Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 135 oppslagsord

tohundrekronesetel

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

pengesetel som er verd to hundre kroner
Artikkelside

tjuekronemynt

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

mynt som er verd tjue kroner
Artikkelside

tikronemynt

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

mynt som er verd ti kroner
Artikkelside

cyber-, kyber-

prefiks

Uttale

saiˊber-, syˊber-; kyˊber-

Opphav

frå engelsk cybernetic; av gresk kybernetes ‘styrmann’

Tyding og bruk

prefiks (1) i ord gjeld for ei virtuell (2) verd knytt til det digitale rommet (3;
i ord som cyberåtak og cyberspace
Artikkelside

øre 2

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Opphav

norrønt eyrir, fleirtal aurar; av latin aureus ‘gullmynt’ av aurum ‘gull’

Tyding og bruk

  1. skandinavisk mynteining verd ¹⁄₁₀₀ krone
    Døme
    • det kosta ei krone og femti øre;
    • siste øra(ne) gjekk til ein kopp kaffi;
    • ikkje ein (eit) øre – ikkje noko, ingenting;
    • han åtte ikkje ein (eit) øre;
    • han stod der utan ein (eit) øre – heilt pengelens;
    • det er ikkje verdt fem øre – ikkje nokon ting
  2. før: nordisk vekt- og mynteining, om lag 25 gram, verd ⅛ mark
  3. før: jordegodseining i landskyldrekninga som gav eitt bismarpund smør (eller tilsvarande verdi i andre vareslag) i årleg leige

Faste uttrykk

  • på øren el. øret
    i uttrykk
    nøyaktig
    • det stemmer på øren (øret)
Artikkelside

økumene

substantiv inkjekjønn

Opphav

gresk oikoumene (ge) ‘den busette (verda)'

Tyding og bruk

i teologi: verd (av kristne kyrkjer eller trussamfunn)
Artikkelside

ærekjensle

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

kjensle av eller medvit om sitt menneskeverd, om sitt eige verd;
kjensle for kva som sømer seg
Artikkelside

ytre 2

adjektiv

Opphav

norrønt ýtri

Tyding og bruk

  1. som er, ligg lengst ute, lengst frå sentrum;
    òg: som ligg nærmare havet eller havstranda
    Døme
    • rive av det ytre bordlaget;
    • i dei ytre byområda;
    • dei ytre delane av fylket;
    • på ytre sida;
    • fare ytre leia – skipsleia lengst ut mot havet
    • i fotball:
      • spele ytre venstre (høgre) – spele ving;
      • ein ytre planet – planet som har bana si utanfor jordbana
  2. som gjeld, vedkjem overflate, utside eller utsjånad;
    òg: som er audsynt, lett synleg;
    som gjeld, verkar sterkt utetter (men som ikkje femner om det eigenlege, vesentlege);
    Døme
    • eit ytre sår;
    • ytre brigde, former;
    • ytre ære;
    • mange legg lite vekt på slike ytre ting;
    • på det ytre planet;
    • det reint ytre ortografiske;
    • den ytre ramma for motivvalet;
    • det ytre i Tidemands kunst – teknikken
  3. som har opphavet sitt i, samanheng med tilhøve utanfor eins eiga indre verd;
    som kjem, verkar utanfrå
    Døme
    • ytre påverknad;
    • ei ytre årsak;
    • ytre krefter;
    • ytre fiendar

Faste uttrykk

  • i det ytre
    å sjå til, tilsynelatande
  • ytre sekresjon
    i medisin: sekresjon til huda eller til eit av holromma i lekamen, til skilnad frå indre sekresjon
Artikkelside

ynskjande, ønskjande

adjektiv

Tyding og bruk

verd å ynskje;
Døme
  • det var ynskjande at det kom fortgang i saka
Artikkelside

weltschmerz

substantiv hankjønn

Uttale

veltsjmerts

Opphav

tysk av Welt ‘verd (I)’ og Schmerz ‘smerte’

Tyding og bruk

slags romantisk melankoli andsynes den kalde, prosaiske verda;
livstrøyttleik
Artikkelside
Side 8 av 14