Gå til hovedinnhold
Tilgjengelighet
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Enkelt søk
Om avansert søk
137 treff

Bokmålsordboka 0 oppslagsord

Nynorskordboka 137 oppslagsord

åtferd

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt atferð

Tyding og bruk

måte å bere seg åt på;
Døme
  • kva skal ein seie til slik åtferd?
  • uvanleg åtferd
Artikkelside

skuldevne, skyldevne

substantiv hokjønn

Opphav

av skuld

Tyding og bruk

i jus: normal mentaltilstand som krevst for å bli dømt til straff eller skadeerstatning for klanderverdig åtferd
Artikkelside

skil 2

substantiv inkjekjønn

Opphav

same ord som skil (1

Tyding og bruk

skjøn, forstand;
rettvis åtferd i høve til andre

Faste uttrykk

  • gjere rett og skil
    gjere jobben sin;
    fylle oppgåva si
    • ho er oppteken av å gjere rett og skil
  • gjere skil for seg
    gjere nytte for seg
    • han gjorde skil for seg kvar han var
  • kome til skils år og alder
    bli vaksen (og fornuftig)
Artikkelside

tekkjeleg, tekkeleg

adjektiv

Opphav

norrønt þekkiligr; av tekke (3 og tekkjast

Tyding og bruk

  1. tiltalande i åtferd;
    smålåten og høfleg
    Døme
    • ha eit tekkjeleg vesen
    • brukt som adverb:
      • oppføre seg tekkjeleg
  2. ikkje utfordrande eller dristig;
    sømeleg, anstendig (2)
    Døme
    • ei tekkjeleg badedrakt
    • brukt som adverb:
      • kle seg tekkjeleg
Artikkelside

tekke 3

substantiv inkjekjønn

Opphav

samanheng med tekkjast

Tyding og bruk

  1. tiltalande åtferd eller veremåte
    Døme
    • han hadde eit sjeldant tekke
  2. evne til å tiltrekkje seg positiv merksemd eller velvilje;
    Døme
    • ha eit godt tekke på dyra
Artikkelside

seksualitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

  1. seksuell identitet, kjensleliv og åtferd til ein person
    Døme
    • normer for seksualitet;
    • ulike måtar å la seksualiteten kome fram på
  2. seksuell aktivitet;
    Døme
    • kontroll over eigen seksualitet
Artikkelside

fore 1, fóre 1

substantiv hokjønn

Opphav

lågtysk; samanheng med fare (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • fórene hans
  2. Døme
    • fórer etter rev
  3. (økonomisk) evne;
    Døme
    • slikt er ikkje fattigmanns fóre
Artikkelside

ferd

substantiv hokjønn

Opphav

norrønt ferð; samanheng med fare (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • byferd;
    • granskingsferd;
    • måneferd;
    • gjere ei ferd;
    • lykke på ferda!
  2. Døme
    • gje seg, ta i ferd med – byrje med;
    • reven har vore på ferd(e) – har vore ute, har fare (og gjort gale);
    • kva er på ferde? – kva står på?, kva har hendt?, kva gjeld det?
    • det er fare (el. noko gale) på ferd(e);
    • det er mykje på ferd(e) (til stell) – noko uvanleg (stort, lite, fælt e l)
  3. manér, fakte, strek
    Døme
    • hans milde ferd;
    • vere høvisk i all si ferd;
    • kva er dette for ferd(er)!
    • fare med fante-, galne-, gape-, røvar-, toske-, tull-ferd(er)
  4. (dyre)spor
    Døme
    • ferder etter bjørn
  5. Døme
    • brudeferd;
    • gravølsferd
  6. Døme
    • ei ferd med vatn

Faste uttrykk

  • fare siste ferda
    bli ført til grava
  • vere i ferd med
    vere i gang med, drive med, skulle til (å gjere)
    • arbeidsmarknaden er i ferd med å bli for stram;
    • departementet er i ferd med å utarbeide reglar;
    • tida er i ferd med å endre seg
Artikkelside

hund

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hundr

Tyding og bruk

  1. husdyr (som finst i ulik storleik, farge, skapnad og åtferd) som blir halde som kjæledyr eller bruksdyr, som er lett å dressere og som ein kan bruke til jakt eller andre oppgåver;
    Canis familiaris
    Døme
    • gå tur med hunden;
    • høyre hundane gøy;
    • folk som held hund;
    • gjere eit søk med hund
  2. rå eller ussel person, òg brukt som skjellsord
    Døme
    • din feige hund!
  3. brukt som kraftuttrykk: pokker, fanden (1
    Døme
    • kva hunden er dette for noko!
    • fy hunden for ein dag det vart!
  4. brukt i namn på stjernebilete som kan minne om ein hund (1)
    Døme
    • Den store hunden;
    • Den vesle hunden

Faste uttrykk

  • der ligg hunden gravlagd
    dette er den den verkelege årsaka;
    slik heng det saman
  • ein hund etter
    svært lysten på;
    vill etter
    • ein hund etter ros;
    • ho var ein hund etter å lese
  • ein vittig hund
    ein vittig, morosam person
  • galne hundar får rive skinn
    den som er uvyrden, får svi for det
  • gå i hundane
    gå til grunne
  • ikkje skode hunden på håra
    ikkje døme nokon etter det ytre
  • raude hundar
    barnesjukdom med raudt utslett;
    Rubella
  • som ein hund
    brukt for å forsterke noko negativt: veldig, svært, særs
    • fryse som ein hund;
    • vere lydig som ein hund
  • som hund og katt
    i stadig fiendskap
    • dei levde som hund og katt
Artikkelside

sjølvdestruktiv

adjektiv

Tyding og bruk

som er øydeleggjande eller skadeleg for ein sjølv
Døme
  • dei driv med rus og sjølvdestruktiv åtferd
Artikkelside
Side 1 av 14