Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
181 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 181 oppslagsord

kyrkje 2, kyrke

kyrkja, kyrka

verb

Opphav

norrønt kyrkja

Tyding og bruk

  1. klemme over halsen;
    Døme
    • kragen kyrkjer meg
  2. om klede, reimar og liknande: knipe, klemme;
    snøre saman
  3. svelgje med møde
Artikkelside

kyrkje 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt kirkja, gjennom gammalengelsk cirice, cyrice; frå gresk kyri(a)kon ‘som høyrer Herren til’, av kyrios ‘herre, gud’

Tyding og bruk

  1. bygning for kristen gudsteneste;
    Døme
    • gå i kyrkja;
    • byggje ny kyrkje
  2. kriste samfunn
    Døme
    • vere prest i Den norske kyrkja

Faste uttrykk

  • den katolske kyrkja
    verdsomspennande kyrkjesamfunn som har paven som overhovud
  • den kristne kyrkja
    alle kristne kyrkjesamfunn
Artikkelside

stormakt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. stat med stor innverknad på verdspolitikken
    Døme
    • stormakta USA
  2. stat, institusjon eller liknande med ei dominerande stilling på eit felt
    Døme
    • Noreg har vore ei stormakt i skipsfarten;
    • kyrkja er ei åndeleg stormakt
Artikkelside

utar

adverb

Opphav

norrønt útar(r), eigenleg komparativ av ut; jamfør utarst

Tyding og bruk

lenger ut eller ute;
nær(mare) utgangen
Døme
  • flytte seg utar åt døra;
  • sitje utar i kyrkja
Artikkelside

skilsmisse

substantiv hokjønn

Opphav

gjennom bokmål, frå dansk; sisteleddet samanheng med norrønt missa ‘tap, sakn’

Tyding og bruk

  1. oppløysing av eit ekteskap (etter løyve frå statsforvaltaren eller ved dom)
    Døme
    • få skilsmisse
  2. Døme
    • ei skilsmisse mellom kyrkja og staten har tvinga seg fram
Artikkelside

avlat

substantiv inkjekjønn eller hankjønn

Opphav

frå lågtysk; jamfør norrønt aflát

Tyding og bruk

  1. i den katolske kyrkja: ettergjeving av straff for ei syndig handling
  2. i overført tyding: bot (3) for noko gale ein har gjort
    Døme
    • kjøpe seg avlat for miljøsynder
Artikkelside

teleslyngje, teleslynge

substantiv hokjønn

Opphav

av tele- og slyngje (1

Tyding og bruk

anlegg av antenner som sender ut lyd i form av elektromagnetiske bølgjer som blir fanga opp av høyreapparat;
jamfør telespole
Døme
  • montere teleslyngje i kyrkja
Artikkelside

sølibatkrav

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

krav (særleg i den katolske kyrkja) om at geistlege skal leve i sølibat
Artikkelside

skisma

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå gresk ‘kløft, usemje’

Tyding og bruk

  1. splitting i ei gruppe, ein organisasjon eller liknande som fører til nye, uavhengige grupper, særleg innanfor kyrkjesamfunn
    Døme
    • det store skismaet førte til delinga i den katolske og den ortodokse kyrkja i 1054
  2. usemje eller splitting i ei gruppe, ein organisasjon eller liknande
    Døme
    • skismaet mellom fagleg og admistrativ leiing;
    • skismaet mellom aust og vest
Artikkelside

truande 1

adjektiv

Opphav

av tru (3

Tyding og bruk

  1. som trur;
    religiøst (eller ideologisk) overtydd;
    Døme
    • truande folk;
    • vere truande kristen;
    • truande kommunistar
    • brukt som substantiv:
      • dei truande strøymde til kyrkja
  2. som ein må tru på;
    Døme
    • ein truande kar;
    • truande vitnemål;
    • det er lite truande
  3. som er i stand til å gjere noko, særleg noko tvilsamt
    Døme
    • dei er truande til litt av kvart;
    • ho er truande til å bruke vald

Faste uttrykk

  • stå til truande
    vere å tru på (utan at ein har prov)
    • orsakinga står ikkje til truande;
    • veljarane får avgjere om lovnaden står til truande
Artikkelside