Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

skylde 1

skylda

verb

Opphav

norrønt skylda; av skuld

Tyding og bruk

ha plikt, skyldnad til;
vere bunden til;
Døme
  • du skyldar å gjere det;
  • eg skyldar å gjere merksam på dei siste endringane
Artikkelside

skulde, skylde 2

skulda, skylda

verb

Opphav

av skuld

Tyding og bruk

  1. stå i, ha gjeld;
    vere skuldig
    Døme
    • skulde ein pengar;
    • skulde 300 000 kroner på huset
  2. klage for å vere opphavet til noko (vondt);
    gje skulda for
    Døme
    • dei skulda han for tjuveriet;
    • skulde feilen på ein annan – leggje skulda på
Artikkelside

skylje

skylja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

samanheng med skol

Tyding og bruk

  1. reinse i eller med vatn
    Døme
    • skylje (opp) klede;
    • skylje sand og skit av trappa;
    • skylje av hendene
  2. Døme
    • regnet skylde ned ute;
    • sjøen skylde over rekkja;
    • skylje i seg el. ned kaffi, øl – setje til livs i store mengder;
    • skylje ned tablettane med vatn – svelgje
  3. føre, rive med seg
    Døme
    • bølgjene skylde ein mann over bord;
    • vrakgods var skylt i land
Artikkelside

skyld 3

adjektiv

Opphav

norrønt skyldr, eigenleg ‘som ein skyldar å forsyte’; av skuld

Tyding og bruk

  1. som høyrer til same ætta, som er i slekt
    Døme
    • nærskyld;
    • ho er skyld brudgomen;
    • dei er skylde;
    • vere skyld med, til nokon
  2. som det er ein samanheng mellom
    Døme
    • våt og «væte» er skylde ord
Artikkelside

ledd

substantiv inkjekjønn

led 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt liðr

Tyding og bruk

  1. samband mellom to eller fleire knoklar i kroppen på menneske og andre ryggradsdyr
    Døme
    • det ytste leddet på langfingeren
  2. rørleg kroppsdel som grensar opp til eit ledd (1)
    Døme
    • klemme ytste leddet på litlefingeren
  3. i zoologi: samband mellom segment i kroppen hos visse lågareståande dyr
  4. i zoologi: segment som grensar opp til eit ledd (3)
  5. i botanikk: kne (4)
  6. i botanikk: stykke av stengel mellom kne (4)
  7. rørleg del av ein maskin eller liknande
  8. einskild del i ein heilskap;
    Døme
    • ledd i ei kjede;
    • praksisperioden er eit viktig ledd i utdanninga
  9. i jus: avsnitt i ein lovtekst
    Døme
    • paragraf 17, 2. leddet
  10. Døme
    • gå i arv gjennom fleire ledd;
    • tremenningar er skylde i tredje leddet

Faste uttrykk

  • ut av ledd
    om kroppsdel: i galen stode
Artikkelside

stå i gjeld til

Tyding og bruk

òg overf: skylde å vere takksam el. gjere gjengjeld (mot nokon);
Sjå: gjeld
Artikkelside

unnskylde

unnskylda

verb

Opphav

frå lågtysk, som I skylde; eigenleg ‘ta fri for skyld’

Tyding og bruk

Døme
  • unnskylde (framferda til) nokon;
  • unnskylde seg med at ein vart borthefta
  • imperativ:
    • unnskyld (meg) at eg er så sein;
    • unnskyld, er De ledig?
Artikkelside

skyldskap

substantiv hankjønn

Opphav

av skyld (3 og -skap (1

Tyding og bruk

det å vere skylde kvarandre;
Døme
  • det var både frendskap og skyldskap mellom dei
Artikkelside

skyldfolk

substantiv inkjekjønn

Opphav

av skyld (3

Tyding og bruk

folk som er skylde kvarandre;
slektningar
Døme
  • vitje skyldfolket sitt
Artikkelside

gjeld 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt gjald ‘betaling’, samanheng med gjelde (1; gild og gilde (1

Tyding og bruk

  1. pengesum som ein skuldar;
    • få, ha, setje seg i, skaffe seg (stor) gjeld;
    • betale gjelda si

Faste uttrykk

  • stå i gjeld til
    òg overf: skylde å vere takksam el. gjere gjengjeld (mot nokon)
Artikkelside