Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
76 treff

Nynorskordboka 76 oppslagsord

absolutt 1

substantiv inkjekjønn

Uttale

absolutˊt

Opphav

substantivering av absolutt (2

Tyding og bruk

Døme
  • forme svaret som eit absolutt
Artikkelside

absolutt 2

adjektiv

Uttale

absolutˊt

Opphav

av latin absolutus, perfektum partisipp av absolvere ‘løyse frå’

Tyding og bruk

  1. som ikkje er avhengig av noko anna;
    Døme
    • eit absolutt krav;
    • absolutt einevelde
  2. brukt som adverb: vilkårslaust, plent, endeleg
    Døme
    • gjelde absolutt;
    • ho ville absolutt reise
    • brukt forsterkande:
      • absolutt ikkje

Faste uttrykk

  • absolutt fleirtal
    over halvparten av røystene blant dei som har røysterett i eit val;
    til skilnad frå kvalifisert fleirtal og simpelt fleirtal
  • absolutt gehør
    det å kunne bestemme tonehøgd ved hjelp av øyret
  • absolutt komparativ
    komparativ (1 utan samanlikning, til dømes i ‘ein betre middag’
  • absolutt musikk
    musikk som ikkje byggjer på noko anna enn musikalske verkemiddel;
    motsett programmusikk
  • absolutt nullpunkt
    lågaste temperatur som er mogleg, -273,15 °C
  • absolutt superlativ
    superlativ (1 utan samanlikning, til dømes i ‘med største glede’
  • absolutt temperatur
    temperatur målt frå det absolutte nullpunktet
  • absolutt veto
    rett til å stanse vedtak
Artikkelside

slett 3

adjektiv

Opphav

norrønt sléttr; i tyding ‘dårleg’ frå tysk schlecht

Tyding og bruk

  1. utan store forhøgningar eller fordjupingar;
    Døme
    • garden hadde slette marker og åkrar;
    • isen var slett som eit stovegolv;
    • skaftet på øksa var heilt slett;
    • ho hadde slett hår
  2. brukt som adverb: beintfram (3);
    Døme
    • det var slett ikkje verst
  3. Døme
    • ei slett framsyning;
    • dei har ein slett moral

Faste uttrykk

  • du slette tid
    brukt for å uttrykkje overrasking;
    du store min!
    • du slette tid for eit talent!
  • rett og slett
    beintfram
    • det du seier, er rett og slett løgn
Artikkelside

gudsens

adjektiv

Opphav

gammal genitiv bunden form eintal av gud

Tyding og bruk

Artikkelside

diametral

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som ligg i kvar sin ende av ein diameter;
    som høyrer til ein diameter
    Døme
    • diametralt snitt;
    • to diametrale punkt
  2. i overført tyding, om motsetningar: fullstendig, absolutt (2, 1), rak (2, 2)
    Døme
    • diametrale motsetningar;
    • diametralt motsette syn
Artikkelside

umakredd

adjektiv

Tyding og bruk

som skyr å gjere meir enn det som absolutt trengst;
redd for ekstra bry;
Døme
  • ho er ikkje umakredd akkurat
Artikkelside

ultimatum

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå mellomalderlatin; samanheng med ultimo

Tyding og bruk

absolutt krav som det finst klargjorde konsekvensar av å motsetje seg
Døme
  • stille eit ultimatum;
  • nabolandet fekk ultimatumet: tilbaketrekking eller krig
Artikkelside

smitt 1

substantiv hankjønn

Opphav

av smite (1

Tyding og bruk

Døme
  • ein liten smitt

Faste uttrykk

Artikkelside

smule 1

substantiv hankjønn

Opphav

samanheng med mole (1

Tyding og bruk

  1. liten del av noko som smuldrar opp;
    Døme
    • det var berre smular i kakeboksen
  2. lita mengd;
    grann
    Døme
    • samle opp smulane;
    • her gjeld det ikkje smular

Faste uttrykk

  • ein smule
    lite grann;
    litt
    • vere ein smule nervøs;
    • overdrive ein smule;
    • ein smule tvil;
    • ha ein smule ledig kapasitet
  • kvar smitt og smule
    absolutt alt;
    kvart eit grann
  • smular er også brød
    det som er lite, kan også ha verdi;
    lite er betre enn ingenting
Artikkelside

T 2

symbol

Tyding og bruk

  1. symbol for tera-
  2. symbol for for absolutt temperatur
  3. i fysikk: symbol for tesla
  4. i kjemi: symbol for tritium
Artikkelside