Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
32 treff

Bokmålsordboka 20 oppslagsord

sånn

determinativ demonstrativ

Opphav

av sådan i betydning 2 kanskje påvirket av norrønt svána

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • sånt vær det er i dag!
    • sånn en fillebil!
    • hva kan sånt komme av?
    • om noen eller noe som er ubestemt, ikke nærmere presisert:
      • du er visst en sånn datafrik
  2. som adverb:
    Eksempel
    • du kan ikke bo sånn!
    • de tar det ikke så nøye sånn;
    • være sånn passe tilfreds;
    • more seg, feste litt og sånn;
    • det er så fint å ligge sånn ute på fjorden;
    • sånn i sin alminnelighet
Artikkelside

takk og pris

Betydning og bruk

brukt for å uttrykke lettelse eller takknemlighet;
heldigvis;
Sjå: pris, takk
Eksempel
  • takk og pris for at det ikke har skjedd noe galt;
  • sånn er det takk og pris ikke i Norge
Artikkelside

og greier

Betydning og bruk

og hva det fører med seg;
og sånn;
Sjå: greie
Eksempel
  • mediefolk med kamera og greier;
  • det var musikk og greier
Artikkelside

over natta

Betydning og bruk

Se: natt
  1. hele natta
    Eksempel
    • la deigen stå i kjøleskapet over natta
  2. plutselig, uten videre
    Eksempel
    • konserten gjorde dem berømt over natta;
    • bransjen lar seg ikke endre sånn over natta
Artikkelside

pris 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt príss ‘ære, ros, stas, prakt’, gjennom lavtysk, fra gammelfransk; av latin pretium ‘verdi’

Betydning og bruk

  1. pengesum en betaler for en vare eller tjeneste;
    verdi i penger;
    Eksempel
    • prisen på melk;
    • store hytter ligger høyt i pris;
    • kjøpe noe til lav pris;
    • være verdt sin pris
  2. utmerkelse for særlig god innsats;
    premie i konkurranse
    Eksempel
    • dele ut priser i litteratur og musikk;
    • de norske løperne tok første og andre pris
  3. det å prise (3 noe eller noen;
    ros, lovprising
    Eksempel
    • synge fedrelandets pris

Faste uttrykk

  • for enhver pris
    uavhengig av konsekvensene
  • ikke for noen pris
    absolutt ikke, slett ikke
  • sette pris på
    verdsette, like;
    sette høyt
  • ta prisen
    være best;
    utmerke seg
  • takk og pris
    brukt for å uttrykke lettelse eller takknemlighet;
    heldigvis
    • takk og pris for at det ikke har skjedd noe galt;
    • sånn er det takk og pris ikke i Norge
Artikkelside

bråke 2

verb

Opphav

beslektet med brake (2

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • hold opp å bråke sånn!
    • motorsykler bråker
  2. Eksempel
    • det er ingenting å bråke for
Artikkelside

slik

determinativ demonstrativ

Opphav

norrønt slíkr, av svá ‘så’ og lík ‘skikkelse’

Betydning og bruk

  1. av det eller det slag, sånn
    Eksempel
    • slike sko vil jeg også ha;
    • er du en slik fyr;
    • hva koster en slik lue?
    • det var slik en vakker dag
    • den slags
      • slikt hender ofte
    • vurderende, ofte nedsettende:
      • og slikt skal være lærer;
      • slike ski han hadde! – så flotte ski han hadde!
  2. i forbindelser som
    Eksempel
    • ha slikt å gjøre – like godt kunne gjøre det ene som det andre
  3. som adverb: på den(ne) måten, sånn
    Eksempel
    • gjør det slik;
    • det ser slik ut;
    • det falt seg slik;
    • er det slik å forstå?
    • dra av gårde slik en står og går;
    • ikke skrik slik;
    • jeg fryser slik på beina – fryser svært

Faste uttrykk

  • slikt slag
    det samme;
    ett fett
Artikkelside

noenlunde

adverb

Opphav

jamfør norrønt lund ‘måte, lynne, sinnelag’

Betydning og bruk

  1. til en viss grad;
    forholdsvis
    Eksempel
    • de har noenlunde god økonomi;
    • motoren er noenlunde intakt
  2. ikke så verst;
    ganske bra
    Eksempel
    • hvordan gikk det? Jo takk, sånn noenlunde
  3. omtrent, cirka
    Eksempel
    • budsjettet blir noenlunde det samme som i fjor
Artikkelside

derre

determinativ

Opphav

av der

Betydning og bruk

brukt etter pronomen eller determinativ for å vise til noen eller noe;
jamfør der (3) og herre (2
Eksempel
  • hva var det han derre fyren het igjen?
  • jeg er lei av det derre maset;
  • være interessert i sånn derre populærmusikk;
  • de derre må du ikke høre på
Artikkelside

halvveis, halvveges, halvvegs

adjektiv

Betydning og bruk

  1. på halvveien, midtveis;
    delvis, halvhjertet
    Eksempel
    • en halvveis avtale
  2. brukt som adverb: halvt, delvis
    Eksempel
    • være kommet halvveis;
    • han har sånn halvveis lovet det
Artikkelside

Nynorskordboka 12 oppslagsord

sånn

determinativ demonstrativ

Opphav

gjennom dansk, frå lågtysk sodan der -dan er perfektum partisipp av lågtysk don ‘gjere’; i tyding 2 kanskje innverknad frå norrønt svána

Tyding og bruk

  1. Døme
    • sånne spørsmål er vanskelege;
    • korleis kan du seie (noko) sånt?
    • med laus tilvising
      • is, pølser, brus og sånn (el. sånt)
  2. som adverb: slik (4)
    Døme
    • det er fint å liggje sånn;
    • sånn til vanleg
    • omtrentleg om pengar, tal, tidspunkt og liknande:
      • dei kjem sånn i femtida
Artikkelside

og greier

Tyding og bruk

og kva det fører med seg;
og sånn;
Sjå: greie
Døme
  • vi budde på hotell og greier;
  • det var dans og greier
Artikkelside

at

subjunksjon

Opphav

norrønt at, truleg av þat ‘det’

Tyding og bruk

  1. innleier ei leddsetning som gjev ei indirekte framstilling, som svarer til ei forteljande hovudsetning
    Døme
    • han sa at det regna;
    • ho klagar over at prisane er så høge;
    • presidenten sa at alle måtte gjere sitt for landet;
    • mange meiner at levestandarden er høg nok
  2. innleier ei skildring eller forklaring av ordet eller frasen som står rett før
    Døme
    • det at han alltid kjem for seint, er veldig irriterande;
    • det faktum at feila ikkje vart avdekka, er eit problem;
    • politikken er basert på at oljeprisen skulle auke
  3. innleier ei leddsetning der det er formelt subjekt i oversetninga
    Døme
    • det er trist at ho ikkje kan kome i helga;
    • det viste seg at dromedaren allereie hadde rømt frå dyreparken
  4. innleier ei samanlikningssetning etter enn (1 eller som (2
    Døme
    • det er betre at folk syklar, enn at dei køyrer bil;
    • eg veit ikkje meir om henne enn at ho liker å springe;
    • vi kan ikkje late som at fotball ikkje er styrt av profitt
  5. innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje;
    Døme
    • det gjekk så fort at det kila i magen;
    • han vart så glad at han dansa;
    • dei vart så forseinka at dei ikkje rakk flyet
  6. innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje, måte, føremål eller årsak, ofte saman med ein annan subjunksjon eller preposisjon;
    Døme
    • eg er glad at vi har felles interesser;
    • konserten gjekk så bra at dei skal spele fleire
  7. brukt i utrop
    Døme
    • at du vågar!
    • at du kunne vere så dum!
    • dei er så fine, at!
Artikkelside

raglan

substantiv hankjønn

Opphav

av engelsk, etter namnet til feltmarskalk lord Raglan (1788–1855) som skal ha innført ein frakk med sånn fasong under Krimkrigen

Tyding og bruk

  1. frakk (1 med ermer som blir smalare i ei kileform opp mot kragen, slik at det ikkje er skuldersaum;
  2. i strikking: jamne, skråstilte fellingar frå halslinning til armhole på ein genser eller ei jakke;
Artikkelside

så 4, so 2

subjunksjon

Tyding og bruk

  1. innleier ei leddsetning som uttrykkjer føremål eller intensjon;
    med det føremål at;
    Døme
    • han tek på seg varme klede så han ikkje skal fryse;
    • ho løfta han opp så han kunne klappe sebraen
  2. innleier ei leddsetning som uttrykkjer følgje, resultat eller konklusjon av det føregåande;
    med det resultatet at;
    Døme
    • ver varsam så du ikkje slår deg
Artikkelside

greie 1

substantiv hokjønn

Opphav

av greie (3

Tyding og bruk

  1. orden, skikk
    Døme
    • det er inga greie på dette
  2. reiskap, innretning, hjelperåd
    Døme
    • ei greie til å hakke med
  3. sak, tilhøve
    Døme
    • dette er gode greier;
    • innsatsen var ikkje rare greiene
  4. noko ein liker eller er flink til;
    spesialitet
    Døme
    • oppvask er ikkje hans greie

Faste uttrykk

  • få greie på
    få kjennskap til;
    få nyss om
    • når mor får greie på dette, skal det bli huskestove!
  • gjere greie for
    klargjere, forklare
    • dette skal dei gjere greie for
  • ha greie på
    ha kunnskap om eller kjennskap til;
    ha skjøn på
    • dette er forhold han ikkje har greie på
  • heile greia
    alt i hop
    • eg vart trøytt av heile greia
  • kva er greia?
    brukt for å spørje om korleis ein skal tolke ei nemnd hending eller ein nemnd situasjon
    • kva med den nye tv-serien, kva er greia?
    • kva er greia med kniv til dressingen?
  • og greier
    og kva det fører med seg;
    og sånn
    • vi budde på hotell og greier;
    • det var dans og greier
Artikkelside

passeleg

adjektiv

Opphav

frå tysk; jamfør passe (5

Tyding og bruk

som har rett mål;
høveleg
Døme
  • ein passeleg sum
  • brukt som adverb:
    • buksa er passeleg stor;
    • ein passeleg lang pause;
    • ho var sånn passeleg nøgd med innsatsen
Artikkelside

slik

determinativ demonstrativ

Opphav

norrønt slíkr av svá ‘så’ og lík ‘skapnad’

Tyding og bruk

  1. som har den eller den eigenskapen;
    av det eller det slaget;
    Døme
    • det var ein slik el. slik ein fin dag;
    • slike sko vil eg òg ha;
    • kva kostar ein slik blyant?
    • den slags, såvore
      • slikt hender ofte
    • nedsetjande:
      • og slikt skal vere lærar!
      • slike ski ho hadde! – så flotte ski ho hadde!
      • han fekk ta slikt han ville – han fekk ta så mykje han ville;
      • anna slikt til – dobbelt så mykje;
      • ho var no slik og slik – så som så;
      • ha slikt å gjere – like godt kunne gjere det eine som det andre
  2. som adverb: på den(ne) måten, så, sånn
    Døme
    • gjer det slik;
    • det ser slik ut;
    • det fall seg slik;
    • er det slik å forstå?
    • dra av stad slik ein står og går;
    • ikkje skrik slik;
    • eg frys slik på føtene – frys svært

Faste uttrykk

  • slikt slag
    det same;
    eitt feitt
Artikkelside

soleis, såleis

adverb

Opphav

norrønt sváleiðis; av så (5 og -leis

Tyding og bruk

  1. slik (4), så(3,1,2,4), sånn
    Døme
    • soleis gjekk det til;
    • ho er no eingong soleis;
    • sjå ikkje soleis på meg
  2. Døme
    • eg var ikkje til stades og har soleis ikkje sett noko
Artikkelside

passe 1

adjektiv

Opphav

frå lågtysk, same opphav som pass (5; jamfør passe (5

Tyding og bruk

Døme
  • ei passe mengd
  • brukt som adverb:
    • passe lang;
    • han var passe nøgd med uavgjort;
    • det gjekk heilt sånn passe
Artikkelside
Side 1 av 2