Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
Ett treff

Nynorskordboka 3173 oppslagsord

daude 1, død 1

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt dauði, dauðr; samanheng med døy

Tyding og bruk

  1. det å døy;
    Døme
    • eit liv etter døden;
    • døme til døden;
    • trufast inn i døden;
    • li ein smertefri død;
    • geita er dauden nær
  2. personifisering av daude (1, 1)
    Døme
    • stå andlet til andlet med døden;
    • dauden treffer oss alle;
    • bli innhenta av dauden
  3. noko som valdar daude (1, 1);
    Døme
    • dette blir min død;
    • bli straffa med døden
  4. i overført tyding: noko som forsvinn eller tek slutt;

Faste uttrykk

  • død og forderving
    ulukkeleg lagnad;
    misere, elende, liding
    • det lukta død og forderving;
    • bringe død og forderving;
    • spå død og forderving
  • døy ein naturleg død
    døy av sjukdom (i høg alder) utan uvanlege omstende
    • ho døydde truleg ein naturleg død;
    • dei fleste vil døy ein naturleg død
  • gå i døden for
    friviljug ofre livet for
    • gå i døden for menneskeverdet
  • liggje for døden
    vere døyande;
    liggje på dødsleiet
    • liggje for døden i ei veke;
    • det året han låg for døden
  • med døden til følgje
    som valdar død (1
    • ei ulykke med døden til følgje;
    • lekamsskading med døden til følgje
  • på død og liv
    same kva det kostar;
    med naudsyn;
    absolutt (2, 2), plent (1)
    • dei skal på død og liv på fjellet i ferien;
    • katta skal på død og liv vaske seg
  • på liv og død
    som gjeld livet;
    som står om overleving
    • ein kamp på liv og død
  • sjå døden i auga
    vere nære å døy
    • fiskarane har sett døden i auga mange gongar før;
    • dei såg døden i auga, men overlevde
  • til døde
    (gjere noko) med døden som resultat
    • svelte seg til døde;
    • trene seg til døde
  • til sin død
    heilt til ein døyr
    • bu åleine til sin død;
    • halde fast ved noko til sin død;
    • leve lykkeleg til sin død
Artikkelside

målfest

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

om fotball, handball og liknande: kamp der det blir skåra mange mål (1, 10)
Artikkelside

hamp

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hampr

Tyding og bruk

  1. eittårig plante i hampefamilien som blir dyrka både som tekstil- og oljeplante og for framstilling av cannabis (2);
    Cannabis sativa
  2. nemning på andre tekstilplanter og bast- eller bladfiber av desse plantene

Faste uttrykk

  • bort i/borti hampen
    meiningslaust, vanvettig, absurd
    • vedtaket er heilt borti hampen dumt
  • inn i/inni hampen
    meiningslaust, vanvettig, absurd
    • det blåste noko så inni hampen
Artikkelside

inngang

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt inngangr

Tyding og bruk

  1. det å gå inn (i eller til noko)
    Døme
    • inngangen går føre seg gjennom porten på langsida
  2. opning, ofte med port, dør eller liknande, der ein går inn
    Døme
    • det var vakt ved alle inngangar;
    • hybel med eigen inngang
  3. Døme
    • ved inngangen til det nye året
  4. stad der noko byrjar
    Døme
    • ved inngangen til siste sving låg løparane likt
  5. det å kome inn i eit miljø, ein krins eller liknande og bli anerkjend;
    Døme
    • der fekk han lettare inngang hos folket
  6. punkt der noko blir teke inn eller kopla til
    Døme
    • ein respiratorslange med inngang for inhalator
Artikkelside

sandflukt

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det at sand blir flytta med vinden
Artikkelside

sandvolleyball

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

form for volleyball som blir spela med to personar på kvart lag og med laus sand som underlag
Artikkelside

satsingsområde

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

felt eller område som blir prioritert ved tildeling av ressursar
Døme
  • programfeste eldreomsorg som satsingsområde
Artikkelside

scene, sene 2

substantiv hankjønn eller hokjønn

Uttale

seˋne

Opphav

gjennom latin; frå gresk skene ‘bu, telt’

Tyding og bruk

  1. avgrensa område, ofte oppbygd frå golvet, der ei framsyning blir vist;
    jamfør podium
    Døme
    • alle skodespelarane kom fram på scena;
    • scena viser ei daglegstove;
    • lokalet hadde ei dårleg scene
  2. avsnitt i ein film eller ei akt i eit teaterstykke
    Døme
    • tredje scena i andre akta
  3. hending, situasjon
    Døme
    • rørande scener utspelte seg etter kampslutt
  4. oppgjer, oppstyr
    Døme
    • lage scener

Faste uttrykk

  • for open scene
    • med sceneteppet frådrege
      • applaus for open scene
    • som alle kan observere
      • ei oppgjerd for open scene
  • gå til scena
    bli skodespelar
  • setje i scene
    • planleggje og leie arbeidet med ei teaterframsyning
    • setje i gang
      • ein praksis sett i scene av regjeringa
Artikkelside

sari

substantiv hankjønn

Opphav

frå hindi

Tyding og bruk

indisk kvinneklednad som er eit langt tøystykke som blir sveipt kring kroppen
Artikkelside

saus

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk; av latin adjektivisk salsus ‘salt’

Tyding og bruk

  1. flytande blanding med forskjellige ingrediensar som blir servert til matretter
    Døme
    • fiskepudding i kvit saus;
    • kjøtkaker i brun saus
  2. i overført tyding: blanding av likt og ulikt
    Døme
    • ein saus av gode intensjonar og offervilje
Artikkelside
Side 7 av 318