Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 10 oppslagsord

fosse

fossa

verb

Tyding og bruk

Døme
  • vatnet fossa inn i båten;
  • ro så det fossar

Faste uttrykk

  • fosse fram
    gjere eller få monaleg framgang
    • partiet fossar fram
Artikkelside

koke over

Tyding og bruk

Sjå: koke
  1. fosse over kanten på kokekar
    Døme
    • grauten kokte over
  2. miste fatninga
    Døme
    • det kokte over for ho
Artikkelside

fosse fram

Tyding og bruk

gjere eller få monaleg framgang;
Sjå: fosse
Døme
  • partiet fossar fram
Artikkelside

frøse 2

frøsa

verb

Opphav

samanheng med frase (3 og frese (1 , opphavleg lydord

Tyding og bruk

  1. fosse (brusande eller fresande), syde (1), skumme, sprute
    Døme
    • bølgjene frøser om båten
  2. blåse luft fort ut (med væskedropar og darrande lepper eller naseborer);
    Døme
    • katten frøser;
    • ikkje frøs ved bordet!
    • frøse av sinne
  3. Døme
    • elden frøser
Artikkelside

sprute

spruta

verb

Opphav

samanheng med norrønt sproti ‘ungt skot på tre’; eigenleg ‘skyte fram, spire’

Tyding og bruk

  1. Døme
    • det spruta vatn or slangen
    • fosse
      • dra til ein så blodet sprutar;
      • regne så det sprutar;
      • søla spruta kring føtene
    • fyke
      • køyre så grusen sprutar;
      • snøen spruta unna skiene
  2. Døme
    • sprute vatn på ein
    • sende ut
      • sprute gneistar
  3. setje i
    Døme
    • sprute ut i lått
Artikkelside

fysse

fyssa

verb

Opphav

norrønt fyrsa; av foss

Tyding og bruk

Døme
  • elva fysser;
  • det fysser om baugen
Artikkelside

gause

gausa

verb

Tyding og bruk

Artikkelside

vaske

vaska

verb

Opphav

norrønt vaska; kanskje samanheng med vatn

Tyding og bruk

  1. reinse med vatn (og såpe) eller anna væske;
    gjere rein;
    Døme
    • vaske klede;
    • vaske hendene;
    • vaske seg (i andletet);
    • vaskemiddelet som vaskar kvitast;
    • vaske av ein flekk;
    • vaske (over) golvet;
    • vaske hus, vaske ned (huset) el. vaske rundt – halde storreingjering
    • i uttrykk
  2. vinne metall or lause jordartar med å bruke rennande vatn
    Døme
    • vaske (ut) gull frå elvesanden
  3. skylje, strøyme, fosse (over)
    Døme
    • sjøane vaska over båten;
    • det vaska fælt på turen – det var grov sjø;
    • bølgjene vaska oppover stranda

Faste uttrykk

  • gut som har vaska seg
    noko til kar
Artikkelside

koke 2

koka

verb

Opphav

gjennom lågtysk, frå latin coquere, samanheng med kokk (2; kjøken

Tyding og bruk

  1. om væske eller det som er i væska: ha slik temperatur at væska går over til damp;
    vere på kokepunktet
    Døme
    • vatnet koker;
    • potetene kokte;
    • suppa har kokt lenge nok
  2. få til å koke (2, 1)
    Døme
    • koke graut;
    • koke poteter;
    • koke middag
  3. lage til eller vinne ut ved koking
    Døme
    • koke saft av blåbær
  4. vere i sterk og uroleg rørsle
    Døme
    • havet larmar og koker;
    • silda koker ute på fjorden
  5. vere i sterk sinnsrørsle;
    jamfør kokande (2)
    Døme
    • det kokte i han;
    • koke av sinne

Faste uttrykk

  • koke bort
    gå i oppløysing;
    ikkje bli noko av
    • saka kokte bort;
    • koke bort i ingenting
  • koke i hop
    finne på, dikte opp;
    koke saman
    • koke i hop ei historie
  • koke inn
    (få til å) minke i volum ved oppvarming
    • koke inn krafta
  • koke ned
    redusere, konsentrere
    • det heile kokte ned til eit spørsmål om økonomi
  • koke opp
    • varme opp til kokepunktet
      • koke opp suppa
    • finne på, dikte opp
      • koke opp ei historie
  • koke over
    • fosse over kanten på kokekar
      • grauten kokte over
    • miste fatninga
      • det kokte over for ho
  • koke saman
    finne på, dikte opp;
    koke i hop
    • avisa kokte saman ei sak
  • koke ut
    vinne ut noko ved koking
    • koke ut kraft av kjøtbein
Artikkelside

skylje

skylja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

samanheng med skol

Tyding og bruk

  1. fløyme, fosse
    Døme
    • sjøen skylde over rekkja
  2. føre eller rive med seg
    Døme
    • bølgjene skylde ein mann over bord;
    • vrakgods var skylt i land
  3. i overført tyding: spreie seg;
    gjere seg stadig meir gjeldande;
    Døme
    • sinnet skylte gjennom henne;
    • eldrebølgja skyl over landet
  4. reinse i eller med vatn
    Døme
    • skylje kleda;
    • ho skyl sand og skit av trappa;
    • han skylde hendene i vatnet

Faste uttrykk

  • skylje i seg
    setje til livs i store mengder
    • ho skyl i seg kaffi
  • skylje ned
    • svelge
      • skylje ned tablettar med vatn
    • hølje ned
      • regnet skylde ned
    • spyle toalettet etter bruk
      • han gløymde å skylje ned
Artikkelside