Avansert søk

Nynorskordboka 84 oppslagsord

smerte 2

smerta

verb

Tyding og bruk

gjere vondt;

Døme

det smerta i ryggen;
det smertar meg å seie det

smerte 1

substantiv hokjønn

Opphav

frå lågtysk; samanheng med gresk smerdnos ‘fælsleg’

Tyding og bruk

noko som gjer vondt;

pine (, verk (, 1)

Døme

kjenne ei stikkande smerte i ei tann;
lindre smertene

sårheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere sår (2, 1) på grunn av skade, infeksjon eller liknande
Døme
- redusere sårheita i musklane;
- kløe og sårheit i huda
det å være prega av sjeleleg smerte, liding eller sorg;
det å vere sår (2, 2)
Døme
- forteljinga var full av sårheit og sakn

sår 2

adjektiv

Opphav

norrønt sárr

Tyding og bruk

som er vond, svidande og øm, ofte på grunn av skade, infeksjon eller liknande;
som verkjer og gjev smerte
Døme
- ha sår hals;
- såre hender;
- raude og såre auge;
- føtene var såre etter den lange turen
som er prega av sjeleleg smerte, liding eller sorg
Døme
- høyre sår gråt;
- såre hikst;
- ein sår saknad
som lett blir fornærma (1) eller snurt (2;
nærtakande;
jamfør hårsår (2)
Døme
- ha lett for å bli sår
brukt som adverb: bittert, smertefullt
Døme
- smile sårt;
- ho angra sårt på det ho gjorde
brukt som adverb: i stor grad;
inderleg (2)
Døme
- begge laga treng sårt å vinne i dag;
- vente sårt på nokon

Faste uttrykk

sårt tiltrengd
særs eller heilt naudsynt
bygget fekk ei sårt tiltrengd oppussing

sår 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt sár; jamfør sår (

Tyding og bruk

skade på hud eller slimhinne
Døme
- forbinde eit sår;
- eit sår på leggen;
- såret har slutta å blø
- - brannsår
  - hoggsår
  - kjøtsår
  - magesår
  - skrubbsår
skade på overflata av noko
Døme
- ei furu med svære sår i borken;
- sår i lakken;
- store sår i landskapet etter utbygginga
sjeleleg smerte;
sorg, hugverk, pine
Døme
- rive opp gamle sår

Faste uttrykk

plaster på såret
noko ein får som erstatning for det ein ville ha;
lindring, trøyst
slikke såra sine
prøve å kome til krefter att;
prøve å kome seg att etter eit nederlag
strø salt i såret
gjere vondt verre

skjelettliding

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

sjukdom eller smerte i skjelettet

Døme

muskel- og skjelettlidingar;
ei ukjend skjelettliding

tannverk

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

smerte på grunn av betennelse eller liknande i tann;

jamfør verk (, 1)

rykkje til

Tyding og bruk

fare saman;

Sjå: rykkje

Døme

han rykkjer til av smerte

rykkje 1, rykke 1

rykkja, rykka

verb

Opphav

norrønt rykkja

Tyding og bruk

rive snøgt til seg;
nappe hardt, dra
Døme
- rykkje i halsbandet;
- ho rykte seg laus frå han;
- han rykkjer til seg armen;
- han rykte i vindauget, men det sat heilt fast
brå og skjelvande rørsle i (ein del av) kroppen, ofte ufrivillig
Døme
- plutseleg rykkjer det veldig i kroppen hennar;
- det rykte i augeloka hans;
- det rykkjer i dansefoten
flytte seg (raskt og bestemt) i ei retning
Døme
- hæren rykte fram;
- køen rykkjer langsamt framover;
- dei rykte nokre steg bakover
i idrett: sette farten brått opp;
jamfør rykk (4)
Døme
- ho rykte i siste sving og sprang inn som vinnar

Faste uttrykk

rykkje inn
- få teke inn ei annonse, eit innlegg eller liknande i ei avis eller eit tidsskrift
- flytte ein del av ein tekst inn frå venstremargen;
  jamfør innrykk (2)
- flytte eller bevege seg inn på ein ny stad
  troppane rykte inn i byen;
  opposisjonen stod klare til å rykkje inn i regjeringskontora;
  i juli rykte sportsfiskarane inn
rykkje inn for nokon
kome som erstatning for nokon
han har rykt inn for Nilsen, som er sjuk
rykkje ned
flytte ned ein divisjon
tre av laga må rykkje ned til 2. divisjon
rykkje opp
flytte opp ein divisjon;
avansere
vil laget rykkje opp i år?
ho har rykt opp til seniorrådgjevar
rykkje til
fare saman
han rykkjer til av smerte
rykkje tilbake til start
starte på nytt eller frå byrjinga att
planen deira vart avvist, og no må dei rykkje tilbake til start og søkje på nytt
rykkje ut
- reise raskt ut for å gjere ei oppgåve, ofte akutt og viktig
  naudetatane rykte ut til ulykkesstaden;
  hjelpemannskapet stod klare til å rykkje ut;
  legen som er på vakt, må vere klar til å rykkje ut
- fortelje noko;
  gjere noko kjent;
  jamfør rykkje ut med
  forfattaren rykte ut i avisa for å ta til motmæle;
  ministeren måtte rykkje ut og avlive alle rykta
rykkje ut med
gjere noko kjent;
fortelje noko
opposisjonen rykte ut med ein skarp kritikk av regjeringa

tak 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt tak

Tyding og bruk

det å ta (1);
grep (1)
Døme
- få godt tak;
- ta tak i tauet;
- sleppe taket i rattet;
- ho greip tak i armen hans
det at noko festar seg;
feste, hald
Døme
- få tak med spettet;
- elden fekk tak;
- vinteren sleppte taket
herredøme, kontroll
Døme
- ho har eit tak på meg;
- få taket på motstandaren;
- læraren har mista taket på elevane
(kraftig) rørsle med arm, hand eller reiskap;
strøk, drag
Døme
- symje med rolege tak;
- eit tak med ljåen;
- eit tak på fela
- - spadetak
  - symjetak
  - åretak
det å takast (2);
styrkeprøve
Døme
- ta eit tak med nokon
- - basketak
  - ryggtak
det å anstrengje seg;
fysisk eller mentalt krafttak;
pårøyning
Døme
- ta det tyngste taket;
- eit liv med harde stunder og tunge tak
kraft og mot til å gjere noko;
viljestyrke, framtak (2)
Døme
- det er ikkje tak i han
brått åtak av sjukdom, smerte eller liknande;
ri (1, 1)
Døme
- sjukdomen kjem i harde tak
avgrensa strekning;
(kort) periode;
einskilt tilfelle;
bolk, etappe, rykk
Døme
- i eitt tak;
- rykkje fram i tak;
- arbeide i tak;
- dei måtte vente eit tak
del av reiskap som ein held i;
jamfør handtak (1)
brukt som etterledd i samansetningar: stad der ein tek ut noko
- - grustak
  - sandtak

Faste uttrykk

ta seg på tak
ta seg saman
tak om tak
av og til

Side 1 av 9

Resultater per side: