Avansert søk

Vanleg søk

Bokmålsordboka 10 oppslagsord

buldre 1

verb

Opphav

av lavtysk bulderen; lydord

Betydning og bruk

lage bulder;
støye
Eksempel
- havet buldrer
- brukt som adjektiv:
  en buldrende vulkan;
  han lo en buldrende latter
snakke høyrøstet (og sint)
Eksempel
- buldre i vei om noe
om orrhane: lage en rullende, gurglende lyd under leik (1, 4)

Artikkelside

skjerpe 1

verb

Opphav

av skarp (

Betydning og bruk

gjøre skarp (2, 1)
Eksempel
- skjerpe en kniv
gjøre streng og skarp (2, 8)
Eksempel
- skjerpe tonen i samtalen
gjøre mer oppmerksom
Eksempel
- skjerpe sansene
- brukt som adjektiv:
  et skjerpet blikk
øke, styrke
Eksempel
- skjerpe appetitten
- brukt som adjektiv:
  i skjerpende retning var det mye å tilføye
varme for å gjøre sprø
Eksempel
- skjerpe brødet
om tiur under leik: frambringe en skarp, skurrende lyd

Faste uttrykk

skjerpe seg
ta seg sammen;
være mer oppmerksom

Artikkelside

lek 1, leik 2

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt leikr

Betydning og bruk

fysisk og psykisk aktivitet (etter visse regler) uten særskilt formål;
spill, moro
Eksempel
- lek og moro;
- lære en ny lek
- - gjettelek
  - selskapslek
idrettskonkurranse;
jamfør leik (1
Eksempel
- de olympiske leker

Faste uttrykk

den som er med på leken, får smake/tåle steken
den som er med på noe, må også finne seg i konsekvensene
på lek
på skjemt;
på liksom
slutte mens leken er god
gi seg før det går galt
som en lek
svært lett;
uten problem
arbeidet gikk som en lek

Artikkelside

stevleik

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

vekselsang med improviserte stev (2);

jamfør leik (, 2)

Artikkelside

langeleik

substantiv hankjønn

Opphav

av lang og leik (

Betydning og bruk

avlangt strengeinstrument med en streng til å spille melodien på og opptil sju strenger som klinger med

Artikkelside

skjerp 1

substantiv intetkjønn

Opphav

av skjerpe (

Betydning og bruk

skarp, skurrende lyd som tiur frambringer under leik

Artikkelside

tiurleik

substantiv hankjønn

Opphav

av leik (

Betydning og bruk

paringslek hos storfugl

Artikkelside

folkeviseleik

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør leik (

Betydning og bruk

leik (, 2) til folkevise;

folkevisedans

Artikkelside

gåteleik, gåtelek

substantiv hankjønn

Betydning og bruk

leik som går ut på å gjette gåter

Artikkelside

skogre

verb

Opphav

kanskje lydord

Betydning og bruk

le høyt og støyende
- brukt som adjektiv:
  en skogrende latter
om skogsfugl: lage en rullende, gurglende lyd under leik (1, 4);
buldre (1, 3)
Eksempel
- en orre skogret oppe i lia

Artikkelside

Nynorskordboka 127 oppslagsord

sisten

substantiv ubøyeleg

Opphav

substantivering av I sist

Tyding og bruk

den som blir sist i leik
Døme
- bli sisten
i uttrykk
Døme
- gje nokon sisten

Faste uttrykk

leike sisten
barneleik (der det gjeld å nå att ein deltakar og gje han/henne eit slag i det ein roper «sisten»)
gje nokon sisten

Artikkelside

spakleik

substantiv hankjønn

Opphav

jamfør -leik

Tyding og bruk

det å vere spak

Artikkelside

selskapsleik

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

leik som særleg blir brukt til underhaldning i selskap (2)

Artikkelside

gå 1

verb

Opphav

norrønt ganga; innverknad frå austnordisk og lågtysk i infinitiv gå og presens går

Tyding og bruk

med person eller vesen som subjekt: flytte seg jamt med føtene, spasere, vandre;
ferdast, fare (2, vanke
Døme
- lære å gå;
- korkje kunne krype eller gå;
- skal vi gå eller ta buss?
- gå til fots;
- gå på tå;
- gå på hendene;
- gå på ski;
- kome gåande;
- det gjekk nokon i døra;
- gå forbi nokon;
- gå av seg skoa;
- gå ein beinveg;
- gå ein tur;
- gå seg ein tur;
- gå to steg fram;
- gå ærend;
- gå vakt
brukt for å seie at ei handling eller ein tilstand varer ved
Døme
- gå lenge med influensa;
- problemet går att i alle land;
- gå og drive;
- gå og vente;
- gå og hangle;
- gå og vone;
- gå i sitt tjuande år;
- gå på jakt;
- gå på loffen;
- gå på friing;
- gå på skule;
- gå i lære
pleie å bruke
Døme
- eg går alltid med hatt
med særleg vekt på byrjinga, utgangspunktet eller målet
Døme
- gå feil;
- gå konkurs;
- gå fallitt;
- gå av bussen;
- kome og gå som ein vil;
- gå ut;
- gå heim;
- gå til sides;
- gå i land;
- gå om bord;
- gå sin veg;
- ho har alt gått;
- ho er alt gått;
- skal vi gå å bade?
- gå i grava;
- gå i krigen;
- gå i selskap;
- gå på kino;
- gå til sjøs;
- gå til sengs;
- gå til ro;
- gå frå hus og heim;
- gå ut på byen;
- la oss gå
med ting, sak, tilhøve som subjekt, og med grunntyding flytte seg eller bli flytta;
røre seg, fare;
utvikle seg, endrast
Døme
- bilen går fort;
- vogna går på skjener;
- skuffa går lett;
- båten går for fulle segl;
- det går fisk i elva;
- det gjekk så det spruta;
- hjulet går rundt;
- klokka går for fort;
- klokka går på 12;
- det gjekk kaldt nedover ryggen;
- det går straumar i vatnet;
- gå tilbake;
- gå attende
med ting, sak, tilhøve som subjekt og med særleg vekt på byrjing, utgangspunkt eller mål
Døme
- brøda går for tjue kr stykket;
- varene går unna;
- gå av mote;
- huset gjekk opp i røyk;
- gå tapt;
- det gjekk hol på sokkane;
- gå i stykke;
- gå i knas;
- gå sund;
- det har gått prestisje i saka;
- det har gått ròte i treet;
- gå i lås;
- sola går opp;
- sola går ned;
- døra gjekk opp;
- vasen gjekk i golvet;
- avisa går i trykken;
- aksla gjekk or led;
- kvar går turen?
- skipet går på England;
- elva går over breiddene;
- la gå!
- la ankeret gå!
- toget går snart
bli borte;
forsvinne
Døme
- lyset har gått
øydeleggjast, ryke (3)
Døme
- lyspæra har gått;
- det gjekk nokre sidebein
om tid: lide (2
Døme
- det går mot vår;
- tida går;
- dagane går med leik og moro
strekkje seg, liggje, vere
Døme
- vegen går gjennom dalen;
- elva går i svingar;
- det går ein raud tråd gjennom forteljinga
herje (1)
Døme
- det gjekk eit fælt uvêr over bygda;
- det er ein farang som går
versere
Døme
- det går gjetord om ho;
- det går rykte om han
lykkast, vere mogleg
Døme
- det skal gå!
- dette går ikkje
utvikle seg i ei viss lei
Døme
- alt går meg imot;
- det går bra med han;
- det går dårleg for han;
- det går ille for han;
- det går smått med han;
- alt går sin gang
vere i rørsle, i verksemd;
fungere (2)
Døme
- motoren går;
- uret går;
- kjeften går;
- praten går;
- pusten går;
- sjøen går høg
gjelde (1, passere
Døme
- dette går for å vere stor kunst;
- gå for det same;
- gå ut på eitt;
- det får gå for denne gongen;
- setelen går ikkje lenger;
- kvitteringa går som garanti
nå (3, 2)
Døme
- vatnet går opp til midja;
- boka går fram til 1900
rømmast
Døme
- det går fem eple på eitt kilo;
- det går 10 l i bytta
gjære (1, 1)
Døme
- ølet går
bli vist (for tida)
Døme
- går det noko på kino?
ha som grunntone
Døme
- songen går i moll;
- melodien går i C-dur
følgje same mønster som
Døme
- verbet ‘slite’ går som ‘bite’

Faste uttrykk

den går ikkje!
historia, orsakinga blir ikkje godteken
gå an
vere mogleg, akseptabel eller tillaten
det må gå an å be om ein verdig debatt
gå att
- vise seg etter døden
  historier om døde som går att
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
  ei formulering som går att i mange avtalar
gå av
- bli avfyrt;
  smelle
  skotet gjekk av
- dele seg;
  brotne
  staven gjekk av på midten
- slutte (i stillinga) etter nådd aldersgrense
gå av med sigeren
vinne
gå av seg
utvikle seg; hende, bere til
gå av stabelen
- bli sjøsett
- gå føre seg, bli skipa til
  festivalen går av stabelen første laurdag i juli
gå bort
- verte borte;
  forsvinne
  flekken gjekk bort
- døy
  han gjekk bort etter kort tids sjukdom
- vitje andre
gå fløyten
gå tapt;
ikkje bli av
pengane gjekk fløyten
gå for det
omkome, krepere
gå for langt
gå for vidt;
overdrive
nei, no går det for langt!
gå for presten
gå til konfirmantundervisning
gå for seg
hende, bere til
gå for vidt
overdrive
gå fram
gjere (noko) (slik eller slik)
gå fram av
vere tydeleg frå (samanhengen)
gå framover
ha framgang
gå fri
sleppe straff;
sleppe unna
gå frå
slutte å følgje eller etterleve
gå frå ei avtale
gå frå konsepta
miste fatninga
gå frå kvarandre
skiljast
gå frå vitet
bli galen;
gå frå forstanden;
miste vitet
eg held på å gå frå vitet
gå føre seg
hende, skje
undervisninga går føre seg i klasserommet;
samlinga vil gå føre seg utandørs;
debatten har gått føre seg i fleire månader
gå i seg sjølv
granske (skyld og liknande hos) seg sjølv
gå i stå
stoppe opp
planlegginga har fullstendig gått i stå
gå i vasken
ikkje bli noko av
turen gjekk i vasken
gå igjen
- vise seg på nytt (fleire gonger);
  stadig dukke opp
- vise seg etter døden
gå imot
- gå til åtak på eller forsvare seg
  gå imot fienden
- kjempe mot;
  motarbeide
  gå imot eit framlegg
gå inn
- om blad, avis: slutte å kome ut
- om tips, spådom: bli oppfylt, lykkast
gå inn for
vere talsmann for, stø; satse på, leggje vinn på (noko)
gå inn på
- ta (nærmare) for seg
- samtykkje i
gå inn under
bli rekna som ein del av eller vere omfatta av
gå med
- bli brukt av forsyningar, råvarer o.l.
  det gjekk med 50 brød
- (om person) stryke med;
  døy
gå med på
samtykkje i;
vedgå (noko)
gå ned
minke
gå om
handle om;
dreie seg om
gjer greie for løysinga, elles minnest vi ikkje kva det går om
gå opp
- auke, stige
  talet på smitta gjekk opp
- gje full løysing
  reknestykket gjekk opp;
  kabalen gjekk opp
- rakne
  gå opp i saumane
- smelte, tine
  vatna går opp;
  isen går opp
gå opp for
(brått) bli klart, tydeleg for
det gjekk eit lys opp for han
gå opp i
i matematikk: få eit heilt tal som kvotient når ein deler eit tal på eit mindre tal
3 går opp i 9
gå opp i opp
om to eller fleire ting: vege kvarandre opp, jamne (seg) ut
gå over
ta slutt;
gje seg
sjukdomen gjekk over til slutt
gå over til
skifte side, ta til å bruke
gå på
- ta fatt
  huset fortener nokon som kan gå på med nytt mot
- gjelde
  krtikken går på person, ikkje sak
- få som resultat
  gå på tap
- vere avhengig av, nytte
  gå på stoff;
  gå på medikament
gå rundt
- kantre, velte, tippe over
- ha god nok økonomi til å klare alle utgiftene
  kafeen treng fleire kundar for å få det til å gå rundt
gå saman
- ha følgje
- høve saman;
  harmonere
  fargane går ikkje saman
gå seg bort
gå seg vill
gå seg fast
gå til ein korkje kan kome fram eller attende
gå seg vill
rote seg bort;
forville seg
gå til
- setje i verk;
  kome i gang med
  gå til åtak;
  gå til verket;
  gå til streik;
  gå til nedlegging
- bere til, skje;
  ha seg
  han fortel om korleis det gjekk til då bygda fekk traktor;
  korleis gjekk det til at det blei nybygg?
- (om person) døy
gå tilbake
- minke i storleik eller kvalitet;
  verte mindre eller dårlegare
  partiet gjekk tilbake i oppslutnad
- falle attende til tidlegare tilstand
  gå tilbake på eit løfte;
  gå tilbake på krav
- vende attende til ein stad eller ein tilstand
  vi gjekk tilbake til bilen
gå under
søkke; øydeleggjast
gå unna
- halde seg borte frå;
  vike for nokon eller noko
- gå føre seg i raskt tempo;
  gå fort
  flyttinga gjekk unna på ei helg
- få rask avsetnad
  varene går unna
gå ut
- ikkje vere gyldig lenger;
  overskride
  fristen går ut i neste veke;
  avtalen gjekk ut for ei stund sidan
- dra til utestad
  har du planar om å gå ut på byen i kveld?
gå ut frå
byggje på, rekne med (noko)
gå ut frå at alt er rett
gå ut med
gjere offentleg kjend
gå ut med ein bodskap
gå ut mot
kritisere (nokon) sterkt
gå ut over
råke (nokon), verke på, få følgjer for
gå ut på
dreie seg om, handle om, vere om, gjelde
gå åt
miste livet;
stryke med;
omkome
ha noko å gå på
ha romsleg (med tid, midlar, krefter)
ikkje gå an
- ikkje la seg gjere
- ikkje søme seg
kva går det av deg?
korleis er det du ber deg åt?
la gå
- ikkje hindre;
  gje lov til
  dei let han gå
- det får så vere
  men lat gå, det kunne vere moro å prøve
noko som går
sjukdom som mange får samstundes
det er noko som går
som ein står og går
slik ein nettopp da er kledd; ubudd
så gjekk vi da
la oss gå

Artikkelside

ymis

adjektiv

Opphav

norrønt ýmiss, ímiss, fleirtal ýmsir, ýmissir

Tyding og bruk

skiftande, forskjellig
Døme
- ymist innhald;
- det er så ymist med det;
- det vart gjort på ymist vis;
- ymse sider av saka;
- opplesing, leik og ymist anna
- brukt som adverb:
  dei såg no likevel ymist på den saka
ustadig, uviss (2), tvilsam (1)
Døme
- eit ymist vêr;
- han har berre ei ymis tru på den karen;
- det er ymist om du får sjå meg meir
i fleirtal: nokre, fleire, visse
Døme
- i ymse høve kan vel det vere rett
brukt som substantiv: forskjellige saker
Døme
- under posten ymse på sakslista

Artikkelside

liksom 2

adverb

Tyding og bruk

på ein måte, nesten, tilsynelatande

Døme

han skulle liksom vere snill;
det kom liksom eit raudskjær på himmelen før smellet

Faste uttrykk

du liksom
brukt for å uttrykkje at ein trur at noko er usant eller lite sannsynleg
vinne cupfinalen, du liksom; det trur eg aldri vil skje!
på liksom
for syns skuld, som leik, på læst
dei gjorde det berre på liksom

Artikkelside

utfalde, utfolde

utfalda, utfolda

verb

Opphav

etter tysk entfalten

Tyding og bruk

la kome til uttrykk, utvikle, bruke, frigjere
- utfalde evnene sine
refleksivt:
- barna må få utfalde seg i leik;
- talaren fekk retteleg utfalde seg om emnet – vise alt han kunne, leggje ut, boltre seg

Artikkelside

stikke 1

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt stik(k)a

Tyding og bruk

tynt trestykke;
pinne (1, 1)
- - trommestikke
  - tyristikke
fyrstikk
skruestikke

Faste uttrykk

kaste på stikka
leik som går ut på å kaste myntar mot ein strek eller vegg etter bestemte reglar og deretter samle opp myntane og kaste dei i lufta (myntar som fell ned med krone (1, 11) opp, blir gevinsten til vinnaren)

Artikkelside

spel 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

av spele

Tyding og bruk

uroleg rørsle;
veksling
Døme
- sjå spelet av nordlyset på himmelen;
- eit spel av fargar
- - minespel
oppstyr
Døme
- kjem ho no, blir det spel
livleg verksemd
Døme
- det frie spelet på pengemarknaden
leik (1)
Døme
- eit spel med ord
det å delta i organisert leik med reglar, ofte med ball eller anna utstyr
Døme
- laget viste godt spel;
- ballen er ute av spel
- - fotballspel
det å spele med kort, brikker, terningar eller liknande
Døme
- ludo er eit spel som passar for alle
- - dataspel
  - kortspel
  - sjakkspel
det å satse (pengar) i von om forteneste
Døme
- spel på automatar
- - hasardspel
  - lykkespel
det å spele på musikkinstrument
Døme
- eit stemne med leik og spel
- - felespel
  - klaverspel
leik (5) som fugl driv med i paringstida
Døme
- det er forbode å skyte tiur på spel
det å spele skodespel
Døme
- spelet på scena var av beste merke
tilgjersle
Døme
- det er berre spel frå hennar side
einskild omgang, parti av eit spel (1, 6)
Døme
- vinne første spelet
sett med kort, brikker eller liknande til å spele med
- - brettspel
  - puslespel
musikkinstrument
- - munnspel
  - trekkspel
teaterstykke
- - lystspel
  - musikkspel
  - skodespel

Faste uttrykk

avtalt spel
avtale i løynd til eigen føremon
drive spel med nokon
drive ap med nokon;
halde nokon for narr
fritt spel
spelerom
få fritt spel;
gje nokon fritt spel
gjere gode miner til slett spel
ikkje vise misnøye;
låst som ingenting
ha ein finger med i spelet
vere med, verke inn
høgt spel
spel med stor innsats;
dristig spel
setje på spel
riskikere å tape eller miste
setje livet på spel
setje ut av spel
tvinge ein motstandar til å gje opp
spel for galleriet
medvite forsøk på å gjere massen eller publikum nøgde på ein lettvint måte
spele eit høgt spel
ta ein stor vågnad
stå på spel
vere i fare for å gå tapt

Artikkelside

slag 1

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt slag

Tyding og bruk

(rask) rørsle med stor kraft med hand eller reiskap mot noko med stor kraft;
det å slå (2, 1);
bank (3, 1), kakk (2
Døme
- slå harde slag med ei sleggje;
- gje eit slag med knyttneven;
- klokka slo tolv slag;
- eit godt slag med racketen;
- kvalen gjorde eit slag med sporden
- - hamarslag
  - knyttneveslag
det at noko eller nokon blir ramma (hardt);
(ufrivillig) kraftig støyt;
dunk, dask
Døme
- falle og få eit slag i hovudet
jamn dunking frå noko;
rytmisk samandraging
Døme
- slaga i maskinen;
- høyre slaga av bølgjene mot båtsida;
- hjartet slår om lag 70 slag i minuttet
- - pulsslag
  - taktslag
  - trommeslag
lei hending som råkar brått og kraftig;
ulykke
Døme
- å bli aleine er eit hardt slag;
- det var eit slag for heile familien
plutseleg sjukdomsanfall på grunn svikt i livsviktige organ, oftast hjerne og hjarte
Døme
- han har fått slag;
- døy av slag
- - heteslag
  - hjarteslag
  - hjerneslag
væpna kamp mellom fiendtlege styrkar;
militær trefning
Døme
- slaget på Stiklestad;
- vinne eit slag;
- slaget om byen
krafttak for å oppnå noko eller vinne over noko eller nokon;
konflikt eller motsetnad mellom stridande interesser
Døme
- slaget om sjåarane;
- ho vann slaget om gullet;
- opposisjonen tapte slaget
einskild omgang av leik eller spel;
parti (5)
Døme
- eit slag krokket;
- skal vi ta eit slag kort?
ombretta kant på klede
Døme
- slaget på ei jakke
laustsitjande overplagg utan ermar
- - regnslag
rørsle i rett linje etter kvar gang ein skiftar retning;
baut (2)
Døme
- båten tok eit slag opp mot vinden;
- gjere eit slag bortover golvet
råske eller væte på noko
Døme
- det har gått slag i handkleda
- - jordslag
spor (1, 1), far (2, 1)
Døme
- sjå slag etter gaupe
om båtar: overgang mellom side og botn;
kimming (2)
brukt om samansetningar om noko som ein slår mot;
i ord som spikarslag

Faste uttrykk

eit slag i lufta
gjerning som er heilt utan verknad
ha fritt slag
ha full handlefridom
i slag
i god form
han er verkeleg i slag i kveld;
eg kjenner meg ikkje i godt slag i dag
med eitt slag
brått, plutseleg
mellom slaga
mellom to periodar med høg aktivitet
deltakarane kvilte mellom slaga;
han tok ein matbit mellom slaga
på slaget
nøyaktig på tida
han stod på døra på slaget tolv
slag i slag
utan stogg imellom
slå eit slag for
ta eit ekstra tak for;
kjempe for
slå eit slag for miljøet

Artikkelside

Side 1 av 13

Resultat per side:

Avansert søk

Bokmålsordboka 10 oppslagsord

buldre 1I

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

skjerpe 1I

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

lek 1I, leik 2II

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Eksempel

Faste uttrykk

stevleik

Betydning og bruk

langeleik

Opphav

Betydning og bruk

skjerp 1I

Opphav

Betydning og bruk

tiurleik

Opphav

Betydning og bruk

folkeviseleik

Opphav

Betydning og bruk

gåteleik, gåtelek

Betydning og bruk

skogre

Opphav

Betydning og bruk

Eksempel

Nynorskordboka 127 oppslagsord

sisten

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Faste uttrykk

spakleik

Opphav

Tyding og bruk

selskapsleik

Tyding og bruk

gå 1I

Opphav

Tyding og bruk

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Døme

Faste uttrykk

buldre 1

skjerpe 1

lek 1, leik 2

skjerp 1

gå 1

liksom 2

stikke 1

spel 1

slag 1