Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 7 oppslagsord

gitt

adjektiv

Opphav

av gi, jamfør gje

Tyding og bruk

kjend på førehand;

som ligg føre;

vedteken, fastsett;

gjeven

Døme

ta allting for gitt

bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
- ein gitt sum;
- rekne med gitte tal
bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
- utfallet var gitt;
- dispensasjonar var allereie gitt

Artikkelside

gje, gjeve, gi

gjeva

verb

Opphav

norrønt gefa

Tyding og bruk

la få (2, 1);
(over)rekkje, levere;
la kome frå seg, sende ut, føre fram, skaffe
Døme
- gje meg avisa;
- det heile gav eit sterkt inntrykk;
- gje atterljom;
- gje seg tid til noko;
- gje nokon skylda for noko;
- gje nokon bank;
- gje nokon høve til noko;
- gje døme;
- gje svar;
- gje lov;
- gje samtykke;
- gje nokon rett;
- gje hjelp;
- gje gass;
- gje avkall på noko;
- gje akt;
- gje tol
brukt for å uttrykkje ynske
Døme
- Gud gjeve det er sant!
- gjev det er sant!
mate (1), fôre (4, 1)
Døme
- gje ungen;
- gje krøtera
la få som gåve;
skjenkje (3), donere
Døme
- gje pengar;
- gje bort gåver;
- gje rabatt
bruke alle sine krefter og all si tid på noko;
ofre (4)
Døme
- gje livet sitt for nokon eller noko
dele ut kort i kortspel
Døme
- din tur å gje
stå for;
halde
Døme
- gje ein middag;
- gje ein konsert;
- gje undervisning;
- gje timar
kaste av seg;
produsere, yte, prestere
Døme
- gje gode renter;
- boka gjev mykje;
- jorda gjev lite av seg;
- gje resultat;
- han har ingenting å gje
gje ut i vederlag for noko;
betale (1)
Døme
- gje 80 kr for boka;
- eg skulle gje mykje for å få vite det

Faste uttrykk

gje att
- om handel: gje vekslepengar
  gje att på ein tiar
- fortelje att;
  referere (2)
  gje att noko ein har høyrt
gje blaffen i
vere likeglad med
gje blaffen i politikk;
gje blanke blaffen i vedtaket;
ho gav blaffen
gje bryst
amme (2
gje ein god dag i
ikkje bry seg om;
gje blaffen i
han gav ein god dag i arbeidet sitt
gje etter
- om underlag: svikte (1)
  planken gav etter
- om person: føye seg eller vike
  gje etter for krava;
  dei gav etter for presset
gje frå seg
(motvillig) overlate til nokon
gje frå seg førarkortet;
gje frå seg makta;
gje frå seg råderetten
gje igjen
gje vekslepengar
gje igjen på ein hundrings
gje inn
skjelle (nokon) ut
gje og ta
vere villig til å inngå kompromiss
gje opp
- opplyse om, offentleggjere
  gje opp namn og adresse;
  gje opp inntekta for siste året
- om person: slutte å kjempe, resignere
  nei, no gjev eg opp;
  gje opp kampen;
  gje opp anden;
  gje opp all von
gje på
få opp farten; halde (intenst) på (med noko), drive på
gje seg
- om underlag: sige, svikte, gje etter
  golvet gav seg under han
- avta i styrke;
  gå tilbake
  stormen har gjeve seg;
  sjukdomen har gjeve seg
- gje etter (2);
  bøye av
- slutte (1) med noko
  han har gjeve seg med idretten;
  no får du gje deg med dette tullet!
gje seg heilt og fullt til
vie seg til (noko)
gje seg i ferd med
gå i gang med
gje seg i kast med
gå i gang med
gje seg i lag
slå lag (med nokon)
gje seg i veg
byrje å fare eller gå
gje seg over
overgje seg;
miste motet;
bli heilt maktstolen eller himmelfallen
gje seg sjølv
vere sjølvsagd eller opplagd
løysinga gjev seg sjølv;
svaret gjev seg sjølv
gje seg til
bli verande;
slå seg til ro
ho gav seg til i bygda
gje seg til å
byrje å
han gav seg til å gråte
gje seg ut for
påstå å vere eller spele nokon
gje seg ut på
gå i gang med
gje ut
sende bøker, blad og liknande på marknaden
ikkje gje frå seg ein lyd
vere still;
teie (2, 2)
han gav ikkje frå seg ein lyd
ikkje gje mykje for
verdsetje (noko) lågt eller sjå ned på (nokon)
kva gjev du meg for det?
kva synest du om slikt?

Artikkelside

ettergitt

adjektiv

Opphav

av ettergi, jamfør ettergje

Tyding og bruk

som ikkje blir kravd;

gitt avkall på;

ettergjeven (1)

bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
- ei ettergitt avgift;
- dei ettergitte avgiftene
bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
- avgifta vart ettergitt;
- avgiftene vart ettergitt

Artikkelside

naturgitt

adjektiv

Tyding og bruk

gitt på førehand;

bestemd av naturen;

naturgjeven

bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
- ein naturgitt ressurs;
- dei naturgitte ressursane må vi ta godt vare på
bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
- denne ressursen er naturgitt;
- slike ressursar er naturgitt

Artikkelside

gudgitt

adjektiv

Tyding og bruk

gitt av Gud;

medfødd;

gudgjeven

bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
- ho hadde ei gudgitt evne;
- dei hadde gudgitte evner
bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
- dette påbodet var gudgitt;
- desse påboda var gudgitt

Artikkelside

oppgitt

adjektiv

Opphav

av gi opp eller oppgi

Tyding og bruk

som har gitt seg over;
resignert;
nedslegen (2);
oppgjeven (1)
- bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
  ein oppgitt lærar;
  oppgitte lærarar
- bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
  læraren vart heilt oppgitt;
  lærarane vart heilt oppgitt
lagd fram;
opplyst om;
oppgjeven (2)
- bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
  gå til ei oppgitt adresse;
  gå til den oppgitte adressa
- bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
  namnet på den omkomne er oppgitt;
  namna på dei omkomne er oppgitt

Artikkelside

gjeven

adjektiv

Opphav

av gje

Tyding og bruk

kjend på førehand;

som ligg føre;

vedteken, fastsett;

gitt

Døme

ei gjeven budsjettramme;
eit gjeve vedtak;
kulturelt gjevne skikkar endrar seg sakte

- naturgjeven
- oppgjeven

Faste uttrykk

ta for gjeven
rekne som sjølvsagt
ikkje ta livet for gjeve

Artikkelside