Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
11 treff

Nynorskordboka 11 oppslagsord

dvale

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt dvala(n)

Tyding og bruk

  1. tilstand (hos levande organismar) med nedsett aktivitet, stopp i vekst og nedsette livsfunksjonar på grunn av ugunstige ytre tilhøve
    Døme
    • epla ligg i dvale;
    • bjørnen har vakna frå dvalen;
    • bakteriane kan liggje i dvale i fleire tiår
  2. i overført tyding: passivitet, ventetid, pause
    Døme
    • folket vakna opp av dvalen;
    • planane har lege i dvale;
    • bandet gjekk i dvale
Artikkelside

søvn, svevn 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt svefn; av sove

Tyding og bruk

  1. det å sove;
    medvitslaus kviletilstand når ein søv
    Døme
    • liggje i djup søvn;
    • få for lite søvn;
    • vekkje ein av, or svevnen;
    • gni søvnen or auga;
    • gråte seg i søvn
  2. langvarig medvitslaus tilstand som liknar på søvn;
    dvale
    Døme
    • gjere det ein må som i ein søvn
  3. Døme
    • sove den siste svevnen

Faste uttrykk

  • den ævelege søvnen
    døden
  • falle i søvn
  • i søvne
    medan ein søv;
    i ørska
    • gå i søvne;
    • han går omkring som i søvne
Artikkelside

dvele, dvelje

dvela, dvelja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt dvelja; samanheng med dvale

Tyding og bruk

dryge (3), bie, gje seg i ro
Døme
  • dvele litt før ein fer vidare

Faste uttrykk

  • dvele ved
    stoppe opp ved og ta for seg nøyare
Artikkelside

vinterdvale

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. søvnliknande tilstand med lågt stoffskifte hos visse pattedyr om vinteren;
    jamfør dvale (1)
    Døme
    • bjørnen ligg i vinterdvale
  2. stillstans i naturen;
    stans i veksten hos planter om vinteren
    Døme
    • plantene vaknar etter vinterdvalen
  3. roleg tilstand (eller passivitet) om vinteren;
    jamfør dvale (2)
    Døme
    • byen har gått i vinterdvale
Artikkelside

då 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt (akr)dái, jamfør norrønt dá n ‘dvale, uvit’; samanheng med døy

Tyding og bruk

slekt av eittårige planter i leppeblomfamilien med blomstrar i tette kransar, blir ofte rekna som ugras;
Galeopsis
Artikkelside

dølje

dølja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt dylja; samanheng med dvale

Tyding og bruk

halde hemmeleg;
jamfør duld (2
Døme
  • prøve å dølje noko;
  • dei dulde brotsverket så godt dei kunne
Artikkelside

vale 2

substantiv hankjønn

Opphav

eigenleg ‘noko som er visna, slapt’

Tyding og bruk

Artikkelside

dolme

dolma

verb

Opphav

samanheng med dvale; same opphav som dulme

Tyding og bruk

  2. om vind: stilne
Artikkelside

dulme

dulma

verb

Opphav

samanheng med dvale

Tyding og bruk

gjere svakare, mildare eller mindre;
Døme
  • dulme sorga
  • brukt som adjektiv
    • ein dulmande verknad;
    • ei dulmande hand
Artikkelside

overvintre

overvintra

verb

Tyding og bruk

  1. om person: halde seg vinteren over (på ein stad, særleg i arktiske strøk)
    Døme
    • overvintre på Svalbard
  2. om fugl eller dyr: leve og greie seg vinteren over på ein stad
    Døme
    • småfuglar som overvintrar
  3. om plante: leve meir enn ein sommar og såleis vere i dvale- eller kviletilstand om vinteren
Artikkelside
Side 1 av 2