Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 94 oppslagsord

forlokke

forlokka

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

lure eller freiste til å gjere (noko);
Døme
  • bli forlokka av store lovnader
Artikkelside

unna

preposisjon

Opphav

norrønt undan; samanheng med under (2

Tyding og bruk

  1. bort frå;
    borte frå;
    til side for, utanom
    Døme
    • sleppe unna forfølgjarane;
    • kome seg unna politiet;
    • trekkje seg unna slåstinga;
    • halde seg unna alkohol;
    • lure seg, sluntre unna arbeidet
    • ofte som adverb utan utfylling:
      • sleppe, kome seg, trekkje seg, halde seg, lure seg, sluntre unna;
      • gje seg unna – flytte seg bort;
      • stå, bu eit stykke unna;
      • ei mil unna land;
      • styre unna (trafikken, vanskane) – gå klar av;
      • bøye unna (for presset);
      • gå unna – halde seg bort (frå); vike (for nokon);
      • maten, varene går unna – får snøgg avsetnad;
      • det går unna for unna – svært snøgt, utan stans;
      • få arbeidet (fort) unna;
      • gjere unna arbeidet – gjere frå seg;
      • leggje, setje, flytte, gøyme noko unna – bort, ut, til side;
      • ligg unna (sakene mine)!
      • unna veg!
  2. ned frå, nedover
    Døme
    • det dryp unna taket;
    • det søkk unna – sig lenger ned;
    • gå unna bakke(n) – nedover;
    • det hallar unna;
    • den kalven er unna ho Staslin – er avkom av
  3. fram frå, til dømes om noko som har vore under
    Døme
    • ta stolen unna bordet
    • om noko som har vore bak:
      • sola kjem unna fjellet;
      • neset stikk unna – fram
  4. i same lei som
    Døme
    • ro unna vinden;
    • gå unna sola – med sola i ryggen

Faste uttrykk

  • ale unna
    ale opp avkom av (til dømes ei ku)
  • gå unna
    ikkje stå ved (avtale)
  • halde unna
    skilje frå det andre; leggje for seg sjølv, til side; halde tilbake; etle, reservere; ikkje rekne med
Artikkelside

unnaluring

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å lure seg unna plikter, oppgåver eller liknande
Døme
  • alle skal jobbe; inga unnaluring her!
Artikkelside

undrast

verb

Opphav

norrønt undrast; av undre (2

Tyding og bruk

  1. vere forundra, tykkje underleg, undre (2, 1) seg
    Døme
    • ein må undrast (på) at det går bra;
    • eg undrast ikkje på han – eg synest ikkje det er rart han gjer dette el. er slik
  2. vere forviten, tenkje mykje, lure, spekulere, undre (2, 2) seg
    Døme
    • undrast (på) korleis det vil gå;
    • det har eg undrast mykje på

Faste uttrykk

  • ikkje å undrast på
    rimeleg
Artikkelside

underslå

verb

Opphav

etter tysk

Tyding og bruk

  1. eigne til seg (og bruke) tiltrudde pengemidlar
    Døme
    • underslå 100 000 kr i firmaet
  2. halde tilbake, lure unna, ikkje opplyse om
    Døme
    • underslå opplysningar;
    • underslå at ein er straffa
Artikkelside

trikse

triksa

verb

Opphav

av engelsk tricks fleirtal av trick; sjå triks

Tyding og bruk

  1. vise knep og kunststykke;
    • trikse med kortstokk;
    • trikse med (fot)ballen
    • trikse med rekneskapen
Artikkelside

tjuvlese

tjuvlesa

verb
kløyvd infinitiv: -a

Tyding og bruk

lure seg til å lese
Døme
  • tjuvlese i avisa til sidemannen
Artikkelside

telje

telja

verb
kløyvd infinitiv: -a

Opphav

norrønt telja

Tyding og bruk

  1. slå fast kor mange einingar det er av noko i ei mengd (ved å peike eller nemne)
    Døme
    • telje bøkene i hylla;
    • telje pengar – rekne saman
  2. halde tal på, rekning med
    Døme
    • telje trafikken på riksvegen;
    • telje dagane til jul;
    • dagane dine er talde – di tid er over, du skal snart døy
  3. nemne tal etter kvarandre i den rekkjefølgja dei står i talrekkja
    Døme
    • telje til ti
    • markere ved å nemne (ei stuttare rekkje) tal høgt
      • telje takta
  4. ha vekt, ha noko å seie, ha verdi
    Døme
    • gjere ein innsats som tel;
    • her er det berre makta som tel;
    • telje med i kulturlivet;
    • telje som den sprekaste i bygda – bli rekna
  5. omfatte, vere på
    Døme
    • flokken tel sju dyr
  6. Døme
    • telje nokon til (el. frå) å reise
  7. i uttrykk:
    Døme
    • telje på knappane – lure på om ein skal satse; vere uviss på kva ein skal gjere

Faste uttrykk

  • telje med
    bli rekna med, bli tillagd vekt; vere av verdi
  • telje over
    telje for å kontrollere
Artikkelside

sæte 3

sæta

verb

Opphav

norrønt sæta ‘lure, gjete på’; samanheng med sitje

Tyding og bruk

  1. akte på, rette seg etter, lyde
    Døme
    • eg sæter det ikkje
  2. vere å akte på;
    ha noko å seie
    Døme
    • det sæter ikkje – det er ingenting å rette seg etter
Artikkelside

svindle

svindla

verb

Opphav

frå tysk; samanheng med svime (1

Tyding og bruk

fare med svindel;
bedra, bløffe, jukse lure (1, 5), snyte (2, 2)
Døme
  • svindle til seg store summar;
  • svindle godtruande personar
Artikkelside
Side 7 av 10