Avansert søk

Nynorskordboka 324 oppslagsord

retning

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

linje noko beveger seg langs;
stemne (1, lei (1, 3)
Døme
- i nordleg retning;
- retning høgre
- - kompassretning
  - lengderetning
  - vindretning
gang i ei utvikling;
kurs (1, 2)
Døme
- halde retninga;
- samtala tok ei ny retning
rørsle (2), straumdrag, skule (1, 4)
Døme
- ei filosofisk retning
- - moteretning
  - trusretning
  - åndsretning

Faste uttrykk

i alle retningar
til alle kantar
vidt utsyn i alle retningar
i retning av
bortimot
føre landet i retning av demokrati
noko i den retninga
noko liknande
han sa noko i den retninga

skulle

skulla

verb

kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt skulu

Tyding og bruk

om framtid: kome til å
Døme
- toget skal gå om ein time;
- vi skal reise i morgon
brukt for å uttrykke påbod, befaling eller krav;
måtte (2)
Døme
- du skal gjere det;
- eg skulle helse frå mor;
- sanninga skal fram
brukt til å uttrykkje ønskje eller oppfordring;
burde (1)
Døme
- du skulle hjelpe meir til heime;
- alle skulle gjere si plikt
brukt for å uttrykkje løfte eller forsikring
Døme
- eg skal nok greie det
brukt for å stadfesta noko
Døme
- eg skal seie det gjekk bra
ha ord på seg for noko
Døme
- ho skal vere flink;
- det skal vere reint gull
brukt for å uttrykkje tvil eller høfleg førespurnad
Døme
- skal det vere meir kaffi?
- skulle du reise dit?
ha grunn eller høve til
Døme
- det skal du rekne med;
- det skulle la seg gjere
brukt saman med adverb (og utan hovudverb) for å uttrykkje retning
Døme
- eg skal heim;
- kvar skal du av?
- kva skal han der?

Faste uttrykk

skal bli!
brukt som svar på kommando eller førespurnad
skulle til
- vere bruk for;
  trengast
  det er ikkje mykje som skal til
- vere i ferd med
  ho skulle til å leggje i veg

skifte 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skipti; av skifte (

Tyding og bruk

det å byte om, endre på eller løyse av;
endring, ombyte
Døme
- skifte i leiinga
- - formannsskifte
  - klimaskifte
  - månadsskifte
  - årsskifte
oppgjer, deling av bu (2, 1) eller anna sameige;
jamfør jordskifte
Døme
- det vart halde skifte etter han
ekstra klesplagg;
skift (5)
jordteig på ein gard der ein i ei viss omløpstid dyrkar forskjellige vekstar
skift (6)
om eldre forhold: skysstasjon

Faste uttrykk

grønt skifte
gjennomgripande endring i meir miljøvenleg retning
vere budd på det grøne skiftet;
eit grønt skifte krev eit heilskapleg grønt tankesett
takke for skiftet
takke for samværet under måltidet

skeptisisme

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

filosofisk retning som tviler på eller nektar for at det er mogleg å kome fram til objektiv og allmenngyldig kunnskap
tvilande, vantru haldning eller innstilling

spor 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt spor

Tyding og bruk

synleg avtrykk eller merke på bakken (eller anna underlag) etter menneske, dyr eller køyretøy som har gått eller passert på annan måte;
far (2, 1)
Døme
- sjå ferske spor etter bjørn;
- sjå spor etter gummistøvlar i søla;
- det var djupe spor etter traktoren på jordet
- - fotspor
  - harespor
  - hjulspor
veg (1) i form av skjenegang, (preparert) skiløype eller liknande
Døme
- godstoget gjekk av sporet;
- gå i nypreparerte spor
- - dobbelspor
  - enkelspor
  - jarnbanespor
  - skispor
i overført tyding: gang i utvikling;
retning (2)
Døme
- få samtala over i eit anna spor
synleg teikn eller rest;
leivning
Døme
- finne spor etter gamle buplassar;
- politiet fann få spor på åstaden
i overført tyding: preg som noko har etterlate;
teikn
Døme
- spor av mismot;
- boka ber spor av at forfattaren har slite med stoffet
i overført tyding: etterverknad
Døme
- dei byrja å sjå spor av satsinga på feltet
renne til å setje noko inn i
Døme
- sporet på eit skruehovud
seksjon (med ein melodi) på vinylplate, cd eller liknande
Døme
- ei vinylplate med ti spor
eitt av fleire felt for lydopptak i bandspelar eller digital programvare som rommar éi einskild stemme eller eitt einskilt instrument
Døme
- ein bandspelar med åtte spor

Faste uttrykk

ikkje det spor
ikkje i det heile teke;
ikkje det minste
eg har ikkje det spor lyst;
han vart ikkje det spor sint
setje på sporet
vise veg, hjelpe til rette
setje spor
ha stor innverknad og bli hugsa
ho var ei kvinne som sette djupe spor etter seg

sørvestleg

adjektiv

Tyding og bruk

som ligg i sørvest
Døme
- den sørvestlege delen av kommunen
som går eller fører mot sørvest
Døme
- sørvestleg retning
som kjem frå sørvest
Døme
- sørvestleg kuling

sørpå

preposisjon

Tyding og bruk

i, på eller til den sørlege delen av
Døme
- sørpå haugen
brukt som adverb: på ein stad i den sørlege delen av eit område;
i Sør-Noreg
Døme
- dei er frå Troms, men har budd ei stund sørpå;
- han har familie sørpå
brukt som adverb: i retning sørover
Døme
- dra sørpå

sørover

preposisjon

Tyding og bruk

i retning mot sør
Døme
- vegen går sørover sletta
brukt som adverb: mot sør
Døme
- drøyme seg sørover om vinteren

søretter

preposisjon

Tyding og bruk

langs, over eller gjennom i sørleg retning
Døme
- segle søretter langs kysten
brukt som adverb: mot sør;
sørover
Døme
- dra søretter

søraustleg

adjektiv

Tyding og bruk

som ligg i søraust (2
Døme
- den søraustlege delen av landet
som går eller fører mot søraust
Døme
- fare i søraustleg retning
som kjem frå søraust
Døme
- søraustleg bris

Side 1 av 33

Resultater per side: