Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 32 oppslagsord

adresse

substantiv hokjønn

Uttale

adresˊse

Opphav

frå fransk

Tyding og bruk

opplysning om staden der nokon bur eller ei verksemd held til;
jamfør postadresse
Døme
- skrive namn og adresse på konvolutten;
- kan eg få adressa di?
- utan fast adresse;
- ukjent adresse
(høgtideleg) skriv frå fleire personar til ein einskildperson eller institusjon med krav, protest eller lykkynsking
Døme
- ei adresse til Kongen frå Stortinget;
- kunstnarane sende ei adresse til styresmaktene der dei klaga på kåra sine
i overført tyding, særleg i fotball: mottakar (av ballen)
Døme
- pasningar utan adresse;
- han hadde rett adresse på fleire av pasningane

Faste uttrykk

ha adresse til
sikte til, vere retta mot
kritikken hadde adresse til partileiinga

Artikkelside

gje, gjeve, gi

gjeva

verb

Opphav

norrønt gefa

Tyding og bruk

la få (2, 1);
(over)rekkje, levere;
la kome frå seg, sende ut, føre fram, skaffe
Døme
- gje meg avisa;
- det heile gav eit sterkt inntrykk;
- gje atterljom;
- gje seg tid til noko;
- gje nokon skylda for noko;
- gje nokon bank;
- gje nokon høve til noko;
- gje døme;
- gje svar;
- gje lov;
- gje samtykke;
- gje nokon rett;
- gje hjelp;
- gje gass;
- gje avkall på noko;
- gje akt;
- gje tol
brukt for å uttrykkje ynske
Døme
- Gud gjeve det er sant!
- gjev det er sant!
mate (1), fôre (4, 1)
Døme
- gje ungen;
- gje krøtera
la få som gåve;
skjenkje (3), donere
Døme
- gje pengar;
- gje bort gåver;
- gje rabatt
bruke alle sine krefter og all si tid på noko;
ofre (4)
Døme
- gje livet sitt for nokon eller noko
dele ut kort i kortspel
Døme
- din tur å gje
stå for;
halde
Døme
- gje ein middag;
- gje ein konsert;
- gje undervisning;
- gje timar
kaste av seg;
produsere, yte, prestere
Døme
- gje gode renter;
- boka gjev mykje;
- jorda gjev lite av seg;
- gje resultat;
- han har ingenting å gje
gje ut i vederlag for noko;
betale (1)
Døme
- gje 80 kr for boka;
- eg skulle gje mykje for å få vite det

Faste uttrykk

gje att
- om handel: gje vekslepengar
  gje att på ein tiar
- fortelje att;
  referere (2)
  gje att noko ein har høyrt
gje blaffen i
vere likeglad med
gje blaffen i politikk;
gje blanke blaffen i vedtaket;
ho gav blaffen
gje bryst
amme (2
gje ein god dag i
ikkje bry seg om;
gje blaffen i
han gav ein god dag i arbeidet sitt
gje etter
- om underlag: svikte (1)
  planken gav etter
- om person: føye seg eller vike
  gje etter for krava;
  dei gav etter for presset
gje frå seg
(motvillig) overlate til nokon
gje frå seg førarkortet;
gje frå seg makta;
gje frå seg råderetten
gje igjen
gje vekslepengar
gje igjen på ein hundrings
gje inn
skjelle (nokon) ut
gje og ta
vere villig til å inngå kompromiss
gje opp
- opplyse om, offentleggjere
  gje opp namn og adresse;
  gje opp inntekta for siste året
- om person: slutte å kjempe, resignere
  nei, no gjev eg opp;
  gje opp kampen;
  gje opp anden;
  gje opp all von
gje på
få opp farten; halde (intenst) på (med noko), drive på
gje seg
- om underlag: sige, svikte, gje etter
  golvet gav seg under han
- avta i styrke;
  gå tilbake
  stormen har gjeve seg;
  sjukdomen har gjeve seg
- gje etter (2);
  bøye av
- slutte (1) med noko
  han har gjeve seg med idretten;
  no får du gje deg med dette tullet!
gje seg heilt og fullt til
vie seg til (noko)
gje seg i ferd med
gå i gang med
gje seg i kast med
gå i gang med
gje seg i lag
slå lag (med nokon)
gje seg i veg
byrje å fare eller gå
gje seg over
overgje seg;
miste motet;
bli heilt maktstolen eller himmelfallen
gje seg sjølv
vere sjølvsagd eller opplagd
løysinga gjev seg sjølv;
svaret gjev seg sjølv
gje seg til
bli verande;
slå seg til ro
ho gav seg til i bygda
gje seg til å
byrje å
han gav seg til å gråte
gje seg ut for
påstå å vere eller spele nokon
gje seg ut på
gå i gang med
gje ut
sende bøker, blad og liknande på marknaden
ikkje gje frå seg ein lyd
vere still;
teie (2, 2)
han gav ikkje frå seg ein lyd
ikkje gje mykje for
verdsetje (noko) lågt eller sjå ned på (nokon)
kva gjev du meg for det?
kva synest du om slikt?

Artikkelside

oppgitt

adjektiv

Opphav

av gi opp eller oppgi

Tyding og bruk

som har gitt seg over;
resignert;
nedslegen (2);
oppgjeven (1)
- bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
  ein oppgitt lærar;
  oppgitte lærarar
- bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
  læraren vart heilt oppgitt;
  lærarane vart heilt oppgitt
lagd fram;
opplyst om;
oppgjeven (2)
- bruk samsvarsbøying framfor eit substantiv:
  gå til ei oppgitt adresse;
  gå til den oppgitte adressa
- bruk ubøygd form etter eit usjølvstendig verb:
  namnet på den omkomne er oppgitt;
  namna på dei omkomne er oppgitt

Artikkelside

namn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt nafn

Tyding og bruk

ord som noko eller nokon blir kalla med, og som skil ut eit særskilt individ, eksemplar eller liknande frå ei større gruppe (til dømes person- og stadnamn), eller som knyter det nemnde til ei særskild klasse eller eit særskilt slag (til dømes plante- og stoffnamn)
Døme
- oppgje namn, adresse og fødselsdato;
- ein gut med namnet Jacob;
- familien har to namn i etternamnet sitt;
- oppgje fullt namn;
- namnet på gata har eg gløymt;
- ekspedisjonen gjekk under namnet Apollo 11;
- byen fekk namn etter grunnleggjaren;
- hunden lyder namnet Fido;
- alle klede skal merkjast med namn;
- set rekninga på namnet til firmaet;
- reservasjonen vart gjort i namnet til dottera mi
- - etternamn
  - førenamn
  - jentenamn
  - mellomnamn
namn (1) eller ord for karakteristikk som nokon eller noko får i tillegg til det eigenlege namnet;
tilnamn, klengjenamn, kjælenamn
Døme
- berre kjærasten brukte det namnet på han
namn (1) i skriftleg form, digitalt eller handskrive, som uttrykk for godkjenning eller autorisasjon;
namnetrekk, underskrift, signatur (2)
Døme
- setje namnet sitt under eit dokument;
- namnet hans står på kontrakten, så da er han bindande
omdøme, ry (1
Døme
- forretninga har eit godt namn;
- miste sitt gode namn og rykte

Faste uttrykk

få eit namn
bli kjend, vidgjeten
artisten har fått eit stort namn i utlandet
gå under namnet/namn av
bli kalla
det gamle huset gjekk under namnet Meieriet;
gitaristen går under namn av Strengen
i nokons/nokos namn
- på vegner av nokon eller noko;
  med den myndigheita som er gjeven av nokon eller noko
  i kongens namn befaler vi deg;
  i rettferdas namn;
  i Guds namn
- brukt i forsterkande uttrykk
  men i herrens namn, gjer som eg seier!
i namnet
tilsynelatande;
på papiret
i namnet er ho framleis tilsett
kalle/nemne noko ved det rette namnet
seie rett ut kva ein meiner
lat oss kalle fredsplanen ved det rette namnet: ein rein okkupasjon;
ho var ikkje redd for å nemne noko ved det rette namnet
kjenne nokon/noko på namn
vite namnet på nokon eller noko, utan å vite mykje om det nemnde
eg kjenner henne berre på namn;
vi kjenner byen på namn, men er usikre på kor han ligg i verda
meir i namnet enn i gagnet
meir i ord enn i handling
vere leiar meir i namnet enn i gagnet
namnet skjemmer ingen
det er ikkje namnet, men handlingane ein gjer, som fører skam med seg

Artikkelside

tilskrift

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

adresse, overskrift, tilføying eller liknande som er skriven på

Artikkelside

takkeadresse

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

skriv som gjev uttrykk for takk;

jamfør adresse (2)

Døme

sende ei takkeadresse til kongen

Artikkelside

stempel

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med stampe (

Tyding og bruk

reiskap brukt til å stemple på mønster, bokstavar eller liknande
Døme
- ha sitt eige stempel med namn og adresse
merke eller avtrykk etter stempel (1)
Døme
- ein mynt med kongens stempel;
- det var stempel på frimerket
- - datostempel
verktøy til å stanse (3 ut hol eller liknande med
maskindel som går att og fram i ein sylinder
i overført tyding: ord, rykte
Døme
- ho fekk stempelet på seg som upåliteleg
- - favorittstempel
  - kvalitetsstempel
i overført tyding: preg, særmerke
Døme
- setje eit personleg stempel på noko

Artikkelside

ha adresse til

Tyding og bruk

sikte til, vere retta mot;

Sjå: adresse

Døme

kritikken hadde adresse til partileiinga

Artikkelside

gje opp

Tyding og bruk

Sjå: gje

opplyse om, offentleggjere
Døme
- gje opp namn og adresse;
- gje opp inntekta for siste året
om person: slutte å kjempe, resignere
Døme
- nei, no gjev eg opp;
- gje opp kampen;
- gje opp anden;
- gje opp all von

Artikkelside

ettersende

ettersenda

verb

Tyding og bruk

sende (, 1) i tillegg eller til ny adresse

Døme

ettersende posten i ferien;
eg ettersender vitnemålet

Artikkelside

Side 1 av 4

Resultat per side: