Перейти до основного вмісту
Доступність
ordbøkene.no, Cловник букмола та Словник нюношка

Розширений пошук

Простий пошук
Про розширений пошук
7720 результатів

Словник букмола 4020 oppslagsord

den 1

займенник

Походження

av den (2

Значення та вживання

3. person entall femininum og maskulinum
Приклад
  • den som lever, får se;
  • moralen og dens voktere;
  • finn fram oppskriften og les den nøye
Сторінка статті

den 2

детермінатив демонстративний

Походження

norrønt þann, þenn, akkusativ av sá ‘den’

Значення та вживання

3. person entall femininum og maskulinum, trykksterkt
Приклад
  • den jenta liker jeg;
  • er det den bilen?
  • foran relativsetning:
    • kvinner blir ofte referert til som datter eller kona til den og den;
    • hun er ikke den som gir opp

Фіксовані вирази

  • den og den
    brukt om noen eller noe som ikke er nærmere presisert
    • før ble kvinner ofte referert til som datter eller kona til den og den;
    • de tror at alt blir bra bare de får den og den ferieturen
Сторінка статті

den 3

детермінатив демонстративний

Походження

av den (2

Значення та вживання

  1. i entall femininum og maskulinum
    Приклад
    • Olav den hellige;
    • den 17. mai;
    • den nyfødte;
    • den nye skjorta;
    • den første gangen
  2. uten adjektiv:
    Приклад
    • den Herre Jesus – etter tysk;
    • i morgen den dag
Сторінка статті

norsk 1

іменник чоловічий або середній

Походження

av norsk (2

Значення та вживання

språk i den vestnordiske språkgruppa hovedsakelig brukt i Norge
Приклад
  • skrive god norsk;
  • ha problemer med norsken på skolen
  • brukt i nøytrum:
    • snakke et godt norsk
Сторінка статті

syrne

дієслово

Значення та вживання

  1. få til å bli sur (1);
    gjøre sur
    Приклад
    • syrne fløten til rømme
    • brukt som adjektiv:
      • syrnet melk
  2. Приклад
    • melka syrner om den står for lenge på kjøkkenbenken
Сторінка статті

synke

дієслово

Походження

samme opprinnelse som søkke (2

Значення та вживання

  1. sige eller gli nedover;
    Приклад
    • hjulene sank ned i søla;
    • grumset synker til bunns;
    • synke dypt ned i sofaen;
    • båten sprang lekk og sank
  2. bli lavere
    Приклад
    • priser og lønninger sank;
    • nivået har sunket betraktelig;
    • temperaturen synker;
    • sangen steg og sank
    • brukt som adjektiv:
      • synkende temperaturer
  3. sige sammen;
    Приклад
    • synke sammen;
    • synke i kne;
    • byggverket sank i grus
  4. gli inn eller trenge seg dypt inn
    Приклад
    • kniven sank inn i ryggen hans
  5. fortape seg
    Приклад
    • synke i drømmer
  6. Приклад
    • synke maten

Фіксовані вирази

  • være som sunket i jorda
    være sporløst borte
    • den hovedmistenkte er som sunket i jorda
Сторінка статті

sæl

прикметник

Походження

norrønt sæll; beslektet med salig

Значення та вживання

lykkelig, glad
Приклад
  • sæl er den som har helse og forstand
Сторінка статті

ete seg

Значення та вживання

trenge seg;
Se: ete
Приклад
  • bekken har blitt så stor at den eter seg inn i veinettet;
  • ilden åt seg oppover terrenget;
  • kulden eter seg nedover i jorda
Сторінка статті

ete

дієслово

Походження

norrønt eta

Значення та вживання

  1. innta næring i form av mat, føde eller måltid;
    Приклад
    • hesten eter høy;
    • de satt og åt;
    • ete grøt;
    • ete kakeboksen tom
  2. kunne eller ville ha noe som mat;
    Приклад
    • jeg eter ikke fisk;
    • ja, hun eter kjøtt;
    • han eter bare glutenfri mat
  3. i overført betydning: bruke opp;
    ta
    Приклад
    • posten som eter siste del av budsjettet;
    • formueskatten åt verdiene i selskapet
  4. i overført betydning: plage (2, gnage (3), ergre
    Приклад
    • nederlaget har ett ham i lang tid

Фіксовані вирази

  • ete i seg
    akseptere uten å ta til motmæle;
    spise i seg
    • ete i seg nederlagene
  • ete i seg ordene sine
    ta tilbake det en har sagt;
    spise i seg ordene sine
  • ete noen ut av huset
    ete mye (og ofte) hjemme hos noen på dennes bekostning;
    spise noen ut av huset
  • ete om seg
    spre seg;
    vokse i omfang;
    utvide seg;
    spise om seg
    • katastrofen eter om seg;
    • prosjektet åt om seg
  • ete opp
    • ete alt (på tallerkenen, bordet eller lignende)
      • de åt opp all maten
    • redusere gradvis;
      bruke opp;
      ta
      • økte priser eter opp hele lønnsøkningen
  • ete seg
    trenge seg;
    presse (2, 3), fortære (2);
    spise seg
    • bekken har blitt så stor at den eter seg inn i veinettet;
    • ilden åt seg oppover terrenget;
    • kulden eter seg nedover i jorda
  • ete seg innpå
    • ta igjen et forsprang eller en ledelse
      • konkurrenten åt seg innpå
    • ta over areal
      • bebyggelsen eter seg innpå naturen
  • ete seg opp
    legge på seg;
    spise seg opp
    • grisene eter seg opp til slaktevekt
  • ete som en fugl
    spise lite;
    være småspist
  • ete som en gris
    ete på en grådig måte;
    ete uten bordskikk
  • ete som en hest
    ete mye
  • være til å ete opp
    være svært tiltalende eller tiltrekkende;
    være til å spise opp
    • barna på dansegulvet er til å ete opp
Сторінка статті

tie

дієслово

Походження

norrønt þegja

Значення та вживання

  1. bli taus;
    slutte å snakke eller gi lyd fra seg
    Приклад
    • du må tie når andre snakker;
    • ti stille!
  2. unnlate å nevne
    Приклад
    • pressen kan ikke tie i en slik sak
  3. holde tett, holde på en hemmelighet
    Приклад
    • hun tier med det hun vet

Фіксовані вирази

  • den som tier, samtykker
    taushet tolkes som enighet
  • tie i hjel
    usynliggjøre ved å bevisst ikke nevne noe
Сторінка статті

Словник нюношка 3700 oppslagsord

den 1

детермінатив демонстративний

Походження

norrønt þann, þenn, akkusativ av sá ‘den’

Значення та вживання

særleg om noko fjernare (jf denne);
3. person eintal femininum og m; jamfør det (2 og og dei (2
Приклад
  • den her mannen el. den mannen her – denne mannen;
  • dei fann ei sag, og den skal eg seie kom til nytte;
  • den saka er klar;
  • den gongen, tida (da ...);
  • den slags;
  • den var god (den)!
  • ser du den dama der (borte)?
  • den tid den sorg;
  • for den del;
  • i den grad – el. mon (som)
  • føre relativsetning:
    • den som kjem først (...)
  • ei(n) slik ei(n)
    • han er ikkje den som gjev seg
  • forsterkande:
    • dei har kjøpt seg den bilen – dvs ein flott bil
  • allment:
    • eg bryr meg ikkje om kva den og den seier
Сторінка статті

den 2

детермінатив демонстративний

Походження

av den

Значення та вживання

i hokjønn og hankjønn eintal:
Приклад
  • Nils Berg den yngre (fork. d.y.), den eldre (fork. d.e.) – junior, senior;
  • Olav den heilage;
  • den 17. mai;
  • den nyfødde;
  • den største (av dei);
  • den gamle vogna, bilen

Фіксовані вирази

  • den dag i dag
    i samb
    som adverb, framleis
    • vonde minne plagar han den dag i dag
Сторінка статті

spindelvev

іменник чоловічий

Значення та вживання

  1. fangstnett som ein edderkopp (1) spinn av silketrådar frå spinnevorter i bakkroppen;
    Приклад
    • eit støvete glas med spindelvev i krokane
  2. i overført tyding: forgreina system som fangar eller kontrollerer og er umogleg å sleppe unna
    Приклад
    • den politiske spindelveven
Сторінка статті

stein 1

іменник чоловічий

Походження

norrønt steinn

Значення та вживання

  1. fast og hardt mineralsk materiale som finst i store og små stykke i jordskorpa;
    til skilnad frå jord (3), sand (1) og grus (1
    Приклад
    • bryte stein;
    • i Noreg er det mykje stein
  2. blokk eller klump av stein (1, 1)
    Приклад
    • kaste stein;
    • få stein i skoen;
    • hoppe frå stein til stein over elva;
    • steinane rasa ned fjellsida
  3. stykke som er tilhogge av stein (1, 1) eller laga av betong, tegl eller liknande og nytta til eit særskilt føremål
    Приклад
    • reise ein stein på grava;
    • leggje ny stein på taket
  4. edelt (fargerikt) mineral (1) brukt i smykke;
    Приклад
    • edle steinar
  5. frø av steinfrukt med hardt skal rundt
    Приклад
    • spytte ut steinen
  6. hardt frø i bær
    Приклад
    • druer utan stein
  7. i medisin: liten fast lekam som blir skild ut, særleg i kjertlar

Фіксовані вирази

  • byggje/leggje stein på stein
    arbeide tolmodig for å nå eit mål
    • bedrifta bygde stein på stein i etableringsfasen;
    • vi må leggje stein på stein for å få framgang
  • ein skal ikkje kaste stein når ein sit i glashus
    ein bør ikkje kritisere andre for noko ein sjølv kan kritiserast for
  • erte på seg stein
    terge til den aller rolegaste blir oppøst
  • falle ein stein frå nokons hjarte
    bli fri frå ei tung bør (1, 2)
    • det fall ein stein frå hjartet hans da han fekk vite sanninga
  • få ein stein til å gråte
    få den mest kjenslelause til å ynkast over nokon
  • ha eit hjarte av stein
    vere hard og kjenslelaus
  • hard som stein
    svært hard
  • hoggen/skriven i stein
    umogleg å endre
    • framtida er ikkje hoggen i stein;
    • planane er ikkje skrivne i stein
  • ikkje liggje att stein på stein
    vere eller bli heilt øydelagd
  • kaste den første steinen
    vere den første til å døme eller kritisere
  • kaste stein i glashus
    kritisere nokon for noko ein sjølv har gjort feil
    • opposisjonspartiet kastar stein i glashus
  • leggje stein til børa/byrda
    auke vanskane for andre
    • denne lova legg stein til byrda for dei som er komne i ein vanskeleg situasjon;
    • den låge lønsveksten la stein til børa
  • snu kvar stein
    undersøkje nøye;
    saumfare
  • sove som ein stein
    sove tungt
  • steinar for brød
    noko verdilaust i staden for noko nyttig
Сторінка статті

gruse

grusa

дієслово

Значення та вживання

  1. leggje grus (1 på
    Приклад
    • gruse vegen
  2. vinne overlegent over;
    Приклад
    • gruse den gamle rekorden
Сторінка статті

grum 1

прикметник

Походження

same opphav som grom

Значення та вживання

hardhjarta, grufull, fæl
Приклад
  • den grumme tyrannen
Сторінка статті

ytst

прикметник

Походження

norrønt ýztr; jamfør ytre (2

Значення та вживання

  1. som er, ligg lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side og liknande), som ligg lengst borte (frå sentrum og liknande);
    som er nærmast havet
    Приклад
    • ytste garden;
    • det var ytst på kanten;
    • ytste øyane;
    • ytste odden;
    • frå den ytste landsenden;
    • det var ytst på tunga mi – eg hadde nær sagt det;
    • ytste laget, skalet;
    • ytste fingertuppen – del av fingertuppen lengst ute
    • i religiøst mål:
      • det ytste mørkeret – stad lengst frå Gud der fullstendig mørker rår
    • som adverb: lengst ute (mot kant, rand, grense, overflate eller utvendig side o l)
      • ytst på kanten, stupet;
      • han sat ytst på benken;
      • ytst ute på neset;
      • ytst hadde han ein tjukk genser
  2. etter nytestamentleg gresk eskhatos ‘sist’
    Приклад
    • den ytste tida – siste tida, tida før dommedag
    • om person:
  3. sterkast, størst mogleg, overmåte intens, særs djuptgåande;
    òg: prekær, på livet laus
    Приклад
    • i den ytste einsemd;
    • i den ytste naud
  4. mest langtdriven;
    mest konsekvent, mest reindyrka
    Приклад
    • til dei ytste konsekvensar;
    • i sine ytste former

Фіксовані вирази

  • den ytste dagen
  • gjere sitt ytste
    gjere det ein kan;
    yte sitt beste
  • liggje på sitt ytste
    liggje for døden
  • til det ytste
    til grensa av det moglege;
    i aller høgste grad
    • spenninga er driven til det ytste;
    • utnytte noko til det ytste;
    • han er harmfull til det ytste
Сторінка статті

indre 2

прикметник

Походження

norrønt iðri, innri; jamfør inn (2 og inst

Значення та вживання

  1. som er eller ligg lenger inne;
    som ligg innanfor;
    som er inne i, innvendes
    Приклад
    • indre bydelar;
    • indre bløding;
    • indre organ;
    • indre leia;
    • dei indre tilhøva i eit land
    • brukt som substantiv
      • det indre av Austlandet
  2. som høyrer til eller skriv seg frå sjelelivet
    Приклад
    • indre opprør;
    • han har ein sterk indre motivasjon
  3. som finst i noko;
    Приклад
    • den indre logikken i argumentet;
    • indre struktur
Сторінка статті

taum

іменник чоловічий

Походження

norrønt taumr

Значення та вживання

  1. band eller snor som ein styrer eit trekkdyr med
    Приклад
    • han fann fram taumane til hesten
  2. i overført tyding: kontroll, styring
    Приклад
    • kommunen bør ta over taumane;
    • han har overlate taumane til etterkomarane

Фіксовані вирази

  • få taum/taumane
    få råderom
    • da den nye leiinga fekk taumane, skjedde det endringar på arbeidsplassen
  • gje frie taumar
    la (nokon) få handlefridom
    • dei gav kunstnaren frie taumar
  • gje taum
    gje råderett
    • det var ikkje grunn til å gje taum til det motsette synet
  • halde i taumane
    ha makta;
    styre, bestemme
    • det blir næringsministeren som skal halde i taumane
  • halde i taume
  • stramme taumane
    gje mindre spelerom
    • dei vaksne stramma taumane når barna vart for ivrige
Сторінка статті

sjalu

прикметник

Походження

frå fransk jaloux, gjennom latin; frå gresk zelos ‘ihuge, svartsjuke’

Значення та вживання

mistenksam eller uroleg av otte for at den ein elskar, er utru eller at ein rival skal ta plassen;
misunneleg, avundsjuk, svartsjuk
Приклад
  • vere sjalu på ein rival
Сторінка статті