Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 36 oppslagsord

sundag, søndag

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sunnudagr; etter latin dies solis ‘soldag’

Tyding og bruk

sjuande dagen i veka;
jamfør måndag
Døme
  • sundag er helgedag;
  • arbeide sundag som måndag
Artikkelside

i orden

Tyding og bruk

Sjå: orden
  1. i stand
    Døme
    • bilen er i orden
  2. greitt, ok
    Døme
    • det er i orden at du kjem på søndag
Artikkelside

Maria bodskapsdag

Tyding og bruk

kyrkjeleg merkedag som blir feira ein søndag i slutten av mars;
Artikkelside

palmesøndag, palmesundag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

søndag før påskehelga (da kyrkja minnest Jesu inntog i Jerusalem)
Artikkelside

enda 4, endå

adverb

Opphav

norrønt en þá og en þó

Tyding og bruk

  1. brukt som tidsadverb: framleis;
    Døme
    • han var enda ung;
    • dei var enda ikkje gifte;
    • ho bur heime hos foreldra enda
  2. i tillegg til det som er nemnt eller er vanleg;
    ytterlegare
    Døme
    • enda ein gong;
    • det kjem enda fem;
    • du og eg og fleire enda;
    • eg må ha enda nokre spikrar
  3. brukt framfor komparativ (1 for å uttrykkje høgare grad
    Døme
    • enda større;
    • enda fleire;
    • enda sterkare;
    • enda meir overraskande;
    • maten smakte enda betre enn venta;
    • dit og lenger enda
  4. Døme
    • ho var gammal, men enda frisk og verksam;
    • enda kan det skje sjølv om ein passar seg
  5. Døme
    • det var da enda godt det ikkje regna;
    • han har da enda pengar nok
  6. brukt i uttrykk for ynske som ikkje kan bli oppfylt;
    Døme
    • hadde det enda vore grunn til det
  7. Døme
    • det var enda ein søndag
  8. Døme
    • kor vi enda slit, går det dårleg;
    • om det enda er ille, kunne det ha vore verre
Artikkelside

førre

adjektiv

Opphav

norrønt fyrri; opphavleg komparativ av før (3

Tyding og bruk

  1. nærmast føregåande;
    siste
    Døme
    • den førre veka;
    • det førre hundreåret;
    • førre helg;
    • den førre leiaren;
    • førre sesong
  2. før den nærmast føregående;
    nest siste
    Døme
    • ikkje sist søndag, men den førre;
    • siste måling var høgare enn den førre
  3. tidlegare, framfaren
    Døme
    • i førre tider
Artikkelside

hastemøte

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

møte kalla inn til med kort varsel, ofte på grunn av ei hastesak
Døme
  • dei kalla inn til hastemøte søndag kveld
Artikkelside

hausttakkefest

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

gudsteneste ein søndag eller kvardag etter innhaustinga
Artikkelside

Kristi openberringsdag

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

første søndag etter nyttår
Artikkelside

halde

halda

verb

Opphav

norrønt halda

Tyding og bruk

  1. ha tak i eller grep rundt
    Døme
    • halde eit barn;
    • halde noko i handa;
    • ho held i blyanten;
    • fuglen heldt noko i nebbet;
    • halde seg fast i rekkverket
  2. få noko eller nokon til å bli på ein viss stad;
    ha fysisk makt over;
    hindre i å utfalde seg fritt
    Døme
    • halde hesten;
    • halde nokon i fengsel;
    • han heldt dei på avstand;
    • det var ikkje mogleg å halde han heime;
    • eg held meg frå å kommentere saka;
    • halde seg i skinnet;
    • halde pusten;
    • ho heldt gråten tilbake;
    • vi må prøve å halde smitten nede;
    • hald kjeft!
  3. la kome i ei viss stilling;
    ha i ei viss stilling;
    Døme
    • halde fram handa;
    • halde arket opp mot lyset;
    • halde hendene på ryggen;
    • halde hendene for auga;
    • halde seg oppe
  4. vere på ein bestemd stad;
    ikkje vike av frå eller kome ut av;
    røre seg eller styre i ei viss lei
    Døme
    • halde til utanfor sentrum;
    • halde seg heime;
    • halde kursen;
    • halde leia;
    • halde farten;
    • halde takta;
    • halde noko i gang;
    • halde seg på vegen;
    • halde fram som ein stemner;
    • ho er sjuk og har halde senga i fleire dagar;
    • eg held meg helst i bakgrunnen;
    • dei heldt følgje med meg nesten til mål
  5. syte for at noko blir verande i same tilstand eller stilling;
    framleis ha, ikkje miste;
    vare ved uendra;
    Døme
    • halde stillinga;
    • halde stand;
    • halde ei festning;
    • halde varmen;
    • halde fargen etter mange vask;
    • halde seg i form;
    • prisane held seg;
    • mjølka heldt seg lenge;
    • dei prøvde å halde liv i han;
    • dei heldt stemninga oppe
  6. rette seg etter;
    stå ved;
    Døme
    • halde ord;
    • halde lova;
    • halde ein lovnad
  7. ha eller nå opp i
    Døme
    • vatnet held over 20 °C;
    • vinen heldt ca. 10 % alkohol;
    • halde mål
  8. tole utan å gå sund eller gje etter;
    stå imot trykk og påkjenning
    Døme
    • varene var tunge, men posen heldt;
    • skruen held ikkje;
    • sjekk om isen held;
    • overslaget heldt ikkje
  9. ha i teneste eller til rådvelde;
    Døme
    • halde vaskehjelp;
    • halde høns
  10. abonnere på
    Døme
    • halde ei avis
  11. drive på med;
    Døme
    • halde kurs i teikning og måling;
    • halde styr på papira;
    • halde kontroll på elevane;
    • halde orden;
    • halde fred;
    • halde fest;
    • dei heldt messe kvar søndag;
    • koret skal snart halde konsert;
    • kan du halde vakt i natt?
    • skal du halde tale i bryllaupet?
    • slutt med å halde slikt leven!
  12. rekne for;
    sjå på som
    Døme
    • halde seg for god til noko;
    • halde noko for eit mirakel;
    • halde noko for sant;
    • eg held han for å vere svært påliteleg

Faste uttrykk

  • halde att
    • hindre ei rørsle framover;
      bremse ei utvikling
      • regjeringa tek ansvar ved å halde att på pengebruken
    • ikkje sleppe frå seg
      • forfattaren veit å halde att dei siste brikkene i krimgåta;
      • visse typar utstyr blir stadig haldne att i leveransane
  • halde av
    • vere glad i;
      verdsetje høgt
      • eg held av han
    • reservere
      • kan du halde av ein plass til meg?
  • halde fast ved
    vere tru mot
  • halde fram
    • gå vidare, føre vidare, ikkje slutte
    • hevde (1, 2)
      • han heldt fram at han hadde vunne saka
  • halde frå kvarandre
    skilje frå kvarandre;
    ikkje blande
    • det kan vere vanskeleg å halde dei ulike teoriane frå kvarandre
  • halde hardt
    vere vanskeleg;
    lykkast berre så vidt
    • det skal halde hardt å bli ferdig før fristen
  • halde inne med
    stanse talestraumen;
    teie
    • ho heldt inne med kva ho eigenleg meinte
  • halde med
    vere tilhengjar av;
    vere einig med
    • halde med Viking
  • halde nokon med noko
    forsyne;
    forsyte
    • halde ungane med sko og klede;
    • dei heldt seg med mat sjølve;
    • eg kan gjerne halde deg med selskap
  • halde opp
    slutte
    • han heldt opp å slå
  • halde på
    • ikkje gje seg;
      halde fram med
      • dei får no berre halde på
    • vere i ferd med
      • ein pasient heldt på å døy
    • ikkje vilje gje slepp på;
      ta vare på
      • dei held på dialekta si;
      • han heldt på jobben sin så lenge han kunne
    • satse (1)
      • halde på feil hest
  • halde på med
    vere oppteken med;
    vere i gang med
    • ho heldt på med mobilen heile dagen;
    • eg held på med å lage middag;
    • kva held du på med?
  • halde saman
    støtte og hjelpe kvarandre;
    vise samhald
  • halde seg godt
    sjå ung ut
  • halde seg inne med
    syte for å vere god ven med
    • det er best å halde seg inne med sjefen
  • halde seg til
    ty til;
    lite på;
    ikkje vike frå
    • dei held seg til kvarandre;
    • ho heldt seg til Arbeidarpartiet;
    • halde seg til fakta i saka
  • halde unna
    leggje for seg sjølv;
    leggje til side;
    halde tilbake;
    ikkje rekne med
  • halde unna for
    halde på avstand;
    stå imot
    • han heldt unna for konkurrentane inn mot mål
  • halde ut
    tole eller orke;
    ikkje gje tapt
    • sorga er nesten ikkje til å halde ut
Artikkelside
Side 1 av 4