Avansert søk

Nynorskordboka 25 oppslagsord

skjul

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt skjól

Tyding og bruk

gøymestad;
livd, ly (1;
vern (1)
Døme
- halde seg i skjul
skur (4
- - vedskjul

Faste uttrykk

leggje skjul på
prøve å løyne

skjule, skyle 2

skjula, skyla

verb

Opphav

Tyding og bruk

dekkje, gøyme, løyne
Døme
- skjule noko under jakka;
- skjule seg bak noko
dølje, halde løynd
Døme
- skjule det ein har i tankane
- brukt som adjektiv:
  ha skjulte krefter

trykkje, trykke

trykkja, trykka

verb

Opphav

jamfør gammalsvensk þrykkja

Tyding og bruk

presse, klemme;
jamfør trykkjande (1)
Døme
- han trykte handa hennar;
- trykkje på knappen;
- trykkje hardt på bremsen;
- bakparten av bilen vart trykt inn i samanstøyten;
- han trykkjer nasen flat mot vindauget;
- trykkje saman avfall for å gjere det meir kompakt;
- barnet trykkjer seg inn til mora;
- dei trykte seg saman under parasollane
vere avventande og kjenne seg brydd;
jamfør trykkjande (3) og trykt (2)
Døme
- dei stod der og trykte og visste ikkje kva dei skulle gjere
vere i ein vanskeleg situasjon
Døme
- vi må hjelpe der det trykkjer mest
underkue
Døme
- kolonimaktene trykte ned andre folkeslag
framstille (publikasjon, skrift eller liknande av) bokstavar eller bilete med trykkpresse eller liknande;
prente;
jamfør trykt (1)
Døme
- trykkje bøker
lage avtrykk av mønster eller bilete på noko
Døme
- trykkje mønster på stoff
om visse småvilt og fuglar: liggje urørleg for ikkje bli sett
Døme
- ein hare sat og trykte under ei gran

Faste uttrykk

kvar skoen trykkjer
kvar vanskane ligg
leiinga må vite kvar skoen trykkjer;
innbyggjarane kjenner kvar skoen trykkjer;
dei legg ikkje skjul på kvar skoen trykkjer
trykkje på
gjere seg gjeldande
einsemda trykkjer på
trykkje på dei rette knappane
gjere det rette i ein viss situasjon
trykkje til
gjere eit krafttak
dei trykkjer til med angrepsspelet
trykkje til sitt bryst
godkjenne;
like godt
ein festival som lokalbefolkninga trykkjer til sitt bryst

sko 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skór, opphavleg ‘noko som dekkjer’

Tyding og bruk

fottøy som ikkje rekk lenger enn til okla
Døme
- eit par sko;
- ta på seg skoa
- - joggesko
  - tresko
hestesko (1)
Døme
- setje sko på hesten
reiskaps- eller maskindel som skal stø opp om noko, bremse eller hindre slit
- - doppsko
  - stolpesko

Faste uttrykk

fylle skoa etter nokon
få same rolle eller funksjon som forgjengaren
gå skoa av seg
dumme seg ut;
misfare seg
kvar skoen trykkjer
kvar vanskane ligg
leiinga må vite kvar skoen trykkjer;
innbyggjarane kjenner kvar skoen trykkjer;
dei legg ikkje skjul på kvar skoen trykkjer
over ein låg sko
i fleng, uhemma
dei bedrog kvarandre over ein låg sko
springe skoa av seg
forhaste eller skunde seg

løyndom

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør løyne ( og løynd (

Tyding og bruk

det at noko er løynt;
løynd (1;
hemmelegheit (1)
noko som er eller bør vere løynt;
fortruleg opplysning;
hemmelegheit (2)
Døme
- fortelje nokon ein løyndom;
- halde på ein løyndom;
- ha løyndomar for nokon
eigenleg innhald eller vesen;
eigenleg årsak
Døme
- livets løyndomar;
- løyndomen med god helse er rett kosthald

Faste uttrykk

i løyndom
i smug, i skjul;
hemmeleg;
i løynd
offentleg løyndom
noko som er allment kjent, utan at det er kunngjort

løynd 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt leynd; av løyne (

Tyding og bruk

det å vere løynd (2
- snakke med nokon i løynd;
- møtast i løynd;
- halde seg i løynd

Faste uttrykk

i løynd
i smug, i skjul;
hemmeleg, løynleg;
usett
møtast i løynd;
halde seg i løynd;
det hende i djupaste løynd

jord

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt jǫrð

Tyding og bruk

i bunden form eintal: kloten som menneska bur på, planeten Tellus
Døme
- her på jorda;
- jorda går rundt sola;
- satellitten går i ei bane 36 000 km frå jorda
i bunden form eintal: jordoverflata
Døme
- bøye seg til jorda
masse som utgjer jordskorpa, og som kan dyrkast;
mold
Døme
- bryte ny jord;
- dyrke jorda;
- god jord;
- få kornet i jorda;
- eige mykje jord;
- gje frå seg jorda
- - dyrkingsjord
  - matjord
lause avleiringar som vekstar kan leve i
Døme
- kjøpe jord til potteplantene
- - blomsterjord

Faste uttrykk

alt mellom himmel og jord
alt mogleg
falle i god jord
bli godt motteken, verke godt
falle til jorda
mislykkast
alle forslaga hadde falle til jorda
gå under jorda
gøyme seg;
gå i skjul
halde seg på jorda
vere jordnær
jamne med jorda
leggje (hus, byar) i ruinar
moder jord
jordkloten sett som opphavet til alt liv
ned på jorda
til ei realistisk forståing av situasjonen;
i ein nøktern tilstand
ho kom fort ned på jorda igjen etter valet
stikke fingeren i jorda og lukte kvar ein er
finne ut kva stode ein er i, og handle etter det

dekning 1

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

vern (1), skjul (1), gøymsle (2), ly (

Døme

leve i dekning

Faste uttrykk

gå i dekning
verne seg mot åtak, uvêr, politi eller liknande;
søkje ly (1;
søkje dekning
gå i dekning i utlandet
søkje dekning
verne seg mot åtak, uvêr, politi eller liknande;
søkje ly (1;
gå i dekning
dei søkte dekning bak bilen

dekke 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med dekkje

Tyding og bruk

noko som dekkjer;
dekkjande lag
Døme
- veg med fast dekke;
- eit dekke av nysnø
- - isdekke
  - vegdekke
  - skydekke
  - snødekke
kamuflasje;
skjul (1);
alibi (2)
Døme
- eit dekke for maktspel og korrupsjon
teppe til hest og andre husdyr;
dekken
Døme
- leggje eit dekke over hesten

Faste uttrykk

under dekke av
under påskot av;
med noko som skjul
spionen tok seg inn i landet under dekke av å vere turist

vedskjul

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

uthus til å ha ved (, 2) i;

jamfør skjul (2)

Side 1 av 3

Resultat per side: