Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
Eitt treff

Nynorskordboka 18 oppslagsord

blakk

adjektiv

Opphav

norrønt blakkr; same opphav som blank

Tyding og bruk

  1. Døme
    • eg er heilt blakk
  2. bleikt gul eller brun
    Døme
    • ein blakk hest
  3. om væske: mjølkefarga, uklar
Artikkelside

blakke 2

blakka

verb

Opphav

av blakk

Tyding og bruk

  1. gjere blakk (1), snøye for pengar
  2. gjere blakk (3)
    Døme
    • karbondioksid blakkar kalkvatn
Artikkelside

blekke 2

blekka

verb

Opphav

truleg nylaging av blake

Tyding og bruk

  1. guste, blåse lint
  2. råke med slag eller kast;
    daske til;
    kaste (på)
Artikkelside

blank

adjektiv

Opphav

frå lågtysk ‘skinande kvit’; samanheng med blakk

Tyding og bruk

  1. om luft, himmel og liknande: lys, klar
    Døme
    • blank himmel;
    • midt på blanke dagen
  2. glatt, skinande
    Døme
    • ein blank buksebak;
    • ein blank spegel;
    • bli blank i auga av glede
  3. om væske: ublanda, klar
    Døme
    • ein blank drope
  4. som ikkje er til å misforstå;
    tydeleg
    Døme
    • blank løgn;
    • få blankt avslag
    • brukt som adverb
      • nekte blankt
    • saman med tal: utan desimal
      • 100-meteren gjekk på 10 blank
  5. om papir: som det ikkje er skrive eller prenta på
    Døme
    • to røystesetlar var blanke;
    • legg inn ei blank linje
  6. utan kunnskapar
    Døme
    • vere heilt blank i eit fag

Faste uttrykk

  • blanke ark
    • ark utan påskrift, teikningar eller anna
      • ei notatblokk med blanke ark
    • i overført tyding: nye moglegheiter
      • begynne, starte med blanke ark
  • blanke våpen
    • stikk- og hoggvåpen til å bruke i nærstrid
    • ærlege, heiderlege middel
      • kjempe med blanke våpen i media
  • gje blanke i
    ikkje bry seg
  • levere blankt
    levere ei oppgåve utan å ha svart på ho
  • stemme blankt
    levere stemmesetel utan å ha merkt av for ein av valmoglegheitene
  • trekkje blankt
    • dra sabelen, sverdet e l or slira
    • vise fiendtleg innstilling;
      gå til åtak verbalt
Artikkelside

fant

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt fantr, gjennom lågtysk, frå italiensk fante ‘ung gut, tenar, soldat’; jamfør infanteri

Tyding og bruk

  2. Døme
    • gjere seg til fant for lite
  3. utdatert og nedsetjande nemning for tater (1)

Faste uttrykk

  • fattig fant
    fattig person
  • raka fant
    utan pengar;
    heilt blakk
    • eg var raka fant og måtte pante flasker;
    • fotballklubben er raka fant
  • spare seg til fant
    spare på ein slik måte at ein ikkje har råd til noko
Artikkelside

raka fant

Tyding og bruk

utan pengar;
heilt blakk;
Sjå: fant, raka
Døme
  • eg var raka fant og måtte pante flasker;
  • fotballklubben er raka fant
Artikkelside

kronisk

adjektiv

Opphav

gjennom tysk, frå gresk khronikos; sjå kronikk

Tyding og bruk

  1. vanskeleg å lækje;
    langvarig;
    Døme
    • ei kronisk liding;
    • kronisk astma
  2. som er vanskeleg å endre
    Døme
    • kronisk etterslep av uoppgjorde saker
  3. brukt som adverb: alltid
    Døme
    • vere kronisk blakk

Faste uttrykk

  • kronisk utmattingssyndrom
    sjukdom der den sjuke er plaga av (varig) trøyttleik, muskelverk og intoleranse for sanseinntrykk;
    myalgisk encefalopati
Artikkelside

kyrkjerotte

substantiv hokjønn

Faste uttrykk

  • blakk/fattig som ei kyrkjerotte
    svært fattig
Artikkelside

ikkje ha eit raudt øre

Tyding og bruk

vere utan koparskillingar (med låg verdi);
vere heilt blakk;
Sjå: raud
Artikkelside

norsk buhund

Tyding og bruk

spisshund av norsk rase med svart eller blakk pels;
Sjå: buhund
Artikkelside
Side 1 av 2