Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
18 treff

Bokmålsordboka 6 oppslagsord

sær

adjektiv

Opphav

norrønt sér, opprinnelig ‘for seg, særskilt’, dativ av refleksivt pronomen sik

Betydning og bruk

  1. som skiller seg ut;
    egen, rar;
    spesiell
    Eksempel
    • være sær av seg;
    • ha sære meninger
  2. vanskelig å gjøre til lags;
    mutt, furten
    Eksempel
    • nå må du ikke bli sær
Artikkelside

særs

adverb

Opphav

opprinnelig genitiv av sær

Betydning og bruk

  1. Eksempel
    • avlingen var særs bra i år;
    • være særs uheldig
  2. brukt som adjektiv: spesiell, særmerkt
    Eksempel
    • det var alltid noe særs med dem

Faste uttrykk

  • særs godt
    om eldre forhold: beste skolekarakter;
    forkortet Sg
Artikkelside

særing

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

sær (2) person;
Eksempel
  • han er en særing som liker å være for seg selv
Artikkelside

særhet

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Opphav

av sær

Betydning og bruk

avstikkende vane
Eksempel
  • han har sine særheter
Artikkelside

snerpete, snerpet

adjektiv

Betydning og bruk

anstendig på en overdrevet måte;
som lett blir moralsk støtt
Eksempel
  • en snerpete gammel dame;
  • bli oppfattet som snerpete og sær
Artikkelside

eksentrisitet

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

  1. det å ligge utenfor sentrum;
  2. det å være sær (1) og original (2, 3);
    Eksempel
    • et uttrykk for indre eksentrisitet
Artikkelside

Nynorskordboka 12 oppslagsord

sær

adjektiv

Opphav

norrønt sér, opphavleg ‘for seg, særskild’, dativ av refleksivt pronomen sik

Tyding og bruk

  1. som merkjer seg ut;
    eigen, rar;
    spesiell
    Døme
    • det var eit sært tilfelle;
    • ha sære meiningar;
    • vere sær av seg
  2. vanskeleg og gjere til lags;
    furten, grinete
    Døme
    • vere sær og vanskeleg
  3. brukt som adverb: for seg sjølv;
    særskilt, utskilt
    Døme
    • eg kan ikkje få det sær;
    • leggje noko sær
Artikkelside

sære

særa

verb

Opphav

av sær (1

Tyding og bruk

setje for seg sjølv;
skilje (ut)
Døme
  • sære sauene
Artikkelside

tone 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt tóni, tónn, gjennom latin; frå gresk tonos

Tyding og bruk

  1. lyd som er ein verknad av regelfaste svingingar hos ein lekam
    Døme
    • fløytetone;
    • kammertone;
    • dirigenten gav koret tonen;
    • ikkje kunne syngje ein tone
  2. samspel av lys, skugge og fargar som gjev eit visst særpreg;
    fargenyanse
    Døme
    • håret har ein raudleg tone
  3. (sær)preg, svip, særeigen klang;
    Døme
    • fiolinen hadde ein vakker tone;
    • framføringa hadde ein varm, personleg tone
    • måte å uttrykkje seg på
      • brevet har ein venleg tone
    • (rett) måte å te seg eller uttrykkje seg på;
      åtferd, skikk og bruk
      • takt og tone;
      • det er ikkje god tone
  4. heving eller senking av røysta, intonasjon (3) (som gjev uttrykk for stemning, innstilling og liknande)
    Døme
    • han sa det i ein fortruleg tone;
    • i ein spørjande tone;
    • ikkje ta den tonen!
    • dette var nye tonar frå deg;
    • rose nokon i høge tonar
Artikkelside

særs

adjektiv

Opphav

opphavleg genitiv av sær

Tyding og bruk

  1. som merkjer seg ut;
    Døme
    • ikkje vise noka særs glede over tiltaket;
    • det er alltid noko særs med dei
  2. brukt som adverb: i høg grad, svært
    Døme
    • avlinga var særs bra i år;
    • vere særs uheldig

Faste uttrykk

  • særs godt
    om eldre forhold: beste skulekarakter;
    forkorta Sg
Artikkelside

sjø

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt sjór, sjár, sær

Tyding og bruk

  1. (del av) det samanhengande saltvassområdet på jorda;
    hav(område)
    Døme
    • bu ved sjøen;
    • vere på sjøen;
    • sjøen låg spegelblank;
    • i rom sjø
  2. Døme
    • i Noreg er det om lag 250 000 sjøar og vatn
  3. Døme
    • få sjø i munnen;
    • det smaker som sjø;
    • skuta tok inn sjø
  4. opprørt, uroleg vatn;
    Døme
    • høg sjø;
    • tung sjø;
    • sjøane slo innover dekket

Faste uttrykk

  • dra til sjøs
    bli sjømann
  • gå på sjøen
    drukne seg
  • kaste på sjøen
    • kvitte seg med ved å kaste i havet
      • kaste steinane på sjøen
    • forkaste, vrake
      • prinsippet vart kasta på sjøen
Artikkelside

særing

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sær (2) person;
Døme
  • han vart sett på som ein særing
Artikkelside

strunk 2

adjektiv

Tyding og bruk

  1. rett og rank (1)
    Døme
    • ho sat stiv og strunk på stolen;
    • blomstrane er stive og strunke
  2. i overført tyding: sær og vrang;
Artikkelside

nauv

adjektiv

Opphav

truleg frå frisisk og lågtysk nau ‘knapp, skrinn’; same opphav som nogg

Tyding og bruk

  1. Døme
    • vere nauv med maten;
    • vere nauv på det
  2. som knapt rekk;
    snau, knapp
    Døme
    • gje nauvt mål;
    • ha nauvt med pengar
    • brukt som adverb:
      • det var nauvt han greidde det
  3. om vind: som er mest imot, slik at båtar må leggjast nær opp til vinden
  4. som toler lite;
    sær, vrang
Artikkelside

eksentrisitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. det å liggje utanfor sentrum;
  2. det å vere sær (1 og original (2, 3);
    Døme
    • ein kunstnar full av eksentrisitet og nyskaping
Artikkelside

nikker

adjektiv

Opphav

truleg samanheng med gnike

Tyding og bruk

  1. sparsam, gjerrig
    Døme
    • vere nikker med maten
  2. nøyen, vand, sær
    Døme
    • vere nikker på det
Artikkelside
Side 1 av 2