Avansert søk

Nynorskordboka 37 oppslagsord

vinde 2

vinda

verb

Opphav

norrønt vinda; samanheng med vende (

Tyding og bruk

rulle, vikle garn, tråd eller liknande opp på vinde (1;
tvinne
heise, fire eller slepe med vinde (1

vinde 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt vinda; av vinde (

Tyding og bruk

apparat til å heise, fire, slepe noko med;
spel (2
hespetre (1)
borvinde

vind 2

adjektiv

Opphav

norrønt vindr; av vinde (

Tyding og bruk

særleg om trevyrke: skeiv, vrien

Døme

planken, fjøla er vind

snelle 2

snella

verb

Tyding og bruk

vinde (, 1) rundt ei snelle (, 1)

Døme

snelle inn taumen

vende 3

venda

verb

Opphav

norrønt venda; samanheng med vinde (

Tyding og bruk

setje i rørsle rundt ein (tenkt) akse slik at ei anna side kjem fram eller opp;
snu (2, 1), dreie (1)
Døme
- plogen vender grastorva;
- vende nasen heimover;
- vende blikket nedover;
- dei vende ansikta mot kvarandre;
- vende på hovudet
ta ei anna lei;
snu (2, 2)
Døme
- vende kursen nordover;
- vende og gå tilbake;
- det gjeld å vende i tide
peike i ei viss retning
Døme
- rommet vender ut mot hagen;
- vende handflatene oppover;
- vende våpenet mot noko;
- stolane stod vende mot scena
forflytte seg;
reise (3, 1), dra (17), kome (2, 2)
Døme
- skal vi vende heimover snart?
- han vender tilbake i neste veke;
- trekkfuglane vender sørover om hausten
få til å endre seg;
snu til det betre
Døme
- vende ei negativ utvikling;
- vende kampen til siger
sikte inn;
rette (2, 3)
Døme
- vende merksemda mot det største problemet;
- vende tankane mot noko anna
avhende, byte bort, selje
Døme
- vende noko i pengar

Faste uttrykk

snu/vri og vende på
undersøkje eller diskutere frå mange synsvinklar;
saumfare
pappa skal alltid snu og vende på det eg seier;
det er eit problem uansett korleis vi vrir og vender på det
vende heim
kome tilbake til ein plass ein reknar som heim
eldstedottera vender heim etter sommaren
vende inn
i matlaging: blande varsamt inn
vende om
- endre slik at noko peikar eller rører seg i motsett retning
  båten vende om grunna dårleg vêr;
  vegen er no stengt, og bilane må vende om
- forandre framgangsmåte eller meining
  forsøkje å få skeptikarane til å vende om;
  prosjektet er nesten ferdig, så vi kan ikkje vende om no
vende seg bort
- snu seg slik at ein ikkje lenger har framsida mot noko eller nokon
  vende seg bort frå fjernsynet;
  ikkje vend deg bort frå meg når eg snakkar til deg!
- få eit meir distansert forhold til;
  trekkje seg unna
  han har vendt seg bort frå familien sin
vende seg mot
- gjere til ein motstandar eller fiende;
  ta kampen mot
  vende seg mot sine eigne;
  eg har ei kjensle av at folk har vendt seg mot meg
- flytte fokuset, interessa eller innsatsen over til
  bedrifta vender seg mot den internasjonale marknaden;
  artisten vender seg meir og meir mot elektronisk musikk
vende seg til
rette seg mot for råd, hjelp, inspirasjon eller anna
eg er i djup krise, og eg veit ikkje kven eg skal vende meg til
vende tilbake
- kome eller flytte til ein stad ein har vore eller budd tidlegare
  det er godt å vende tilbake til heimlandet;
  etter reisa vende ho tilbake til heimbygda;
  gjerningspersonen vender ofte tilbake til åstaden
- ta opp att noko som har vore eller noko ein har gjort tidlegare
  vende tilbake til kvardagen;
  eg vender ofte tilbake til forfatterskapen hennar

vikle 1

vikla

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

vinde (2, surre (2
- vikle tråden på snella;
- vikle noko inn i, ut av eit papir;
- vikle ein spole;
- taumen vikla seg i hop
i overført tyding:
- vikle seg inn i sjølvmotseiingar

vandre

vandra

verb

Opphav

frå lågtysk; samanheng med vinde (

Tyding og bruk

gå (roleg)
Døme
- vandre hand i hand
- i presens partisipp:
  sjå ut som eit vandrande juletre – vere fælt utspjåka
gå, fare frå stad til stad;
ferdast
Døme
- laksen vandrar;
- vandre frå stad til stad;
- vere ferdig til å vandre – budd til å døy
- ein vandrande fant
stadig flytte på seg
Døme
- birøktaren vandrar med kubane etter honningtrekket
- i fotball:
  vandrande spiss

Faste uttrykk

vandrande nyre
nyre som har forskyvd seg;
vandrenyre
vandrande ugras
fleirårig ugras som formeirar og spreier seg både med utløparar frå rota og med frø eller sporar;
rotugras
vandre ut
flytte til eit anna land;
utvandre;
emigrere

tulle 3

tulla

verb

Opphav

truleg samanheng med islandsk þyrla ‘kvervle’ og med tville

Tyding og bruk

kvervle;
svinge seg rundt (i dans til dømes)
røre (noko) rundt
Døme
- tulle grauten
vinde (2, vikle (1, sveipe
Døme
- tulle tråden på snella;
- tulle kring ungen;
- tulle papir om varene
balle (2, pakke (2;
fløkje
Døme
- tulle saman kleda;
- trådane har tulla seg saman;
- liggje (som) ihoptulla
karde (2
falle (over ende)
Døme
- tulle i koll
virre, rote (2, vase (3, surre (2, fomle;
handle dumt eller planlaust
Døme
- tulle seg borti noko muffens;
- enn at vi tulla oss hit da!
- tulle bort nøklane, formuen, tida;
- eg har gått berre og tulla på jobben i dag
ta feil;
seie gale
Døme
- nei, no tullar eg visst;
- tulle i gongetabellen
vere uklar i hovudet;
røre (2, fantasere
Døme
- liggje og tulle i ørska
ikkje meine alvor;
tøyse (2, fjase, skjemte
Døme
- eg tullar berre;
- tulle med jentene
syngje utan tekst;
nynne, lulle, tralle (1

Faste uttrykk

tulle seg bort/vekk
gå seg vill (til dømes i skogen)
hunden har tulla seg vekk i skogen;
partiet tullar seg bort med politikken sin

nyste 2, nøste 2

nysta, nøsta

verb

Tyding og bruk

vinde tråd til nyste (1, 1)
Døme
- nyste opp garn
i overført tyding: finne ut av, få klart
Døme
- politiet har teke til å nyste opp trådane i saka;
- journalisten nystar opp i historia;
- han nysta seg gjennom den gamle historia

Faste uttrykk

nyste seg saman
klumpe seg saman;
krølle seg saman
skyene nystar seg saman;
ungene nysta seg saman

bukte

bukta

verb

Opphav

Tyding og bruk

lage bukter;
slynge, sno;
bøye
Døme
- bukte kroppen
- brukt som adjektiv
  buktande rørsler

Faste uttrykk

bukte seg
gå i bukter;
vinde seg
ormen bukta seg gjennom krattet;
elva buktar seg ned dalen

Resultater per side: