Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
50 treff

Nynorskordboka 50 oppslagsord

verktøy

substantiv inkjekjønn

Opphav

etter lågtysk eller tysk; jamfør -tøy

Tyding og bruk

  1. reiskap nytta i handverksmessig arbeid
    Døme
    • verktøy på sløydsalen
  2. (teknisk) hjelpemiddel til å gjere ulike oppgåver med;
    jamfør dataverktøy
    Døme
    • pc-en har vorte eit uunnverleg verktøy i skulen
  3. i overført tyding: middel som blir brukt for å oppnå eit visst mål;
    person som lèt seg bruke av andre
    Døme
    • direktivet skulle vere eit nyttig verktøy for å halde kriminaliteten nede;
    • han var eit villig verktøy i hendene på diktatoren
Artikkelside

stanseverktøy

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

verktøy til å prege eller presse noko ut frå metallplater eller andre flate emne;
Artikkelside

stanse 1

substantiv hokjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

verktøy til å forme eller presse ut ting av flate emne, særleg av metallplater;
Artikkelside

egg 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt egg; same opphav som tysk Ecke ‘kant, hjørne’

Tyding og bruk

  1. kvesst kant på skjere-, hogg- og stikkreiskap
    Døme
    • skjerande verktøy må ha kvass egg
  2. kvass fjellrygg;
    øvre kant av ein fjellkam
  3. lang rygg i havbotnen;
    ytterkant av ein banke
    Døme
    • fiske på egga
Artikkelside

-tøy

substantiv inkjekjønn

Opphav

same opphav som tøy (2

Tyding og bruk

  1. etterledd i ord for reiskap eller bruksgjenstand;
  2. etterledd i ord for produkt av bær eller frukt;
    til dømes frysetøy og syltetøy
  3. etterledd i ord for noko ein er redd for eller ikkje liker;
    til dømes trolltøy og utøy (2
Artikkelside

maskin

substantiv hokjønn eller hankjønn

Uttale

masjiˊn

Opphav

gjennom latin machina; frå gresk makhana, mekhane ‘verktøy’

Tyding og bruk

  1. apparat som gjer om tilført energi til mekanisk arbeid eller til andre former for energi
    Døme
    • brevet var skrive på maskin;
    • eg syr helst på maskin og ikkje for hand
  2. motor, særleg i framkomstmiddel
    Døme
    • det er ein feil på maskinen
  3. maskinrom i fartøy
    Døme
    • gå ned i maskinen
  4. framkomstmiddel, særleg fly eller helikopter
    Døme
    • flyselskapet må setje inn ein ny maskin på strekninga
  5. effektivt apparat (3);
  6. noko stort og effektivt, men upersonleg

Faste uttrykk

  • for eigen maskin
    ved eiga hjelp;
    ved å bruke eigne krefter
    • skipet kom seg i hamn for eigen maskin etter grunnstøytinga;
    • han kom seg ut av senga for eigen maskin
  • for full maskin
    med heile kapasiteten eller alle kreftene sine
    • produksjonen går for full maskin
  • for halv maskin
    med berre halvparten av kapasiteten eller kreftene sine
    • han arbeider berre for halv maskin
  • som ein maskin
    effektivt, mekanisk og svært uthaldande
    • ho jobbar vanlegvis som ein maskin
Artikkelside

forstand

substantiv hankjønn

Opphav

frå tysk; av forstå

Tyding og bruk

  1. evne til å forstå og tenkje;
    Døme
    • ha ein klar forstand;
    • dette går over min forstand;
    • lykka er betre enn forstanden
  2. tankeinnhald til eit uttrykk;
    Døme
    • i bokstavleg forstand;
    • dette er kunst i vidaste forstand;
    • byggje bru i dobbel forstand;
    • ikkje vere bonde i eigenleg forstand

Faste uttrykk

  • gå frå forstanden
    bli sinnssjuk
    • han heldt på å gå frå forstanden
  • ha forstand på
    ha greie på
    • ha forstand på tekniske verktøy
  • i den forstand
    på den måten
    • boka er god i den forstand at ho stiller viktige spørsmål
  • i ordets rette forstand
    i den mest grunnleggjande tydinga til uttrykket
    • ein konditor bakar ikkje i ordets rette forstand
Artikkelside

digital

adjektiv

Opphav

av engelsk digit ‘tal, desimal, siffer’; opphavleg av latin digitus ‘finger’

Tyding og bruk

  1. som gjeld tal eller eit sett av andre diskrete (2 teikn;
    til skilnad frå analog (1, 2)
    Døme
    • digitale signal;
    • digitale verktøy;
    • digitalt bakkenett
    • brukt som adverb
      • lagre bileta digitalt
  2. som bruker eller er knytt til digitale data og datateknologi
    Døme
    • digital kompetanse;
    • digital undervisning;
    • digitale tenester;
    • digitale medium;
    • ha både fysiske og digitale møte;
    • skape digitale møteplassar

Faste uttrykk

  • digitale data
    data som gjev att fysiske storleikar med diskrete teikn, oftast siffer
Artikkelside

deling

substantiv hokjønn

Opphav

av dele (2

Tyding og bruk

  1. det å dele (2
    Døme
    • deling av ein eigedom;
    • deling av ansvaret;
    • verktøy for deling av informasjon
  2. i matematikk: divisjon (1)
    Døme
    • gonging og deling

Faste uttrykk

  • på deling
    til å dele mellom seg;
    saman
    • dei fekk 100 kroner på deling
Artikkelside

bryne 2

bryna

verb

Opphav

norrønt brýna; av bryn

Tyding og bruk

kvesse verktøy som er til å skjere med
Døme
  • bryne ljåen

Faste uttrykk

  • bryne seg
    røyne seg, prøve seg (på noko vanskeleg)
    • no fekk han verkeleg brynt seg;
    • ho fekk noko å bryne seg på
Artikkelside
Side 1 av 5