Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 567 oppslagsord

kvarandre

pronomen

Opphav

fleirtal av kvarannan

Tyding og bruk

om eit gjensidig tilhøve mellom to eller fleire: einannan

Døme

elevane snakka i munnen på kvarandre;
bli glade i kvarandre;
fargane gjekk over i kvarandre – grensa mellom fargane var uskarp;
bøkene står om kvarandre – står uordna;
ta motoren frå kvarandre – ta sund i dei einskilde delane

Artikkelside

utelukke

utelukka

verb

Opphav

truleg av tysk ausschliessen

Tyding og bruk

stengje ute, nekte deltaking i noko;
ekskludere
Døme
- utelukke nokon frå samskipnaden;
- bli utelukka frå lagoppstillinga
rekne som umogleg;
eliminere som eit alternativ
Døme
- politiet kan ikkje utelukke at noko kriminelt har skjedd;
- kommunen utelukkar ikkje vidare utbygging;
- desse løsningane utelukkar kvarandre

Artikkelside

sekund 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin ‘andre, neste’

Tyding og bruk

andre tone i den diatoniske skalaen
intervall på to steg mellom to tonar som ligg attmed kvarandre på skalaen

Artikkelside

nær 2

adverb

Opphav

norrønt nær, opphavleg komparativ av ná-; jamfør nærmare ( og nærmast

Tyding og bruk

ikkje langt borte;
tett attmed
Døme
- dei bur nær byen;
- øya låg nær land;
- enden er nær
intimt, tett
Døme
- ho er nær knytt til faren;
- dei stod nær kvarandre i dei politiske spørsmåla;
- ho stod den avlidne nær
nesten (1), bortimot
Døme
- ho tener nær ein million i året;
- han hadde nær forsnakka seg

Faste uttrykk

fjern og nær
overalt, fleire stader
det kom gjester frå fjern og nær;
dei sendte brev til fjern og nær
liggje nær
vere naturleg (3) eller rimeleg;
vere nærliggjande (2)
det ligg nær å tru at dette kjem til å endre seg snart
nær på/ved
nesten, bortimot;
på nippen til
det hadde nær på gått gale;
tene nær på 90 kroner timen;
vere nær ved å falle
nær sagt
nesten;
så å seie
han har gjort nær sagt heile arbeidet sjølv;
dei kunne gjere nær sagt alt
på éin/eitt nær
med eitt unntak
alle kandidatane, på éin nær, stod på eksamen;
på eitt nær har alle partia trekt seg frå regjeringa
på langt nær
slett ikkje;
på ingen måte
planen er på langt nær oppfylt enno;
dei er ikkje på langt nær klare til å dra
så nær som
med unntak av;
unnateke
dei var der alle så nær som den yngste sonen
ta seg nær av
bli lei for;
sørgje over
han tok seg veldig nær av kritikken
trø/kome/gå nokon for nær
fornærme eller krenkje nokon
du bør ikkje trø han for nær;
talaren kom publikum for nær;
han gjekk leiaren for nær

Artikkelside

kalle

kalla

verb

Opphav

norrønt kalla

Tyding og bruk

rope (på);
bodsende
Døme
- kalle på hunden;
- pliktene kallar;
- kalle inn til møte;
- bli kalla av Gud;
- er det nokon som kjenner seg kalla til å ta på seg oppgåva?
- filmen kalla fram tårene;
- produsenten måtte kalle attende vara
utnemne (2
Døme
- ho vart kalla til biskop
gje namn;
tiltale som;
karakterisere som
Døme
- dei kalla dottera Saima;
- vi kallar henne sjefen;
- kalle seg fagmann;
- kalle seg rik;
- føremiddagsmaten eller dugurden, dei kallar;
- kallar du det å rydde?
rope utnamn til;
skjelle ut
Døme
- dei kallar meg!
- stå og kalle kvarandre

Faste uttrykk

kalle opp
- gje namn etter noko eller nokon
  dei vil kalle opp oldefaren dersom dei får ein gut;
  plassen er kalla opp etter den tidlegare statsministeren
- (prøve å) kontakte til dømes gjennom eit radiosamband
  flygeleiaren kalla opp flyet;
  dei vart kalla opp over radioen
kalle ut
gje ordre om å møte
medlemene i hjelpekorpset vart kalla ut for å ta del i leiteaksjonen

Artikkelside

gå 1

verb

Opphav

norrønt ganga; innverknad frå austnordisk og lågtysk i infinitiv gå og presens går

Tyding og bruk

med person eller vesen som subjekt: flytte seg jamt med føtene, spasere, vandre;
ferdast, fare (2, vanke
Døme
- lære å gå;
- korkje kunne krype eller gå;
- skal vi gå eller ta buss?
- gå til fots;
- gå på tå;
- gå på hendene;
- gå på ski;
- kome gåande;
- det gjekk nokon i døra;
- gå forbi nokon;
- gå av seg skoa;
- gå ein beinveg;
- gå ein tur;
- gå seg ein tur;
- gå to steg fram;
- gå ærend;
- gå vakt
brukt for å seie at ei handling eller ein tilstand varer ved
Døme
- gå lenge med influensa;
- problemet går att i alle land;
- gå og drive;
- gå og vente;
- gå og hangle;
- gå og vone;
- gå i sitt tjuande år;
- gå på jakt;
- gå på loffen;
- gå på friing;
- gå på skule;
- gå i lære
pleie å bruke
Døme
- eg går alltid med hatt
med særleg vekt på byrjinga, utgangspunktet eller målet
Døme
- gå feil;
- gå konkurs;
- gå fallitt;
- gå av bussen;
- kome og gå som ein vil;
- gå ut;
- gå heim;
- gå til sides;
- gå i land;
- gå om bord;
- gå sin veg;
- ho har alt gått;
- ho er alt gått;
- skal vi gå å bade?
- gå i grava;
- gå i krigen;
- gå i selskap;
- gå på kino;
- gå til sjøs;
- gå til sengs;
- gå til ro;
- gå frå hus og heim;
- gå ut på byen;
- la oss gå
med ting, sak, tilhøve som subjekt, og med grunntyding flytte seg eller bli flytta;
røre seg, fare;
utvikle seg, endrast
Døme
- bilen går fort;
- vogna går på skjener;
- skuffa går lett;
- båten går for fulle segl;
- det går fisk i elva;
- det gjekk så det spruta;
- hjulet går rundt;
- klokka går for fort;
- klokka går på 12;
- det gjekk kaldt nedover ryggen;
- det går straumar i vatnet;
- gå tilbake;
- gå attende
med ting, sak, tilhøve som subjekt og med særleg vekt på byrjing, utgangspunkt eller mål
Døme
- brøda går for tjue kr stykket;
- varene går unna;
- gå av mote;
- huset gjekk opp i røyk;
- gå tapt;
- det gjekk hol på sokkane;
- gå i stykke;
- gå i knas;
- gå sund;
- det har gått prestisje i saka;
- det har gått ròte i treet;
- gå i lås;
- sola går opp;
- sola går ned;
- døra gjekk opp;
- vasen gjekk i golvet;
- avisa går i trykken;
- aksla gjekk or led;
- kvar går turen?
- skipet går på England;
- elva går over breiddene;
- la gå!
- la ankeret gå!
- toget går snart
bli borte;
forsvinne
Døme
- lyset har gått
øydeleggjast, ryke (3)
Døme
- lyspæra har gått;
- det gjekk nokre sidebein
om tid: lide (2
Døme
- det går mot vår;
- tida går;
- dagane går med leik og moro
strekkje seg, liggje, vere
Døme
- vegen går gjennom dalen;
- elva går i svingar;
- det går ein raud tråd gjennom forteljinga
herje (1)
Døme
- det gjekk eit fælt uvêr over bygda;
- det er ein farang som går
versere
Døme
- det går gjetord om ho;
- det går rykte om han
lykkast, vere mogleg
Døme
- det skal gå!
- dette går ikkje
utvikle seg i ei viss lei
Døme
- alt går meg imot;
- det går bra med han;
- det går dårleg for han;
- det går ille for han;
- det går smått med han;
- alt går sin gang
vere i rørsle, i verksemd;
fungere (2)
Døme
- motoren går;
- uret går;
- kjeften går;
- praten går;
- pusten går;
- sjøen går høg
gjelde (1, passere
Døme
- dette går for å vere stor kunst;
- gå for det same;
- gå ut på eitt;
- det får gå for denne gongen;
- setelen går ikkje lenger;
- kvitteringa går som garanti
nå (3, 2)
Døme
- vatnet går opp til midja;
- boka går fram til 1900
rømmast
Døme
- det går fem eple på eitt kilo;
- det går 10 l i bytta
gjære (1, 1)
Døme
- ølet går
bli vist (for tida)
Døme
- går det noko på kino?
ha som grunntone
Døme
- songen går i moll;
- melodien går i C-dur
følgje same mønster som
Døme
- verbet ‘slite’ går som ‘bite’

Faste uttrykk

den går ikkje!
historia, orsakinga blir ikkje godteken
gå an
vere mogleg, akseptabel eller tillaten
det må gå an å be om ein verdig debatt
gå att
- vise seg etter døden
  historier om døde som går att
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
  ei formulering som går att i mange avtalar
gå av
- bli avfyrt;
  smelle
  skotet gjekk av
- dele seg;
  brotne
  staven gjekk av på midten
- slutte (i stillinga) etter nådd aldersgrense
gå av med sigeren
vinne
gå av seg
utvikle seg; hende, bere til
gå av stabelen
- bli sjøsett
- gå føre seg, bli skipa til
  festivalen går av stabelen første laurdag i juli
gå bort
- verte borte;
  forsvinne
  flekken gjekk bort
- døy
  han gjekk bort etter kort tids sjukdom
- vitje andre
gå fløyten
gå tapt;
ikkje bli av
pengane gjekk fløyten
gå for det
omkome, krepere
gå for langt
gå for vidt;
overdrive
nei, no går det for langt!
gå for presten
gå til konfirmantundervisning
gå for seg
hende, bere til
gå for vidt
overdrive
gå fram
gjere (noko) (slik eller slik)
gå fram av
vere tydeleg frå (samanhengen)
gå framover
ha framgang
gå fri
sleppe straff;
sleppe unna
gå frå
slutte å følgje eller etterleve
gå frå ei avtale
gå frå konsepta
miste fatninga
gå frå kvarandre
skiljast
gå frå vitet
bli galen;
gå frå forstanden;
miste vitet
eg held på å gå frå vitet
gå føre seg
hende, skje
undervisninga går føre seg i klasserommet;
samlinga vil gå føre seg utandørs;
debatten har gått føre seg i fleire månader
gå i seg sjølv
granske (skyld og liknande hos) seg sjølv
gå i stå
stoppe opp
planlegginga har fullstendig gått i stå
gå i vasken
ikkje bli noko av
turen gjekk i vasken
gå igjen
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
- vise seg etter døden
gå imot
- gå til åtak på eller forsvare seg
  gå imot fienden
- kjempe mot;
  motarbeide
  gå imot eit framlegg
gå inn
- om blad, avis: slutte å kome ut
- om tips, spådom: bli oppfylt, lykkast
gå inn for
vere talsmann for, stø; satse på, leggje vinn på (noko)
gå inn på
- ta (nærmare) for seg
- samtykkje i
gå inn under
bli rekna som ein del av eller vere omfatta av
gå med
- bli brukt av forsyningar, råvarer o.l.
  det gjekk med 50 brød
- (om person) stryke med;
  døy
gå med på
samtykkje i;
vedgå (noko)
gå ned
minke
gå om
handle om;
dreie seg om
gjer greie for løysinga, elles minnest vi ikkje kva det går om
gå opp
- auke, stige
  talet på smitta gjekk opp
- gje full løysing
  reknestykket gjekk opp;
  kabalen gjekk opp
- rakne
  gå opp i saumane
- smelte, tine
  vatna går opp;
  isen går opp
gå opp for
(brått) bli klart, tydeleg for
det gjekk eit lys opp for han
gå opp i
i matematikk: få eit heilt tal som kvotient når ein deler eit tal på eit mindre tal
3 går opp i 9
gå opp i opp
om to eller fleire ting: vege kvarandre opp, jamne (seg) ut
gå over
ta slutt;
gje seg
sjukdomen gjekk over til slutt
gå over til
skifte side, ta til å bruke
gå på
- ta fatt
  huset fortener nokon som kan gå på med nytt mot
- gjelde
  krtikken går på person, ikkje sak
- få som resultat
  gå på tap
- vere avhengig av, nytte
  gå på stoff;
  gå på medikament
gå rundt
- kantre, velte, tippe over
- ha god nok økonomi til å klare alle utgiftene
  kafeen treng fleire kundar for å få det til å gå rundt
gå saman
- ha følgje
- høve saman;
  harmonere
  fargane går ikkje saman
gå seg bort
gå seg vill
gå seg fast
gå til ein korkje kan kome fram eller attende
gå seg vill
rote seg bort;
forville seg
gå til
- setje i verk;
  kome i gang med
  gå til åtak;
  gå til verket;
  gå til streik;
  gå til nedlegging
- bere til, skje;
  ha seg
  han fortel om korleis det gjekk til då bygda fekk traktor;
  korleis gjekk det til at det blei nybygg?
- (om person) døy
gå tilbake
- minke i storleik eller kvalitet;
  verte mindre eller dårlegare
  partiet gjekk tilbake i oppslutnad
- falle attende til tidlegare tilstand
  gå tilbake på eit løfte;
  gå tilbake på krav
- vende attende til ein stad eller ein tilstand
  vi gjekk tilbake til bilen
gå under
søkke; øydeleggjast
gå unna
- halde seg borte frå;
  vike for nokon eller noko
- gå føre seg i raskt tempo;
  gå fort
  flyttinga gjekk unna på ei helg
- få rask avsetnad
  varene går unna
gå ut
- ikkje vere gyldig lenger;
  overskride
  fristen går ut i neste veke;
  avtalen gjekk ut for ei stund sidan
- dra til utestad
  har du planar om å gå ut på byen i kveld?
gå ut frå
byggje på, rekne med (noko)
gå ut frå at alt er rett
gå ut med
gjere offentleg kjend
gå ut med ein bodskap
gå ut mot
kritisere (nokon) sterkt
gå ut over
råke (nokon), verke på, få følgjer for
gå ut på
dreie seg om, handle om, vere om, gjelde
gå åt
miste livet;
stryke med;
omkome
ha noko å gå på
ha romsleg (med tid, midlar, krefter)
ikkje gå an
- ikkje la seg gjere
- ikkje søme seg
kva går det av deg?
korleis er det du ber deg åt?
la gå
- ikkje hindre;
  gje lov til
  dei let han gå
- det får så vere
  men lat gå, det kunne vere moro å prøve
noko som går
sjukdom som mange får samstundes
det er noko som går
som ein står og går
slik ein nettopp da er kledd; ubudd
så gjekk vi da
la oss gå

Artikkelside

sjå 2

verb

Opphav

norrønt sjá; jamfør sett (

Tyding og bruk

oppfatte med auga;
oppdage, leggje merke til, bli var
Døme
- eg ser ikkje uten briller;
- kan du sjå hunden der borte?
- brått såg eg noko på vegen framfor meg;
- ho såg seg sjølv i spegelen;
- eg har ikkje sett nokon
vende blikket mot;
kike (1, stire
Døme
- sjå der, no regnar det;
- dei ser ein film;
- har du sett intervjuet i avisa?
- ho såg gjennom vindauget;
- vi fer og ser den nye utstillinga
forstå (1), skjøne;
innsjå
Døme
- han kunne ikkje sjå problemet;
- ho er rik, kan du vel sjå;
- der ser du korleis det går;
- så langt eg kan sjå, skulle det gå bra
få lære eller oppleve, erfare;
finne (5, 1), oppdage;
kome fram til
Døme
- vi får sjå korleis det går;
- denne fuglen er noko vi sjeldan ser her;
- vi ser heimbyen vår på ein annan måte no;
- eg skjønar ikkje kva du ser i henne;
- du skal sjå det går nok bra
tenkje etter, fundere
Døme
- la meg sjå, det er femten år sidan i år
vilje (2, 1), ynskje (1);
føretrekkje
Døme
- eg ser helst at du går;
- dei såg helst at ingen sette opp telt på marka
treffe (1), møte;
vere saman med
Døme
- dei såg kvarandre ofte;
- når skal du sjå han igjen?
betrakte eller døme frå ein bestemt synsvinkel
Døme
- stort sett er folk hyggelege;
- samla sett er resultata betre i år;
- han ser alltid ting på sin eigen måte;
- isolert sett har endringa ikkje store konsekvensar;
- han såg seg sjølv som ein helt;
- generelt sett er laget betre i år
leggje positivt merke til;
vise forståing, anerkjenne (3)
Døme
- leiaren var flink til å sjå dei tilsette;
- ho følte at mannen hennar verkeleg såg henne;
- ein god lærar ser elevane sine

Faste uttrykk

sjå bort/vekk frå
ikkje ta omsyn til;
ikkje rekne med;
ignorere
vi kan ikkje sjå bort frå det økonomiske aspektet;
sett vekk frå hovudstaden, kva er den viktigaste byen i landet?
sett bort frå far, kven kjem i bryllupet?
sjå an
vurdere noko er tid føre ein gjer ein avgjerd;
tenke nærare over;
avvente
vi ser an situasjonen;
vi såg det an nokre dagar;
dei såg tida litt an før dei bestemte seg;
lat oss sjå vêret an først;
vi må sjå an folka våre
sjå etter
- passe på nokon eller noko
  eg ser etter tinga hans medan er vekke;
  ho ser etter tantabarna sine i helga
- leite etter nokon eller noko
  jeg ser etter fjernkontrollen;
  vi såg etter sopp
sjå for seg
førestille seg;
kalle fram i medvitet
han ser for seg eit stort flott hus;
eg såg andletet ditt for meg i draume
sjå fram til
gle seg til, vente på noko
ho ser fram til å samarbeide med dei
sjå gjennom
lese fort (i ei bok eller eit dokument)
sjå innom nokon
besøke nokon (kort);
slå av ein prat
ho såg innom meg på laurdag
sjå ned på nokon
kjenne seg betre enn nokon;
forakte
ho ser ned på alle som ikkje har same utdanning som henne
sjå opp
ver merksam;
pass på!
sjå opp!
sjå opp for takras;
du må sjå opp for lause trådar
sjå opp til
setje høgt;
beundre, dyrke (2, 4)
sjå over
kontrollere noko
kan du sjå over rekneskapen?
sjå på
- granske, undersøke;
  vurdere
  advokaten skal sjå på saka;
  dette er noko vi må sjå nøye på
- kaste eit blikk på;
  ta i augesyn
  vil du vere med å sjå på det nye huset vårt?
  han såg så vidt på henne
sjå seg nøydd/tvungen til
måtte gjere noko
regjeringa såg seg nøydd til å gå av;
dei såg seg tvungne til å forlate hus og heim
sjå seg om/omkring/rundt
- leite etter noko eller nokon
  dei ser seg om etter ein ny stad å bu;
  ho ser seg omkring etter brillene
- kike rundt seg
  dei ser seg om på det nye kontoret
- reise rundt
  han vil sjå seg litt rundt i landet
sjå seg råd/i stand til
kunne eller ha høve til å gjere noko
i år ser vi oss råd til ein skikkeleg ferie;
eg ser meg ikkje i stand til å gå på jobb i dag
sjå seg føre
gå varsamt;
passe seg
sjå deg godt føre før du kryssar vegen
sjå seg ut
velje ut
ho har sedd seg ut ein ny sofa
sjå til
- passe på;
  ha tilsyn med, syte for
  eg ser til dyra;
  du må sjå til at gjestene får mat
- ta fatt på;
  setje i gang med
  no får vi sjå til å byrje arbeidet
sjå ut
ha ein bestemt framtoning;
framstå (2)
han ser flott ut i den dressen;
du ser friskare ut i dag;
det ser ut som vi kan dra no;
sjå ut kandidatar til oppdraget
sjå ut som/til
- gje inntrykk av;
  likne
  han ser ut som ein liten engel;
  ho ser ut til å more seg
- gje grunn til å tru at noko vil skje
  det ser ut som det blir sol i morgon
vere … å sjå til
framstå på ein gjeven måte
han var flott å sjå til;
ho var verkeleg bedrøveleg å sjå til

Artikkelside

krossnebb, korsnebb

substantiv hankjønn eller inkjekjønn

Tyding og bruk

fugl av slekta Loxia med nebbspissar som kryssar kvarandre

Artikkelside

overgjeven

adjektiv

Opphav

av overgje

Tyding og bruk

som har gjeve seg over;
makteslaus, motlaus;
overgitt (1)
Døme
- kjenne seg overgjeven;
- dei var hjelpelaust overgjevne til landskap og lagnad
forundra, ovandotten, undren;
overgitt (2)
Døme
- eg vart heilt overgjeven da eg fekk sjå det;
- dei såg overgjevne på kvarandre

Artikkelside

djup 2

adjektiv

Opphav

norrønt djúpr

Tyding og bruk

som rekk langt nedetter eller innetter;
som har botnen langt nede frå overflata eller langt inne
Døme
- eit djupt vatn;
- sjøen er 80 famnar djup;
- ein djup dal;
- eit djupt sår
- brukt som adverb
  grave djupt;
  skipet ligg djupt i sjøen
i overført tyding: tung, sterk, hard, stor
Døme
- familien er i djup sorg;
- noko ein må ta på djupaste alvor;
- historia gjorde eit djupt inntrykk
- brukt som adverb
  ser kvarandre djupt inn i auga;
  orda såra henne djupt;
  vere djupt religiøs
som ligg lågt på toneskalaen;
mørk (3)
Døme
- ei djup røyst
mørk;
tett;
intens
Døme
- djupt mørker
- brukt som adverb
  djupt blå
vanskeleg (å fatte);
løynd, underliggjande
Døme
- eit djupt blikk;
- eit djupt svar;
- den gåta er for djup for meg;
- ha ei djupare meining
djuptenkt, djupsindig
Døme
- gå i djupe tankar;
- vere ein djup natur

Faste uttrykk

på djupt vatn
utan ordentleg greie på det ein driv med eller snakkar om;
ille ute;
som inneber risiko;
på tynn is
vi kasta han eigenleg ut på djupt vatn utan å vite om han ville klare det

Artikkelside

Side 1 av 57

Resultat per side:

Avansert søk

Nynorskordboka 567 oppslagsord

kvarandre

Opphav

Tyding og bruk

Døme

utelukke

utelukka

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

sekund 1I

Opphav

Tyding og bruk

nær 2II

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

kalle

kalla

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

gå 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

sjå 2II

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

krossnebb, korsnebb

Tyding og bruk

overgjeven

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

djup 2II

Opphav

Tyding og bruk

sekund 1

nær 2

gå 1

sjå 2

djup 2