Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 79 oppslagsord

lekam

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt lík(h)amr, líkami; av lik (1 og ham

Tyding og bruk

  1. menneske- eller dyrekropp;
    Døme
    • det skrøpelege lekamet
  2. avgrensa stoffmengd i fast form
    Døme
    • faste lekamar utvidar seg ved oppvarming

Faste uttrykk

  • ei sunn sjel i ein sunn lekam
    god psykisk helse i ein frisk og sterk kropp

ei sunn sjel i ein sunn lekam

Tyding og bruk

god psykisk helse i ein frisk og sterk kropp;
Sjå: lekam, sjel, sunn

kinetisk energi

Tyding og bruk

energi hos ein lekam som er i rørsle;

ballistisk bane

Tyding og bruk

bane (1, 3) som ein lekam lagar, og som berre er påverka av gravitasjon og luftmotstand;
Døme
  • ei høg ballistisk bane

brød og vin

Tyding og bruk

symbol på Kristi lekam og blod i nattverden;
Sjå: brød

masse

substantiv hankjønn

Opphav

av latin massa ‘deig, klump’; av gresk maza ‘mjøldeig’, av massein ‘kna’

Tyding og bruk

  1. (formlaust) stoff;
    substans, ofte som råmateriale til noko
    Døme
    • ein glødande masse;
    • køyre vekk masse frå tunnelarbeidet
  2. i fysikk: stoffmengd i ein lekam, målt i kilogram;
    til skilnad frå vekt (1)
    Døme
    • ein masse på 1 kilogram veg om lag 1 newton på jorda
  3. stor mengd;
    svært mykje
    Døme
    • det var masse folk på festen;
    • vi fekk ein masse fisk;
    • firmaet tente masse pengar
  4. særleg i bunden form: folk flest;
    dei breie laga av folket
    Døme
    • leiarane har lite kontakt med massane

Faste uttrykk

  • kritisk masse
    minste mengd av eit radioaktivt stoff som skal til for å starte ein kjedereaksjon

kule 1

substantiv hokjønn

Opphav

av tysk Kugel

Tyding og bruk

  1. geometrisk lekam der kvart punkt på overflata har same avstanden frå midtpunktet i lekamen
  2. stor eller liten, hol eller massiv lekam som liknar ei kule (1, 1)
  3. Døme
    • kulene peip rundt øyra;
    • bli råka av ei kule
  4. Døme
    • bli norsk meister i kule

Faste uttrykk

  • gå/kome som ei kule
    røre seg i stor fart
    • ho kom som ei kule på oppløpet;
    • den nye bilen går som ei kule
  • sitje som ei kule
    fungere perfekt
    • sluttpoenget sat som ei kule

heksaeder

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør -eder

Tyding og bruk

geometrisk lekam som er avgrensa av seks flater;

kubus

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom latin cubus; frå gresk kybos ‘terning’

Tyding og bruk

  1. lekam som er avgrensa av seks jamstore kvadrat;
  2. eldre nemning for kubikktal

fallhøgd, fallhøgde

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. strekning som ein foss eller ein lekam fell fritt
    Døme
    • fossen har ei fallhøgd på 50 meter
  2. i overført tyding: risiko for å mislykkast
    Døme
    • eit prestisjeprosjekt med stor fallhøgd