Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 33 oppslagsord

merknad

substantiv hankjønn

Opphav

av merkje og -nad

Tyding og bruk

utsegn, kommentar, opplysning, fotnote, (kritisk) ytring;
innvending
Døme
- gjere merknader;
- kome med merknader til framlegget;
- skrive ein merknad i margen
i skulen: negativ kommentar om elev i karakterbok eller liknande;
irettesetjing
Døme
- få merknad for dårleg orden

Artikkelside

pennestrøk, pennestrok

substantiv inkjekjønn

Faste uttrykk

med/ved eit pennestrøk
med ei underskrift, ei overstryking, ein kort merknad eller liknande (som ikkje krev stor innsats, men som får store konsekvensar)
over 30 viktige distriktsarbeidsplassar vart fjerna med eit pennestrøk;
saka kan løysast ved eit pennestrøk

Artikkelside

visitt

substantiv hankjønn

Opphav

frå fransk, av latin visitare ‘kome for å sjå, vitje’; jamfør visitere

Tyding og bruk

stutt vitjing, kort besøk
Døme
- gå på visitt til nokon
- - barselvisitt
  - høflegheitsvisitt
  - lynvisitt
legevisitt
Døme
- legen gjekk visitten klokka ni;
- der kjem visitten
kort digresjon, avstikkar eller (kritisk) merknad
Døme
- i artikkelen gjorde han ein visitt innom noko ministeren hadde sagt

Faste uttrykk

fransk visitt
svært kort visitt

Artikkelside

skyte

skyta

verb

Opphav

norrønt skjóta, opphavleg ‘setje i rask rørsle’

Tyding og bruk

sende av stad kule, prosjektil eller pil med våpen
Døme
- skyte på blink;
- skyte med pil og boge;
- skyte med skarpt;
- ho skyt skot på skot;
- dei skaut varselskot
bruke skytevåpen for å drepe
Døme
- skyte elg;
- han tilstod før han skaut seg;
- dei vart skotne og drepne i kampar
- brukt som adjektiv:
  ein skoten fugl
minere (1), sprengje (1)
Døme
- skyte ut ei tomt;
- dei varslar før dei skyt;
- han har skote bort ein bergknaus
i lagspel: sende ball eller puck (i eller mot mål)
Døme
- ho får ballen og skyt mål;
- han har skote i tverrliggjaren
skuve, støyte (2)
Døme
- skyte slåa for døra;
- skyte ut båten
strekkje i vêret
Døme
- katten skyt rygg
sende ut
Døme
- auga skaut lyn;
- fjorden skyt armane sine inn i landet
strekkje seg
Døme
- eit nes skyt ut i vatnet
begynne å gjere stor fart;
haste av stad
Døme
- skyte fart;
- skyte forbi i stor fart;
- skyte fram som ei kule
kome fram;
vise seg
Døme
- ein tanke skaut opp i henne
setje skot;
spire
Døme
- treet skyt knoppar;
- eika skaut nye skot;
- åkeren har skote
fotografere, filme (1)
Døme
- skyte naturscener
brukt som adjektiv: svært sliten;
utkøyrd
Døme
- han kjende seg heilt skoten

Faste uttrykk

ikkje skyte på pianisten
ikkje kritisere nokon som berre utfører ordre
skyte fram
- skuve framover i tid
  dei har skote fram avgjerda til neste møte
- strekkje fram (kroppsdel)
  skyte fram brystet
- vekse fram;
  gro
  knoppar skyt fram
skyte frå hofta
- skyte raskt medan ein stør eit handvåpen mot hofta
  dei veit korleis ein skyt frå hofta utan å sikte
- kommentere utan å tenkje seg om
  valforskaren skaut frå hofta
skyte gullfuglen
få ei brå vinning;
gifte seg til rikdom;
leggje gullegget
skyte hjartet opp i livet
ta mot til seg
skyte i vêret
- rage høgt
  fjelltoppen skaut i vêret framfor oss
- vekse fort
  jenta har skote i vêret;
  prisane skyt i vêret
skyte inn
- om skytevåpen: stille inn eller prøve ut
  skyte inn ei børse
- innvie ved å avfyre skot
  dei skaut inn det nye året
- føye til, smette inn
  skyte inn ein merknad
- betale inn
  kommunen skyt inn fleire millionar
skyte ned
- skade eller drepe med skotvåpen
  han vart skoten ned
- skyte opp i lufta og treffe noko
  skyte ned eit fly
skyte over mål
bruke for sterke middel og derfor mislykkast;
overdrive
kritikken skaut over mål
skyte saman
samle saman;
spleise
dei skyt saman til reisepengar
skyte seg
ta livet av seg med skytevåpen
han skaut seg i hovudet med hagla
skyte seg inn under
dekkje seg bak
dei skyt seg inn under tidlegare inngåtte avtaler
skyte seg sjølv i foten
gjere ein feil som skader ein sjølv
skyte til
leggje til
dei skyt til midlar for at tenesta skal bli utført

Artikkelside

føye

føya

verb

Opphav

frå lågtysk; same opphav som fuge (

Tyding og bruk

forme, setje saman, leggje attåt
Døme
- føye delane i hop;
- kleda føyer seg etter kroppen
gje etter for;
la nokon få viljen sin
Døme
- dei lyt føye han i alt;
- den får føye seg som har vitet