Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 48 oppslagsord

lodd 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk lot ‘bly, vekt’

Tyding og bruk

  1. metallklump med ei viss vekt, brukt til å vege med
    Døme
    • setje eit lodd på vekta
  2. tung metallklump festa i enden av ei snor og brukt til å måle vassdjupn, til å fastsetje vertikal stilling eller til å drive urverk
  3. gammal vekteining, om lag lik 15 gram
    Døme
    • 1 lodd = ¹⁄₃₂ pund

Faste uttrykk

Artikkelside

lodd 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør dansk lod, same opphav som lott; genus påverka av lodd (1

Tyding og bruk

  1. kvar av fleire like ting som blir kasta eller trekte ut for å la tilfellet avgjere ei fordeling
    Døme
    • kaste lodd;
    • trekkje lodd om noko
  2. setel med nummer som er med i trekninga i eit lotteri
    Døme
    • kjøpe lodd;
    • ta lodd på noko
  3. Døme
    • vinne det store loddet

Faste uttrykk

  • loddet er kasta
    avgjerda er teken
Artikkelside

lodde 3

lodda

verb

Opphav

av lågtysk loden

Tyding og bruk

  1. måle djupn i sjø eller vatn med loddline (1 eller annan djupnemålar
    Døme
    • lodde havdjupna
  2. søkje etter fisk med lodd (1, 2) eller ekkolodd
    Døme
    • dei lodda etter sild
  3. i overført tyding: danne seg eit inntrykk av noko ein ikkje kan observere direkte
    Døme
    • lodde stemninga;
    • bruke folkerøystingar for å lodde folkeviljen
  4. bruke loddline (1, laser eller anna for å syte for at noko blir loddrett
    Døme
    • lodde ein mur
  5. binde saman to metallstykke med flytande metall
    Døme
    • lodde fast hanken til gryta;
    • lodde ein kjel

Faste uttrykk

  • lodde djupna
    forstå noko til botns
    • lodde djupna i den åndelege erfaringa
  • lodde djupt
    gå i djupna;
    ikkje vere overflatisk
    • boka kunne ha lodda djupare
Artikkelside

lodde 4

lodda

verb

Opphav

av lodd (2

Faste uttrykk

  • lodde ut
    by fram og dele ut ved loddtrekking
    • lodde ut ein duk på basaren
Artikkelside

lode

loda

verb

Opphav

norrønt loða

Tyding og bruk

henge fast, feste seg, kleime
Artikkelside

rambukk

substantiv hankjønn

Opphav

etter tysk Rambock; førsteleddet truleg samanheng med ramme (4

Tyding og bruk

  1. innretning brukt til å bryte opp dører eller portar med makt
  2. i overført tyding: noko eller nokon som fungerer som banebrytar eller tvingar noko gjennom
    Døme
    • prosjektet vart ein politisk rambukk
  3. reiskap med tungt lodd til å slå ned pålar i laus grunn med
Artikkelside

tombola

substantiv hankjønn

Opphav

frå italiensk tombolare ‘tumle rundt’

Tyding og bruk

lotteri der ein dreg lodd frå ein trommel og får ein eventuell vinst straks;
i overført tyding: vågespel, gissing
Døme
  • dette er rein tombola
Artikkelside

lotteri

substantiv inkjekjønn

Opphav

gjennom fransk, frå italiensk lotteria av lotto ‘del’, opphavleg frå germansk; same opphav som lott

Tyding og bruk

  1. lykkespel der deltakarane er med i ei loddtrekking
    Døme
    • vinne i lotteriet;
    • ta lodd i lotteriet
  2. Døme
    • det er eit reint lotteri å opne ny butikk
Artikkelside

lut 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hlutr; jamfør lodd (1, lodd (2 og lott

Tyding og bruk

  1. Døme
    • skjere noko i luter;
    • søre luten av fylket
  3. part av forteneste eller avkasting, særleg i fiske, etter arbeidsinnsats eller innskot;
    Døme
    • fiskarane fekk 8000 kr i lut;
    • fiske på lut;
    • få halv lut;
    • ha lut i noko
  4. pengeinnskot eller part i eit lutlag (1)
    Døme
    • eige ein lut i samvirkelaget
  8. Døme
    • trekkje lut

Faste uttrykk

  • med lut og lunnar
    med alt som høyrer til eigedomen;
    med lut og lunnende
    • garden er seld med lut og lunnar
  • med lut og lunnende
    alt som høyrer til ein eigedom;
    med lut og lunnar
    • ho fekk heile garden med lut og lunnende
Artikkelside

ta nummer

Tyding og bruk

kjøpe lodd i eit lotteri;
Sjå: nummer
Artikkelside
Side 1 av 5