Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 19 oppslagsord

ekspert

substantiv hankjønn

Opphav

av latin expertus ‘erfaren’; jamfør eksperiment

Betydning og bruk

særlig sakkyndig person;

fagperson, spesialist (2)

Eksempel

universitetets ekspert på tropiske sykdommer;
en politisk ekspert;
rådføre seg med en ekspert;
ekspertene er uenige

Artikkelside

selvbestaltet, selvbestalta, sjølbestaltet, sjølbestalta

adjektiv

Betydning og bruk

som selv har tiltatt seg en viss myndighet;

selvutnevnt

Eksempel

opptre som selvbestaltet dommer;
hun er en selvbestaltet ekspert på alt mulig

Artikkelside

engasjere

verb

Uttale

engasjeˊre eller angasjeˊre

Opphav

av fransk en ‘i’ og gager ‘løne’, opprinnelig ‘pantsette’

Betydning og bruk

ansette for en viss tid;
knytte til seg ved avtale
Eksempel
- engasjere en advokat;
- bli engasjert som ekspert i saken
by opp til dans
Eksempel
- håpe å bli engasjert
vekke engasjement (1);
skape interesse hos;
fenge (2, 2)
Eksempel
- filmen engasjerer;
- han er en mann som engasjerer folk
- brukt som adjektiv
  en engasjerende film;
  en engasjerende debatt;
  formidle noe på en engasjerende måte
brukt som adjektiv: interessert og aktiv
Eksempel
- engasjerte medarbeidere;
- forståelsesfulle og engasjerte foreldre;
- være politisk engasjert

Faste uttrykk

engasjere seg
delta i og være sterkt opptatt av
engasjere seg i debatten;
engasjere seg i politikken;
engasjere seg for å snu den negative utviklingen

Artikkelside

vogging

substantiv hunkjønn eller hankjønn

Betydning og bruk

det å bevege seg opp og ned eller fra side til side
Eksempel
- togets vogging på skinnene
det å rugge (særlig barn), for eksempel i en vogge
Eksempel
- storesøster er ekspert på vogging og barnepass

Artikkelside

paneldeltaker, paneldeltager

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

person som er deltaker i et panel (5), for eksempel i en debatt eller som ekspert i et ekspertpanel

Artikkelside

antiterror

substantiv hankjønn

Opphav

av anti-

Betydning og bruk

virksomhet mot terrorisme og angrep fra terrorister

Eksempel

ekspert på antiterror

Artikkelside

smøringsekspert

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

ekspert på skismøring

Artikkelside

eksperiment

substantiv intetkjønn

Opphav

av latin experiri ‘prøve’; jamfør ekspert

Betydning og bruk

vitenskapelig forsøk der en tester hva som skjer under ulike forhold
Eksempel
- en teori basert på eksperimenter;
- foreta et eksperiment;
- et vellykket eksperiment;
- et medisinsk eksperiment
tiltak eller endring med uvisst utfall
Eksempel
- det er litt av et eksperiment og et vågestykke;
- maktspillet er et risikofylt eksperiment

Artikkelside

ekspertise

substantiv hankjønn

Opphav

fra fransk

Betydning og bruk

samling av ferdigheter, kunnskaper og erfaringer innenfor et emne, fagområde eller lignende
Eksempel
- sykehuset har den nødvendige faglige ekspertisen;
- teknisk ekspertise
særlig sakkyndig person eller gruppe;
ekspert eller gruppe av eksperter
Eksempel
- hente inn ekstern ekspertise;
- kontakte ekspertise på feltet

Artikkelside

sexolog

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør -log

Betydning og bruk

ekspert i sexologi

Artikkelside

Nynorskordboka 25 oppslagsord

ekspert

substantiv hankjønn

Opphav

av latin expertus ‘røynd’; jamfør eksperiment

Tyding og bruk

særleg sakkunnig person;

fagperson, spesialist (2)

Døme

ein økonomisk ekspert;
vere ekspert i kjernefysikk;
ekspertane åtvarar mot forslaget;
dei fremste ekspertane på området

Artikkelside

sjølvtitulert

adjektiv

Tyding og bruk

som har ein tittel som ein sjølv har gjeve seg
Døme
- han er sjølvtitulert ekspert i det aller meste
som har same tittel som utgjevaren, særleg brukt om eit album med same namn som artisten
Døme
- Beyoncé gav ut det sjølvtitulerte albumet ‘Beyoncé’

Artikkelside

rakettforskar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som er ekspert på konstruksjon av rakettar og liknande
Døme
- rakettforskarar og astronautar
i overført tyding: person som er særs intelligent
Døme
- ein treng ikkje vere rakettforskar for å forstå kva som er gale her;
- denne brukarettleiinga må vere skriven for rakettforskarar

Artikkelside

på

preposisjon

Opphav

av norrønt upp á ‘opp på’

Tyding og bruk

brukt om plassering mot eit underlag eller inntil noko
Døme
- maten står på bordet;
- sitje på benken;
- liggje på stranda;
- lese på senga;
- biletet heng på veggen;
- stå på ei liste
brukt om plassering i noko
Døme
- det er vatn på flaska;
- ha pengar på lomma
brukt ved nemning for lokalitet, område eller liknande
Døme
- bu på ein gard;
- vere ute på sjøen
brukt ved namn på øyar og dei fleste byane i innlandet
Døme
- vere heimehøyrande på Stord;
- bu på Lillehammer
brukt ved nemning av lokale, institusjon eller liknande
Døme
- gå på konsert;
- vere på skulen;
- dei er ute på byen
brukt ved ord for kroppsdel
Døme
- kome seg på beina;
- stå på hendene;
- ha hår på brystet;
- træ ein ring på fingeren
brukt ved ord for transportmiddel
Døme
- setje seg på sykkelen;
- gå på ski;
- om bord på båten
brukt for å vise tilknyting mellom del og heilskap
Døme
- taket på huset;
- ulla på sauen;
- enden på visa
brukt ved nemningar for eigenskapar i forhold til noko anna
Døme
- breidda på vegen;
- fargen på veggen;
- storleiken på beløpet
brukt i uttrykk som nemner relasjon, situasjon eller liknande
Døme
- gleda er på mi side;
- ta noko på seg;
- helse på nokon;
- vente på noko;
- få tid på seg;
- kjenne noko på seg;
- sove på saka;
- vere ekspert på fleire område;
- resultatet er på nivå med det i fjor
brukt i tidsuttrykk
Døme
- midt på dagen;
- på sine gamle dagar;
- gjere noko på ein time;
- hytta har ikkje vore i bruk på år og dag;
- eg har ikkje vore der på mange år
brukt for å indikere ei rekkje;
etter (2, 8)
Døme
- tusen på tusen;
- gong på gong
brukt ved ord som nemner årsak, middel eller måte
Døme
- på eigen kostnad;
- vere på jakt;
- klare seg på eit vis;
- ta fisk på garn;
- skyte på langt hald;
- truge nokon på livet;
- køyre på høggir;
- krevje husleige på forskot;
- lese bøker på engelsk;
- spele eit stykke på oppmoding frå publikum
med omsyn til
Døme
- stor på vokster;
- på godt og vondt
med hjelp av
Døme
- motoren går på bensin;
- konkurrere på kvalitet
brukt ved talstorleikar
Døme
- ein fisk på to kilo;
- ein sum på 1 000 kr;
- ein periode på minimum ti år
brukt ved fordeling
Døme
- det blir 200 kr på kvar
brukt ved rørsle eller flytting av noko
Døme
- lyfte på hatten;
- gløtte på døra
om det å sanse eller vende seg til: i retning av noko eller nokon;
mot
Døme
- rope på nokon;
- sjå på tv;
- han tittar på henne
brukt som verbalpartikkel
Døme
- drive på med noko;
- det fryser på;
- det stod ikkje lenge på;
- det tok hardt på;
- vinden står på;
- kan eg sitje på med deg?
- slå på radioen
brukt saman med verb i uttrykk med ‘seg’
Døme
- kle på seg;
- la vente på seg;
- han har lagt på seg
brukt som adverb: i aktiv tilstand
Døme
- tv-en er på;
- lyset står på

Faste uttrykk

ha noko på nokon
skulde nokon for noko ugunstig eller ulovleg
politiet har noko på han
likne på
sjå ut som
han liknar på mor si
på fote
i orden, i tilfredsstillande tilstand
få noko på fote;
hjelpe nokon på fote;
kome seg på fote att
på førehand
i førevegen;
føreåt, tidlegare
skrive kontrakt på førehand;
eg fekk ingen informasjon på førehand
på grunn av
som følgje av;
forkorta pga.
brua er stengd på grunn av uvêret
på kryss og tvers
i alle retningar
dei søkte gjennom området på kryss og tvers
på langs
i lengderetninga
skjere loffen på langs;
på langs og på tvers
på skeive
- på skakke;
  på skrå
  kassene står på skeive
- på ein uheldig og uynskt måte
  alt går på skeive
på tverke
på feil eller dårleg måte;
skeis, ulagleg
dette kjem på tverke for meg;
alt går på tverke i dag
stå på
- gå føre seg;
  hende
  kva er det som står på her?
  krangelen stod ikkje lenge på
- henge i;
  jobbe hardt
  elevane har verkeleg stått på i dag
vere på
med trykksterkt ‘på’: vere vaken og engasjert
for å lukkast må ein alltid vere på
vere på han
vere i aktivitet
etter pausen er det på han igjen;
han var tidleg på han om morgonen

Artikkelside

peile

peila

verb

Opphav

frå lågtysk eller nederlandsk; av eldre lågtysk pegelen

Tyding og bruk

finne retninga til noko ved hjelp av kompass, radiosignal eller liknande, for å fastslå ein posisjon
Døme
- ho er ekspert på å peile mobilsignal
måle djupn eller høgd på (væske i behaldar)
Døme
- peile motorolja

Faste uttrykk

peile inn
- lokalisere (radiosendar eller liknande)
  dei peila inn den radiomerkte ulven ein gong i veka
- gradvis orientere seg mot
  dei peilar seg inn mot yrke med høg løn

Artikkelside

engasjere

engasjera

verb

Uttale

engasjeˊre eller angasjeˊre

Opphav

av fransk en ‘i’ og gager ‘løne’, opphavleg ‘pantsetje’

Tyding og bruk

tilsetje for ei viss tid;
knyte til seg ved avtale
Døme
- engasjere ein advokat;
- bli engasjert som ekspert i saka
by opp til dans
Døme
- damene engasjerer
vekkje engasjement (1);
skape interesse hos;
fengje (3, 2)
Døme
- teaterstykket engasjerer;
- det er viktig å engasjere ungdomen
- brukt som adjektiv
  ei engasjerande lærebok;
  engasjerande aktivitetar
brukt som adjektiv: interessert og aktiv
Døme
- engasjerte medarbeidarar;
- vi treng engasjerte ungdomar;
- vere politisk engasjert

Faste uttrykk

engasjere seg
delta i og vere sterkt oppteken av
engasjere seg i ei sak;
engasjere seg i politikken;
engasjere seg for å skape gode oppvekstmiljø

Artikkelside

paneldeltakar

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

person som er deltakar i eit panel (5), til dømes ein debatt eller som ekspert i eit ekspertpanel

Artikkelside

pretendere

pretendera

verb

Uttale

pretandere eller pretangdere

Opphav

gjennom fransk; frå latin ‘rette fram’

Tyding og bruk

gjere krav på, gje seg ut for, låst

Døme

ho pretenderer å vere ekspert

Artikkelside

kremlolog

substantiv hankjønn

Opphav

etter namnet på borga Kreml, det politiske maktsenteret i Russland; jamfør -log

Tyding og bruk

ekspert på å tolke den politiske utviklinga i Russland (og det tidlegare Sovjetunionen) ut frå handlingane og utsegnene til den politiske leiinga i landet

Artikkelside

eksperiment

substantiv inkjekjønn

Opphav

av latin experiri ‘prøve’; jamfør ekspert

Tyding og bruk

vitskapleg forsøk der ein testar kva som skjer under ulike forhold
Døme
- gjere eit eksperiment;
- eit psykologisk eksperiment;
- delta i eit eksperiment
tiltak eller endring med uvisst utfall
Døme
- dette blir litt av eit eksperiment;
- ein allianse mellom partia vil vere eit spanande politisk eksperiment

Artikkelside

Side 1 av 3

Resultat per side: