Avansert søk

Nynorskordboka 13 oppslagsord

substantiv hankjønn

av gresk idiotes ‘privatmann, uvitande person’, av idios ‘eigen’

person som oppfører seg svært dumt
Døme
- den idioten køyrde mot raudt lys;
- eg er ein idiot når det gjeld teknikk
brukt som skjellsord: dumrian, tosk
Døme
- din idiot!
i samansetningar: person som har svært einsidige interesser
- - fagidiot
  - sportsidiot

verb

kløyvd infinitiv: -a

frå lågtysk spelen, spillen

blenkje, funkle, glitre (1)
Døme
- sola spela i vassflata
vere med i eller drive med ball- eller kulespel
Døme
- spele fotball;
- dei spela mot eit utanlandsk lag
vere med i spel med kort, terningar eller liknande
Døme
- spele sjakk
satse pengar;
vedde
Døme
- spele lotto;
- spele på travbana
få fram, lage musikk
Døme
- spele på trekkspel;
- spele plater;
- spele ein sonate
om fugl: lage paringslyd
Døme
- orrhanen spelar oppi åsen
utføre ei teaterrolle, filmrolle eller liknande
Døme
- spele ei rolle dårleg;
- spele revy;
- teateret spelar no ‘Nokon kjem til å komme’ av Jon Fosse
agere (1)
Døme
- spele idiot

spele ballen over til
overlate neste trekk til
staten spelar ballen over til kommunane
spele ei rolle
ha noko å seie;
påverke
det dårlege vêret kan ha spela ei rolle for dei dårlege avlingane;
det spelar inga rolle
spele eit høgt spel
ta ein stor vågnad
spele fallitt
mislykkast
prosjektet har spela fallitt
spele for galleriet
appellere medvite og på ein lettvint måte til publikum eller massen
spele inn
- lage opptak av (ein film, ei plate eller liknande)
  filmen er spela inn i Noreg
- gje inntekt ved framvisning (av film, teaterstykke eller liknande)
  filmen har spela inn store summar
- verke inn;
  ha noko å seie
  fleire faktorar vil spele inn;
  vêret spelar inn på inntrykket av turen
spele korta sine godt
utnytte dei sjansane ein får
spele med
vere delaktig i;
ha verknad på
eg prøver å spele med i staden for å stide imot
spele med opne kort
ikkje løyne noko
spele nokon eit puss
lure eller narre nokon
spele nokon ut over sidelinja
setje nokon ut av spel;
gjere nokon makteslaus
spele opp
byrje spelet
spele opp til dans
spele på lag
samarbeide
spele på mange strenger
vere allsidig
spele på noko
utnytte noko
spele medvite på noko
spele ut
ha utspelet
spele ut mot
setje opp mot (kvarandre)

adjektiv

jamfør norrønt nýtr ‘nyttig’

som gjer eller er til nytte (, 2) eller hjelp;

gjere seg nyttig
hjelpe til
nyttig idiot
naiv person som let seg utnytte av andre personar eller grupper
professoren er vorten ein nyttig idiot for fundamentalistane