;
    syne seg låttmild utan å le
    • smile blidt, hånleg, mildt, sorgtungt;
    • berre smile av noko – ikkje bry seg om
  2. syne seg god, venleg
    • lykka smilte til dei;
    • bygda låg og smilte i sommardagen – verka lys og venleg
Artikkelside

gå rett i fletta

Tyding og bruk

Sjå: flette
  1. om alkohol: verke raskt
    Døme
    • boblene gjekk rett i fletta på meg;
    • tilset du sprit i gløggen, går han rett i fletta
  2. påverke sterkt
    Døme
    • låten gikk rett i fletta på tv-sjåarane;
    • til takk fekk han eit smil som gjekk rett i fletta
Artikkelside

smilet i kvardagen

Tyding og bruk

gleda, det gode humøret;
Sjå: smil
Artikkelside

tom

adjektiv

Opphav

norrønt tómr

Tyding og bruk

  1. som er utan innhald;
    Døme
    • spannet var tomt;
    • tomme hyller;
    • tomme tønner ramlar mest – sjå tønne
    • om hus, husvære og liknande: som er utan inventar, møblar og liknande
      • eit tomt rom
    • om hus, husvære, rom, stad og liknande: utan folk (eller dyr), folkelaus
      • kome til tomt hus
    • einsam, audsleg
      • det er tomt etter han – han er sakna
  2. om person, sinn, andletsuttrykk og liknande: som er utan vilje, initiativ, idear og liknande;
    som er utan tankeinnhald
    Døme
    • kjenne seg tom;
    • ein tom smil;
    • stire med eit tomt blikk
  3. utan røyndom, verdilaus
    Døme
    • tomme ord, skuldingar, lovnader

Faste uttrykk

  • med to tomme hender
    utan noko;
    på berr bakke
    • ho starta med to tomme hender og arbeidde seg opp
  • på tom mage
    utan å ha ete
    • arbeide på tom mage
Artikkelside

lyse 4

lysa

verb

Opphav

norrønt lýsa; av lys (1 og lys (2

Tyding og bruk

  1. gje frå seg lys;
    skine, stråle
    Døme
    • lampa lyser;
    • månen lyste;
    • det lyste frå vindauget;
    • auga hennar lyste av glede
  2. i overført tyding: bere heilt tydeleg preg av noko;
    vitne om
    Døme
    • eit smil som lyser av vondskap;
    • det lyste dårleg samvit av henne
  3. spreie lys, gjere det lyst på ein stad
    Døme
    • lyse med ei lykt
  4. kunngjere offentleg;
    Døme
    • lyse nokon fredlaus;
    • han lyste til holmgang;
    • dei lyste eigedomen til auksjon
  5. uttrykkje ynske om noko for eit anna menneske
    Døme
    • lyse velsigning over nokon;
    • lyse fred over nokon

Faste uttrykk

  • banne så det lyser
    banne stygt
  • lyse etter
    avertere etter;
    søkje etter
    • lyse etter arbeidskraft;
    • dei lyste etter sjåførar
  • lyse for nokon
    om eldre forhold: kunngjere offentleg at eit par skal gifte seg;
    jamfør lysing (1, 2)
  • lyse i kull og kjønn
    om eldre forhold: rettsleg anerkjenne eit barn som sitt
  • lyse opp
    • spreie lys utover
      • lyskastaren lyste opp på stadionet
    • bli opphaldsvêr;
      lysne, klarne, lette
      • stormen stilna, og det lyste opp
    • sjå gladare eller ivrigare ut
      • andletet hans lyste opp
    • spreie glede eller interesse;
      kvikke opp
      • dei gode fagartiklane lyser opp i avisa
  • lyse ut
    kunngjere at det er ope for å søkje, stemme eller liknande
    • stillinga blir lyst ut neste veke;
    • lyse ut nyval;
    • regjeringa lyste ut nye blokker for oljeleiting
Artikkelside

lun

adjektiv

Opphav

same opphav som logn (2

Tyding og bruk

  1. skjerma mot vêr og vind;
    i ly;
    Døme
    • ei lun krå;
    • det er lunare her
    • brukt som adverb:
      • staden ligg lunt til
  2. høveleg varm;
    Døme
    • lune vindar;
    • ei lun jakke
  3. stillfarande og morosam;
    Døme
    • eit lunt smil;
    • han har lun humor;
    • ho er ei lun dame
    • brukt som adverb:
      • smile lunt
Artikkelside

krampaktig

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som i krampe;
    Døme
    • halde seg krampaktig fast
  2. om uttrykk, framferd og liknande: unaturleg;
    Døme
    • eit krampaktig smil
Artikkelside

hoverande

adjektiv

Tyding og bruk

som hoverer;
Døme
  • han er ein hoverande dritunge;
  • ho såg på meg med eit sjølvgodt, hoverande smil
  • brukt som adverb
    • han lo hoverande
Artikkelside

godsleg

adjektiv

Tyding og bruk

godlynt og rolig;
Døme
  • ein godsleg gubbe;
  • eit godsleg smil
Artikkelside
Side 1 av 7