Avansert søk

Enkelt søk

Nynorskordboka 508 oppslagsord

nedfart

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

det å fare eller køyre nedover
Døme
- nedfarten frå toppen gjekk utan uhell
veg eller løype for nedfart (1)
Døme
- alpinanlegget har åtte nedfartar

Artikkelside

nedetter

preposisjon

Tyding og bruk

langsetter frå ein høgare stad til ein lågare;

nedover

Døme

fare nedetter dalen

brukt som adverb:
- ho sette utfor bakken og for nedetter

Artikkelside

naudrett, nødrett

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

rett (, 1) til å setje seg ut over lova for å hindre at person eller gods kjem i fare eller blir skadd

Artikkelside

naudbremse, nødbremse

substantiv hokjønn

naudbrems, nødbrems

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

bremse (, 1) (til dømes på eit tog) som ein kan utløyse i tilfelle av fare

Døme

dra i naudbremsa

Artikkelside

ha inga naud

Tyding og bruk

ikkje vere nokon fare;

Sjå: naud

Døme

det har inga naud

Artikkelside

naud, nød

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt nauð(r)

Tyding og bruk

vanskeleg situasjon;
fare, krise
Døme
- vere i naud
- - havsnaud
stor mangel;
fattigdom, armod;
skort
Døme
- lide naud;
- yte bistand der nauda er størst
- - fôrnaud
  - husnaud
tvingande grunn
Døme
- eg har ikkje naud til å gjere det

Faste uttrykk

ha inga naud
ikkje vere nokon fare
det har inga naud
i nauda skal ein venene røyne
sanne vener hjelper ein om ein får det vanskeleg
med naud og neppe
knapt nok;
berre så vidt
med nauda
knapt nok;
så vidt
naud lærer naken kvinne å spinne
ein finn ei løysing når ein er i ein vanskeleg situasjon
når nauda er størst, er hjelpa nærmast
når alt ser vanskeleg ut, kan det vere at ein får hjelp
til naud
i naudsfall, i verste fall
vere i naud for
mangle
vere i naud for arbeidsplassar

Artikkelside

ned

adverb

Opphav

norrønt niðr

Tyding og bruk

frå høgare til lågare stad, grad, steg eller liknande;
motsett opp (1)
Døme
- kome ned frå fjellet;
- huke seg ned;
- hoppe ned i dumpa;
- brette ned ei skjorteerm;
- setje ned prisane;
- ein feil som dreg ned;
- dette har vart ned til vår tid;
- lynet slår ned;
- betale ned eit lån;
- sige lenger ned
ut til kysten;
sørover
Døme
- fare ned til Frankrike
brukt i uttrykk for at noko blir teke vare på eller liknande
Døme
- fryse ned matvarer;
- låse ned verdipapir
brukt i uttrykk for at noko blir dekt til
Døme
- støve ned;
- grave noko ned;
- bilen er snødd ned
brukt i uttrykk for at noko eller nokon blir kua, øydelagt, gjort til inkjes eller liknande
Døme
- slå ned all motstand;
- rive ned ein bygning;
- slakte ned buskapen;
- røyste ned eit framlegg;
- huset brann ned;
- bilen kjem til å ruste ned
brukt i uttrykk for at ei handling er utført
Døme
- bustaden er vaska ned
brukt som preposisjon: nedover (1)
Døme
- gå ned trappa;
- køyre ned slalåmbakken

Faste uttrykk

ned i
om rørsle: i retning nedover
ho flytta ned i dalen
ned på
om rørsle: i retning nedover
eg skal ned på skulen
nord og ned
til helvete;
svært dårleg
døme nokon nord og ned;
det gjekk nord og ned med dei
opp og ned
- att og fram (på)
  gå opp og ned på stovegolvet;
  gå opp og ned hovudgata
- frå ein tilstand til ein annan
  det går opp og ned på børsen