Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
198 treff

Bokmålsordboka 3 oppslagsord

glas

substantiv intetkjønn

Opphav

fra lavtysk; beslektet med glans

Betydning og bruk

Artikkelside

gla

verb

Opphav

beslektet med glatt, jamfør glad (1; opprinnelig med betydning ‘gli’

Betydning og bruk

om sola eller månen: gå ned;
om sola: kaste et rødlig skinn idet den går ned
Artikkelside

glass

substantiv intetkjønn

Opphav

av lavtysk glas; beslektet med glans

Betydning og bruk

  1. hardt, gjennomsiktig materiale
    Eksempel
    • arbeide med glass;
    • en bygning i glass og betong;
    • blåse glass
  2. plate eller stykke av glass (1)
    Eksempel
    • skifte glass i et vindu;
    • sette bildet i glass og ramme
  3. mindre beholder eller (drikke)kar av glass (1)
    Eksempel
    • et glass med syltetøy;
    • fylle melk i glasset;
    • hun reiste seg og slo på glasset for å få oppmerksomhet
  4. innhold i et glass (3)
    Eksempel
    • ta seg et glass;
    • ta seg et glass for mye
  5. om eldre forhold til sjøs: en halv time (den tiden et timeglass rant ut på);
    jamfør timeglass
    Eksempel
    • en vakt var på åtte glass

Faste uttrykk

  • ikke spytte i glasset
    ta godt for seg av alkoholholdige drikkevarer
  • kikke dypt i glasset
    drikke for mye alkohol
  • slå glass
    slå på skipsklokka hver halvtime
Artikkelside

Nynorskordboka 195 oppslagsord

glas

substantiv inkjekjønn

Opphav

av lågtysk glas; samanheng med glans

Tyding og bruk

  1. hardt, gjennomsiktig materiale
    Døme
    • ein bolle av glas;
    • det er glas i fatet;
    • slipe glas
  2. stykke eller plate av glas (1)
    Døme
    • glaset i brillene;
    • setje biletet i glas og ramme
  3. Døme
    • opne glaset
  4. mindre behaldar, (drikke)kar, beger av glas (1)
    Døme
    • eit glas med sylteagurk;
    • fylle mjølk i glaset;
    • slå på glaset for å få merksemd
  5. innhald i eit glas (4)
    Døme
    • ta seg eit glas
  6. om eldre forhold til sjøs: halv time (tida eit timeglas rann ut på);
    jamfør timeglas

Faste uttrykk

  • ikkje spytte i glaset
    gjerne vilje drikke alkohol
  • kike djupt i glaset
    drikke for mykje alkohol
  • sjå djupt i glaset
    drikke mykje alkohol
  • slå glas
    slå på skipsklokka for kvar halvtime
Artikkelside

glase

glasa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

setje glas(rute) i
Døme
  • glase vindauga

Faste uttrykk

  • glase inn
    byggje inn (balkong eller liknande) med glas
Artikkelside

tjueårsdag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. 20. årsdag etter at nokon blir fødd
    Døme
    • feire tjueårsdag;
    • ta seg eit glas på 20-årsdagen
  2. 20. årsdag for ei hending
    Døme
    • tjueårsdag for månelandinga;
    • 20-årsdagen for Berlinmurens fall
  3. feiring av tjueårsdag
    Døme
    • planleggje tjueårsdag;
    • vere med på 20-årsdagen
Artikkelside

solbrille

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

brille med farga glas som vernar auga mot sterkt solskin
Døme
  • ta på solbriller
Artikkelside

trearbeid

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. bygging i tre (1, 2)
    Døme
    • snikkaren gav tilbod på trearbeidet på det nye huset
  2. Døme
    • butikken sel troll, glas og trearbeid
Artikkelside

tannglas

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

glas som ein bruker under tannpuss
Artikkelside

sote

sota

verb

Tyding og bruk

  1. lage sot (1)
    Døme
    • primusen sotar
  2. ha eit lag med sot på;
    sverte
    Døme
    • sote omnen
  3. leggje mørk film på glas for å verne mot sterkt sollys
    • brukt som adjektiv
      • sota glas
  4. feie sot frå
    Døme
    • sote pipa

Faste uttrykk

  • sote til
    sverte eller skitne til med sot
Artikkelside

vatn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt vatn; samanheng med våt

Tyding og bruk

  1. klar, gjennomsynleg væske som er ei sambinding av hydrogen og oksygen
  2. vatn (1) i meir eller mindre rein tilstand
    Døme
    • reint vatn;
    • mjukt, hardt vatn – vatn som det er oppløyst lite, mykje mineralsk stoff i;
    • eit glas vatn;
    • sitje (i fengsel) på vatn og brød;
    • vaske i fleire vatn;
    • gå over bekken etter vatn – sjå bekk (1);
    • skvette vatn på gåsa – sjå gås (1);
    • få vatn på mylna, kverna – sjå mylne (1);
    • gå for lut og kaldt vatn – sjå lut (1;
    • mykje vatn har runne i havet sidan den tid – det er lenge sidan
  3. samling av vatn (2) i naturen
    Døme
    • djupt, grunt vatn;
    • falle i vatnet;
    • trø vatnet;
    • setje båt på vatnet;
    • 20 °C i vatn;
    • symje under vatnet – under vassyta
  4. mindre innsjø
    Døme
    • landskapet er fullt av sjøar og vatn
  5. kroppsvæske som liknar vatn (1)

Faste uttrykk

  • bere vatn i såld
    drive med noko nyttelaust
  • gå i vatnet
    • bade
      • det var så varmt at vi gjekk i vatnet fleire gonger
    • falle i vatnet
      • padleturen enda med at vi gjekk i vatnet
    • dumme seg ut;
      mislykkast
      • eg gjekk i vatnet på det siste spørsmålet
  • halde hovudet over vatnet
    (så vidt) greie seg
  • late vatnet
    tisse, urinere
  • leggje inn vatn
    ordne det slik at ein får vatn i springen innandørs;
    føre leidning for rennande vatn inn i hus
    • vi har fått lagt inn vatn og straum på hytta
  • på djupt vatn
    utan ordentleg greie på det ein driv med eller snakkar om;
    ille ute;
    som inneber risiko;
    på tynn is
    • vi kasta han eigenleg ut på djupt vatn utan å vite om han ville klare det
  • ta seg vatn over hovudet
    ta på seg noko ein ikkje greier
  • vatn i kneet
    tilstand med unormalt mykje leddvatn i kneleddet
Artikkelside

vindauge, vindauga

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt vindauga, eigenleg ‘lufthol’

Tyding og bruk

  1. karm (1) med glas (2) eller liknande i ramme
    Døme
    • dobbelvindauge;
    • utstillingsvindauge;
    • vippevindauge;
    • kopla vindauge;
    • eit hus med store vindauge;
    • store vindauge slepper inn mykje lys;
    • opne, stengje vindauget;
    • sjå ut av, inn gjennom vindauget;
    • sitje i, ved vindauget
    • i overført tyding:
      • vere eit ope vindauge mot verda
  2. glas (2) eller liknande i vindauge (1)
    Døme
    • knuse vindauget
  3. noko som liknar eit vindauge (1)
    Døme
  4. avgrensa del av biletflate til å syne informasjon i;
    førehandsdefinert virtuelt område
Artikkelside

vassglas

substantiv inkjekjønn

Opphav

i tyding 2 etter tysk

Tyding og bruk

  1. glas (4) til å drikke (vatn) av, glas (4) med vatn
    Døme
    • setje fram karaffel og vassglas
  2. tjuktflytande, vassklart stoff av natrium- og kaliumsalt i vassløysning
    Døme
    • lagre egg i vassglas

Faste uttrykk

  • storm i eit vassglas
    stort oppstyr utan grunn
Artikkelside
Side 1 av 20