Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
27 treff

Nynorskordboka 27 oppslagsord

teoretisere

teoretisera

verb

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

  1. utvikle eller diskutere teoriar om noko
    Døme
    • føredraget teoretiserer moderne lyrikk
  2. gjere overdrive abstrakt (3, 1) og teoretisk (1);
    Døme
    • teoretisere skulen;
    • det hjelper ikkje å teoretisere problemet
Artikkelside

tenking

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å tenkje;
    Døme
    • vere god til abstrakt tenking;
    • dei er mest opptekne av rasjonell tenking
  2. filosofisk tankegods;
    Døme
    • moderne politisk tenking;
    • ideen kjem frå tidleg historisk tenking
Artikkelside

uhandgripeleg

adjektiv

Tyding og bruk

som er vanskeleg å oppfatte og forstå;
ubestemmeleg, abstrakt, diffus;
Døme
  • uhandgripeleg kunst
Artikkelside

land 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt land

Tyding og bruk

  1. del av jordoverflata som ikkje er dekt av vatn
    Døme
    • tørt land;
    • båten la frå land;
    • dra båten på land;
    • ro til land;
    • inne ved land
  2. geografisk og politisk eining;
    rike, stat
    Døme
    • her i landet;
    • dei afrikanske landa;
    • rike land;
    • land og folk
  3. grisgrendt område;
    landsbygd;
    til skilnad frå by (1, 1)
    Døme
    • bu på landet;
    • flytte frå landet til byen;
    • gjensidig forståing mellom by og land
  4. dyrka jordstykke eller mark;
    jordeigedom
    Døme
    • dei busette seg og rydda nytt land
  5. jordbotn, grunn (1, 1);
    terreng, lende;
    område
    Døme
    • fruktbart land
  6. førestelt eller abstrakt stad eller tilstand
    Døme
    • barndomens land

Faste uttrykk

  • bryte/erobre/vinne nytt land
    gjere noko som ikkje er gjort før, til dømes innan kunst eller vitskap
    • prosessen var eit forsøk på å bryte nytt land;
    • musikken erobrar nytt land;
    • forskarane vann nytt land for vitskapen
  • den må du lenger ut på landet med
    dette får du meg ikkje til å tru
  • gudsord frå landet
    naiv, urøynd person
  • gå i land
    slutte som sjømann
  • gå på land
  • hale/dra i land
    få i stand til sist;
    berge
    • hale i land sigeren;
    • dei drog prosjektet i land
  • her til lands
    her i landet
  • i land
    • på landjorda
      • ta arbeid i land etter nokre år til sjøs
    • opp på eller inn til land
      • hoppe i land frå båten;
      • vrakgods som driv i land
  • land og strand
    indre og ytre strok;
    mange stader;
    heile landet
    • fare land og strand rundt
  • på land
    på landjorda
    • forsøpling både i havet og på land
  • ro seg i land
    kome seg ut av ein floke (ved å endre taktikk)
  • sjå land
    sjå enden på eit langvarig arbeid eller liknande
  • ta land
    om båt: nå stranda
  • til lands
    • inn til land;
      i land (2)
      • kome seg til lands
    • på landjorda;
      på land
      • trafikken til lands, til sjøs og i lufta
  • vite kvar landet ligg
    skjøne den aktuelle situasjonen
Artikkelside

kinetisk

adjektiv

Opphav

jamfør kinetikk

Tyding og bruk

som gjeld rørsle

Faste uttrykk

  • kinetisk energi
    energi hos ein lekam som er i rørsle;
    rørsleenergi
  • kinetisk gassteori
    teori som forklarer fysiske eigenskapar hos gassar som eit resultat av rørsle hos dei einskilde molekyla
  • kinetisk kunst
    visuell og mekanisk abstrakt kunst som nyttar rørsle som kunstnarleg verkemiddel
Artikkelside

grad 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av latin gradus ‘steg, trinn’

Tyding og bruk

  1. steg på ein konkret eller abstrakt skala;
    Døme
    • landet har stor grad av sjølvforsyning;
    • ulike grader av straff;
    • grada av stønad kan variere;
    • i den grad ein kan kalle dette venskap
  2. rang, nivå av utvikling
    Døme
    • akademisk grad;
    • embetseksamen av lågare grad
  3. i språkvitskap: nemning for formene positiv, komparativ og superlativ av eit adjektiv (eller adverb)
    Døme
    • norske adjektiv blir bøygde i grad (fin – finare – finast) og genus
  4. i matematikk: potens (2)
    Døme
    • ei likning av første, andre eller tredje grad har den ukjende i første, andre eller tredje potens
  5. eining for vinkelmål som svarer til ¹⁄₉₀ av ein rett vinkel, ¹⁄₃₆₀ av ein sirkel;
    jamfør gon
    Døme
    • ein vinkel på 60 grader;
    • eit vinkelmål på 60°
  6. eining for inndeling i meridianar og parallellsirklar
    Døme
    • på 67 grader nordleg breidd;
    • 70° nord
  7. eining for temperatur
    Døme
    • vatn koker ved 100 grader celsius (100 °C);
    • det er 25 grader ute

Faste uttrykk

  • forhøyr av tredje grad
    forhøyr under tortur
  • gå gradene
    avansere steg for steg (i eit yrke eller liknande)
  • i/til ei viss grad
    til dels, litt
    • i ei viss grad kan ein seie det;
    • eg er til ei viss grad einig med deg
  • stige i gradene
    rykkje opp;
    avansere
  • så til dei grader
    brukt forsterkande;
    særs, veldig, i høg grad
    • konserten innfridde så til dei grader;
    • ho var så til dei grader misunneleg
Artikkelside

abstrakt 3

adjektiv

Uttale

abstrakˊt

Opphav

av latin abstractus, perfektum partisipp av abstrahere

Tyding og bruk

  1. som er abstrahert;
    lausriven frå det sanselege, røynlege;
    uhandgripeleg, ulekamleg;
    Døme
    • abstrakt tenking;
    • abstrakte omgrep;
    • matematikk er ein abstrakt vitskap
  2. i språkvitskap: som nemner ein eigenskap, tilstand eller ei handling;
    Døme
    • ‘tanke’ og ‘gjerning’ er abstrakte substantiv

Faste uttrykk

Artikkelside

unn-

prefiks

Tyding og bruk

prefiks (1) som mellom anna uttrykkjer (ei abstrakt) rørsle bort frå noko eller det å vere utan noko;
i ord som unngå, unnvere og unnvikande
Artikkelside

kinetisk kunst

Tyding og bruk

visuell og mekanisk abstrakt kunst som nyttar rørsle som kunstnarleg verkemiddel;
Sjå: kinetisk
Artikkelside

abstrakt kunst

Tyding og bruk

nonfigurativ kunst;
Sjå: abstrakt
Artikkelside
Side 1 av 3