Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
14 treff

Nynorskordboka 14 oppslagsord

synlegheit

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å vere tydeleg til stades, synleg eller konkret (3, 1)
Døme
  • refleks gjev betre synlegheit
Artikkelside

refleks

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør reflektere

Tyding og bruk

  1. tilbakekasta lys;
    (svak) avspegling
    Døme
    • bli blenda av refleksen
  2. ting som reflekterer lys, til dømes på køyretøy eller fotgjengar
    Døme
    • bruk refleks i haustmørkeret!
  3. ufrivillig og umedviten reaksjon i form av rørsle eller kjertelsekresjon, utløyst gjennom nervesystemet av ein sansepåverknad
    Døme
    • suging hos nyfødde er ein medfødd refleks
  4. i overført tyding: verknad, følgje (1, 1)
    Døme
    • konkursen er ein refleks av den økonomiske krisa

Faste uttrykk

  • på refleks
    utan å tenkje seg om
    • politikarane handla på refleks
Artikkelside

forskjell

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk, av for- (2; samanheng med skil (1

Tyding og bruk

  1. det at to eller fleire ting eller tilhøve har ulike eigenskapar;
    Døme
    • ein viktig forskjell;
    • vite forskjell på høgre og venstre;
    • det er forskjell på folk;
    • sjå forskjell på syskena
  2. det som skil to eller fleire ting frå kvarandre
    Døme
    • forskjellen på laga var evna til å skåre mål;
    • einaste forskjellen på dei er fargen
  3. økonomisk ulikskap (1)
    Døme
    • aukande forskjellar mellom fattige og rike;
    • landet er prega av store forskjellar

Faste uttrykk

  • forskjellen på liv og død
    noko som har evne til å redde ein frå å døy
    • ein refleks kan vere forskjellen på liv og død;
    • bilbeltet er ofte forskjellen på liv og død
  • gjere ein forskjell
    påverke noko positivt
    • gjere ein forskjell for kvarandre;
    • gjere ein forskjell for klimasaka;
    • Noreg kan gjere ein forskjell
  • gjere forskjell på
    behandle ulikt
    • gjere forskjell på barna sine
Artikkelside

spegelrefleks

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

refleks (1) frå ein spegel
Artikkelside

varselpinne

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. pinne med refleks til å feste på tvers bak på sykkel
  2. pinne med varsel om sletting av ei grav som er sett opp ved ein gravstein
Artikkelside

på refleks

Tyding og bruk

utan å tenkje seg om;
Sjå: refleks
Døme
  • politikarane handla på refleks
Artikkelside

forskjellen på liv og død

Tyding og bruk

noko som har evne til å redde ein frå å døy;
Sjå: forskjell
Døme
  • ein refleks kan vere forskjellen på liv og død;
  • bilbeltet er ofte forskjellen på liv og død
Artikkelside

vilkårsrefleks

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

refleks (3) som blir utløyst av ein annan stimulus enn den opphavlege
Artikkelside

antirefleks

substantiv hankjønn

Opphav

av anti- og refleks

Tyding og bruk

tynn hinne på optiske linser for å minske synleg refleksjon (1) av lys
Døme
  • briller med antirefleks
Artikkelside

reaksjon

substantiv hankjønn

Opphav

av reagere

Tyding og bruk

  1. utslag, handling eller endring som ein påverknad eller førespurnad kallar fram
    Døme
    • positive reaksjonar;
    • det har kome reaksjonar mot framlegget;
    • forbodet har møtt skarp reaksjon hos fiskarane;
    • da det heile var over, melde reaksjonen seg
  2. politisk retning som går ut på å hindre reformer og få att gamle tilstandar;
  3. retning eller rørsle som opponerer mot ei rådande retning
    Døme
    • nyromantikken var ein reaksjon mot realismen
  4. i medisin: endring framkalt av ytre påverknad
    Døme
    • få ein allergisk reaksjon
  5. i fysikk: tilbakeverkande kraft;
  6. kjemisk prosess, til dømes at stoff blir spalta eller lagar nye samband
  7. i biologi: rørsle eller liknande som svar på sanseinntrykk
    Døme
    • refleks er ein automatisk reaksjon
Artikkelside