Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
139 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 139 oppslagsord

åtferd

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt atferð

Tyding og bruk

måte å bere seg åt på;
Døme
  • kva skal ein seie til slik åtferd?
  • uvanleg åtferd
Artikkelside

surveymetode

substantiv hankjønn

Opphav

av survey

Tyding og bruk

kartlegging av haldningar eller åtferd i ei befolkningsgruppe på grunnlag av intervju av eller eit spørjeskjema til eit uval av gruppa
Artikkelside

rolp

substantiv inkjekjønn

Opphav

jamfør rolpe

Tyding og bruk

tøysete eller udanna åtferd;
vas, tøys, tull
Artikkelside

-låten

adjektiv

Opphav

norrønt -látr, av lát ‘åtferd’; jamfør bokmål -laden

Tyding og bruk

som er slik i veremåte som førsteleddet fortel om;
Artikkelside

mistenkjeleg, mistenkeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som gjev grunn til mistanke;
Døme
  • mistenkjeleg åtferd
  • brukt som adverb:
    • dette minner mistenkjeleg om juks;
    • det vart mistenkjeleg stilt på barnerommet
Artikkelside

tone 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt tóni ‘tone, musikalsk lyd’; opphavleg frå gresk tonos ‘spenning, spent streng, tone’

Tyding og bruk

  1. lyd som har ei viss høgd, styrke og kvalitet og er danna av regelfaste svingingar i ein lekam, til dømes streng på eit musikkinstrument eller stemmebanda hos menneske
    Døme
    • sopranane sang dei høgaste tonane;
    • høyre vakre tonar;
    • han kan ikkje syngje ein tone
  2. Døme
    • setje tone til eit dikt
  3. Døme
    • fiolinen hadde ein vakker tone
  4. heving eller senking av røysta som uttrykk for stemning, innstilling og liknande;
    Døme
    • i ein spørjande tone;
    • ikkje ta den tonen!
    • han sa det i ein fortruleg tone
  5. måte å uttrykkje seg på;
    Døme
    • brevet har ein venleg tone;
    • framføringa hadde ein varm, personleg tone
  6. (rett) måte å te seg eller uttrykkje seg på;
    skikk og bruk, åtferd
    Døme
    • det er ikkje god tone
  7. lys, skugge og fargar i samspel som gjev eit visst særpreg;
    Døme
    • håret har ein raudleg tone

Faste uttrykk

  • blå tone
    tone eller melodi med melankolsk preg laga ved å senke tersen (1 eller septimen, særleg i jazz og blues
    • publikum fekk servert både blå tonar og klassisk gitarmusikk
  • finne tonen
    kome godt overeins med;
    like
    • dei fann tonen under middagen;
    • vi finn raskt tonen
  • gje tonen
    spele eller syngje den tonen musikarane skal ta utgangspunkt i når dei skal stemme eller syngje
  • i høge tonar
    særs mykje
    • han prisa maten i høge tonar;
    • dei rosar arbeidet i høge tonar
  • nye tonar
    nye eller annleis haldning, synspunkt eller praksis hos nokon
    • dette var nye tonar frå leiinga
  • slå an tonen
    • spele første tone i eit musikkstykke
    • vise korleis noko skal gå føre seg;
      gje ramma for noko
      • opposisjonen slo an tonen for forhandlingane;
      • den første låten slo an tonen for konserten
  • takt og tone
    framferd overfor andre menneske
    • lære seg reglane for god takt og tone;
    • vise dårleg takt og tone
Artikkelside

storlynt, storlyndt

adjektiv

Opphav

norrønt stórlyndr

Tyding og bruk

romsleg i tanke, tale eller åtferd;
Artikkelside

sjabbe

sjabba

verb

Opphav

av sabbe (2

Tyding og bruk

  1. stampe, traske
    Døme
    • sjabbe av stad i store støvlar
  2. slabbe, subbe;
    vere uvørden eller skiten i åtferd og tale
Artikkelside

utjonsleg

adjektiv

Tyding og bruk

usømeleg;
skarveleg;
motbydeleg;
stygg
Døme
  • utjonsleg åtferd;
  • sjå utjonsleg ut
Artikkelside

utfordrande

adjektiv

Tyding og bruk

  1. som eggjar til strid eller motmæle;
    Døme
    • stille utfordrande spørsmål;
    • utfordrande åtferd
  2. seksuelt provoserande
    Døme
    • utfordrande klede
    • brukt som adverb:
      • kle seg utfordrande
  3. som er ei utfordring (2);
    krevjande og interessant
    Døme
    • ei utfordrande oppgåve
Artikkelside