Avansert søk

Eitt treff

Nynorskordboka 18 oppslagsord

september

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin, av septem ‘sju’, fordi september var den sjuande månaden i romersk tidsrekning

Tyding og bruk

den niande månaden i året;
forkorta sep.
Døme
  • vere fødd 21. september 1973;
  • dei første dagane i september var varme;
  • terroråtaket i september 2001

matteusmess, matteusmesse

substantiv hokjønn

Opphav

etter namnet på evangelisten Matteus; jamfør -mess

Tyding og bruk

katolsk festdag for evangelisten Matteus, 21. september

justerkammer

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

fram til september 2011: distriktskontor i Justervesenet

justermeister

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

fram til september 2011: (tittel for) distriktssjef i Justervesenet

lauvhyttefest

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

jødisk innhaustingshøgtid i september eller oktober, feira i særskilde lauvhytter

vekt

substantiv hokjønn

Opphav

seint norrønt vekt, frå lågtysk; av vege (2

Tyding og bruk

  1. i fysikk: kraft som ein lekam i jamvekt verkar på eit underlag med;
    Døme
    • selje fisk, høy etter vekt;
    • mjølsekken held ikkje vektaer for lett;
    • handelsmannen gav god vektlitt rikeleg;
    • gå opp, ned i vekt
    • i overført tyding:
      • stupe under vekta av ansvaret
  2. Døme
    • bruke titalssystemet i mål og vekt
  3. så mykje av ei vare som ein veg i éin gong
    Døme
    • ei vekt smør
    • idrettsreiskap laga av ei stong med skive(r) i kvar ende
      • lyfte vekter
  4. reiskap (apparat, instrument) til å vege (2 med
    Døme
    • leggje, vege noko på vekta
  5. i astrologi: person som er fødd i stjerneteiknet Vekta (mellom 23. september og 22. oktober)
    Døme
    • han er vekt
  6. i idrett: vektklasse i boksing

Faste uttrykk

  • i laus vekt
    om vare: som ikkje er pakka og vegen på førehand
    • selje grønsaker i laus vekt;
    • prisen på matpoteter i laus vekt
  • leggje vekt på
    la (noko) telje sterkt;
    gi stor viktigheit
    • ho legg vekt på erfaring;
    • ved tilsetting blir det lagt vekt på personlege eigenskapar;
    • partiet legg vekt på økonomisk likskap

mognast, modnast

verb

Opphav

jamfør mogne

Tyding og bruk

bli mogen;
Døme
  • tytebæra mognast i september;
  • tanken må mognast

mikjelsmess, mikkelsmess, mikjelsmesse, mikkelsmesse

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør -mess

Tyding og bruk

religiøs festdag for erkeengelen Mikael, 29. september

haustmånad

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kvar av månadene september, oktober og november

krossmess, krossmesse, korsmess, korsmesse

substantiv hokjønn

Opphav

jamfør -mess

Tyding og bruk

  1. merkedag om våren, 3. mai
  2. merkedag om hausten, 14. september