Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
157 treff

Nynorskordboka 157 oppslagsord

oppnå

verb

Tyding og bruk

  1. nå opp eller fram til
    Døme
    • oppnå full jamstilling;
    • dei oppnådde raskt suksess;
    • oppnå stor rikdom
    • brukt som adjektiv:
      • gå av ved oppnådd aldersgrense
  2. skaffe seg;
    få
    Døme
    • oppnå erstatning
Artikkelside

gjere/ta storeslem

Tyding og bruk

Sjå: storeslem
  1. ta alle stikka (1
  2. oppnå eit svært godt resultat
    Døme
    • partiet gjorde storeslem i valet;
    • utøvaren tok storeslem i EM
Artikkelside

storeslem

substantiv hankjønn

Opphav

etter engelsk grand slam; jamfør slem (1

Tyding og bruk

  1. spel i whist eller bridge der ein av partane tek alle stikka (1
  2. overlegen siger eller svært godt resultat
    Døme
    • norsk storeslem i langrennsporet

Faste uttrykk

  • gjere/ta storeslem
    • ta alle stikka (1
    • oppnå eit svært godt resultat
      • partiet gjorde storeslem i valet;
      • utøvaren tok storeslem i EM
Artikkelside

sjaman

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom russisk, truleg frå eit tungusisk språk

Tyding og bruk

person, som ved transe meiner å kunne oppnå kontakt med ånder;
medisinmann, trollmann, åndemanar (opphavleg hos nord- og sentralasiatiske folkeslag)
Artikkelside

sitje, sitte

sitja, sitta

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt sitja

Tyding og bruk

  1. kvile setet eller bakdelen med overkroppen meir eller mindre oppreist
    Døme
    • sitje på ein stol;
    • katten sit ute på trappa
  2. setje seg
    Døme
    • vil du ikkje sitje?
  3. vere plassert
    Døme
    • sitje øvst ved bordet
  4. vere i verksemd med eller halde på med i sitjande stilling
    Døme
    • sitje og arbeide
  5. stå roleg, vere i kvilestilling
    Døme
    • hønene sit på vaglet;
    • det sat ei fluge i taket
  6. bu, opphalde seg, vere
    Døme
    • sitje att med mange barn;
    • sitje i fengsel;
    • nøkkelen sat i låsen;
    • redsla sat i han;
    • han sat heime heile dagen;
    • ho sat på garden så lenge ho levde;
    • lua sat på snei;
    • det sit eit godt hovud på den guten
  7. vere fast
    Døme
    • slå i ein spikar så han sit;
    • sjukdomen sat lenge i;
    • ha mistanken sitjande på seg
  8. stå føre ei viss verksemd
    Døme
    • sitje i billettluka;
    • sitje i ei nemnd;
    • sitje med makta;
    • sitje på Stortinget
    • brukt som adjektiv:
      • den sitjande regjeringa
  9. ha rett storleik;
    høve, passe
    Døme
    • dressen sit som støypt
  10. slite med jamn bruk
    Døme
    • sitje hol i buksebaken;
    • sitje ned ein sofa

Faste uttrykk

  • sitje ... i det
    vere i ei viss økonomisk stode
    • han sit godt i det;
    • familien sat svært dårleg i det
  • sitje att
    måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
    sitje igjen
  • sitje igjen
    måtte bli att på skulen etter skuletid som straff;
    sitje att
  • sitje inne
    vere i fengsel
  • sitje langt inne
    vere vanskeleg å oppnå
    • sigeren sat langt inne
  • sitje med
    ha eller disponere noko
  • sitje med armane i kross
    vere passiv
  • sitje modell
  • sitje ned
    setje seg ned
  • sitje oppe
    vere oppe om natta
  • sitje på
    • sitje inne med, ha
    • tvihlade på noko
    • få skyss
  • sitje som eit skot
    passe perfekt;
    vere ein fulltreffar
    • dressen sit som eit skot;
    • musikken sat som eit skot
Artikkelside

uthaldstrening

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

trening for å oppnå betre uthald (1)
Artikkelside

utnytting

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å gjere fullt ut bruk av noko for å oppnå noko;
    det å utnytte (1) eller nytte ut
    Døme
    • fredeleg utnytting av atomenergien
  2. det å nytte nokon til eiga vinning;
    det å utnytte (2);
    Døme
    • økonomisk utnytting
Artikkelside

snike i køen

Tyding og bruk

Sjå: snike
  1. gå framfor andre i køen utan å vente på eigen tur
    Døme
    • bilistane sneik i køen
  2. i overført tyding: oppnå fordelar ved å ikkje følgje reglane for normal saksgang
    Døme
    • prosjektet bør få snike i køen
Artikkelside

snike 1

snika

verb

Opphav

same opphav som snikje

Tyding og bruk

  1. liste, lure;
    Døme
    • snike seg forbi nokon;
    • snike seg fram
  2. reise utan billett på kollektiv trafikk;
    jamfør snikjar (2)
    Døme
    • snike på toget
  3. brukt som adjektiv: som utviklar seg litt etter litt;
    Døme
    • ein snikande mistanke

Faste uttrykk

  • snike i køen
    • gå framfor andre i køen utan å vente på eigen tur
      • bilistane sneik i køen
    • i overført tyding: oppnå fordelar ved å ikkje følgje reglane for normal saksgang
      • prosjektet bør få snike i køen
  • snike seg inn
    kome inn ved mistak
    • det har snike seg inn nokre feil i boka
  • snike seg unna
    lure (1, 4) seg unna
    • naboane snik seg unna dugnaden
  • snike til seg
    lure til seg
Artikkelside

snarveg

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. veg som er kortare eller raskare enn den vanlege og mest brukte vegen;
    Døme
    • ta ein snarveg gjennom skogen
  2. i IT: tastekombinasjon på tastatur eller ikon (3) som gjev raskare tilgang til noko;
    Døme
    • snarvegen Ctrl+c blir brukt for å kopiere;
    • leggje til ein snarveg på skrivebordet
  3. i overført tyding: lettvinn metode for å oppnå noko på kortare tid
    Døme
    • eleven tok ein snarveg ved å kopiere leksene;
    • det finst ingen snarveg til evig ungdom
Artikkelside