Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
597 treff

Bokmålsordboka 2 oppslagsord

vulgær

adjektiv

Opphav

gjennom fransk; fra latin vulgaris ‘allmenn, hverdagslig’

Betydning og bruk

som er preget av dårleg smak, ufin tankegang, manglende dannelse eller lignende;
Eksempel
  • han var brautende og vulgær;
  • et vulgært innlegg i avisen
Artikkelside

ujevn, ujamn

adjektiv

Opphav

norrønt újafn

Betydning og bruk

  1. som ikke er jevn (1);
    uregelmessig, humpete, ruglete
    Eksempel
    • ujevn overflate;
    • veidekket er ujevnt
  2. ulikt fordelt;
    ikke likelig
    Eksempel
    • strø grusen ujevnt;
    • ujevn fordeling av samfunnsgodene
  3. skiftende i styrke;
    ikke regelmessig;
    rykkevis
    Eksempel
    • ujevn vind;
    • ujevn fart;
    • ujevn hjerterytme
  4. av ulik størrelse, styrke eller lignende
    Eksempel
    • en ujevn kamp;
    • fotballagene var for ujevne
  5. av skiftende (og delvis dårleg) kvalitet;
    Eksempel
    • ujevne prestasjoner;
    • være ujevn i humøret
Artikkelside

Nynorskordboka 595 oppslagsord

dårleg

adjektiv

Opphav

norrønt dáligr

Tyding og bruk

  1. om person eller kroppsfunksjon: sjuk, skadd, skral;
    ikkje frisk
    Døme
    • ha dårleg hjarte;
    • vere dårleg i magen;
    • ha dårleg syn;
    • kjenne seg dårleg;
    • vere dårleg til beins
    • brukt som adverb
      • det står dårleg til med pasienten
  2. lite tenleg;
    mangelfull, ring
    Døme
    • dårleg reiskap;
    • dårleg skiføre;
    • gjere dårleg arbeid;
    • drikke dårleg kaffi;
    • snakke dårleg norsk
    • brukt som adverb
      • høyre dårleg
  3. lite flink;
    udugeleg
    Døme
    • ein dårleg elev;
    • den dårlegaste målvakta eg har sett;
    • vere dårleg til å lese
  4. som ikkje strekk til;
    ikkje nok;
    knapp
    Døme
    • dårleg løn;
    • dårlege avlingar;
    • den dårlegaste fangsten på lenge;
    • det er dårleg med bær;
    • dei har dårleg tid
  5. som er til ulempe for nokon
    Døme
    • dårleg vêr;
    • leve i dårlege kår;
    • det var dårlege tider
  6. som vekkjer vonde kjensler
    Døme
    • ha dårleg samvit;
    • vere i dårleg humør
  7. (moralsk) mindreverdig, forkasteleg
    Døme
    • kome i dårleg selskap;
    • vere dårlege foreldre;
    • ein dårleg vits
    • brukt som adverb
      • det er dårleg gjort
Artikkelside

smitte 1

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk ‘flekk, skit’

Tyding og bruk

  1. overføring av smittestoff;
    Døme
    • smitte er opphav til sjukdomen
  2. Døme
    • smitten breidde seg med drikkevatnet
  3. (dårleg) innverknad, påverknad
    Døme
    • ungdomen blir utsett for smitte frå valdsfilmar
Artikkelside

timing, taiming

substantiv hokjønn

Uttale

tai´ming

Opphav

frå engelsk

Tyding og bruk

  1. det at noko blir gjort eller skjer på rett tidspunkt i høve til noko anna
    Døme
    • det var dårleg timing å bli sjuk no;
    • tennisspelaren har glimrande timing på serven sin
  2. det å organisere eller fastsetje tidspunkt og tidsramme for ein eller fleire aktivitetar
    Døme
    • få til rett timing på koreografien;
    • operasjonen kravde nøyaktig timing
Artikkelside

skumme

skumma

verb

Opphav

av skum (1

Tyding og bruk

  1. lage skum;
    Døme
    • såpe skummar dårleg i hardt vatn;
    • ølet skumma i glaset;
    • elva skumma gjennom gjelet
    • brukt som adjektiv:
      • ein skummande halvliter
    • brukt som adverb:
      • hesten var skummande sveitt
  2. Døme
    • skumme gjennom boka

Faste uttrykk

  • skumme fløyten
    ta det beste;
    ha føremoner av noko som andre har gjort
  • skumme inn
    tene grovt
    • dei skummar inn fortenesta
  • skumme mjølk
    ta fløyten av mjølk;
    jamfør skummamjølk
Artikkelside

malapropos

adverb

Uttale

malapropoˊ

Opphav

fransk mal à propos, av mal ‘dårleg’ og à propos ‘til saka’; jamfør apropos (2

Tyding og bruk

uhøveleg, i utide
Døme
  • vitsane hans kom svært malapropos
Artikkelside

sportsånd

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

heiderleg innstilling, slik det sømer seg for sportsfolk;
jamfør ånd (7)
Døme
  • vise god sportsånd;
  • vise dårleg sportsånd
Artikkelside

heilt på trynet

Tyding og bruk

svært dumt eller dårleg;
Sjå: tryne
Døme
  • vedtaket er heilt på trynet
Artikkelside

tryne 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt trýni

Tyding og bruk

  1. langstrekt snute på visse dyr
    Døme
    • grisen stikk trynet i søla
  2. Døme
    • bli kvit i trynet;
    • få eit slag midt i trynet;
    • eg vil ikkje sjå trynet på ho

Faste uttrykk

  • gå på trynet
  • heilt på trynet
    svært dumt eller dårleg;
    bak mål, idiotisk
    • vedtaket er heilt på trynet
  • ikkje tole trynet på
    ikkje fordra;
    mislike, avsky (2
    • slike folk toler eg ikkje trynet på
  • slag i trynet
    uventa uhell eller nederlag
    • forslaget er eit slag i trynet for bønder over heile landet
  • tøff i trynet
    med sjølvsikker framtoning;
    eplekjekk
    • dei var ikkje like tøffe i trynet etter tapet
Artikkelside

gå ned for teljing

Tyding og bruk

Sjå: teljing
  1. bli slått ut av funksjon;
    gå særs dårleg for
    Døme
    • laget gjekk ned for teljing i andre omgang;
    • nettsida gjekk ned for full teljing
  2. bli særs sjuk;
    bli skadd
    Døme
    • ho gjekk ned for teljing med influensa;
    • midtstopparen fekk ein ball i ansiktet og gjekk ned for full teljing
Artikkelside

teljing

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å telje (1) førekomsten av noko
    Døme
    • dei avslutta teljinga av røyster;
    • teljing av sildemåsar
  2. i boksing: det at domaren tel til ti etter at ein boksar er slått i golvet, for å sjå om hen vil reise seg og fortsetje eller tape kampen

Faste uttrykk

  • gå ned for teljing
    • bli slått ut av funksjon;
      gå særs dårleg for
      • laget gjekk ned for teljing i andre omgang;
      • nettsida gjekk ned for full teljing
    • bli særs sjuk;
      bli skadd
      • ho gjekk ned for teljing med influensa;
      • midtstopparen fekk ein ball i ansiktet og gjekk ned for full teljing
  • halde teljing
    telje noko;
    halde oversikt over
    • han heldt teljing med kven som kom og gjekk
  • kome ut av teljinga
    gløyme kva for tal ein er komen til når ein tel eller reknar (på grunn av avbrytingar eller liknande);
    miste oversikta;
    miste teljinga
  • miste teljinga
    gløyme kva for tal ein er komen til når ein tel eller reknar (på grunn av avbrytingar eller liknande);
    miste oversikta;
    kome ut av teljinga
  • nede for teljing
    • ute av funksjon;
      ute av verksemd
      • datasystema er nede for teljing;
      • partiet ligg nede for teljing
    • sjuk
      • eg var nede for teljing med spysjuka
  • ta teljing
    • bli slått i bakken så hardt at ein blir liggjande;
      jamfør teljing (2)
      • spelaren tok teljing etter å ha blitt sparka i andletet
    • ta ein liten pause
      • spelaren tok teljing for å knyte skoa
Artikkelside
Side 1 av 60