Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 49 oppslagsord

staving

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å stave
(del av eit) ord som er bygd opp av ein kjerne (vokal eller stavingsberande konsonant) med moglege andre lydar framfor og/el. bak seg
Døme
- ordet «kaste» er samansett av stavingane «kas» og «te»;
- ikkje skjøne ei staving – ikkje skjøne nokon ting

Artikkelside

reduplikasjon

substantiv hankjønn

Opphav

frå latin; jamfør reduplisere

Tyding og bruk

fordobling
i språkvitskap: oppattaking av (ein del av) ei staving

Artikkelside

overlang staving

Tyding og bruk

i språkvitskap: staving med både lang vokal og lang konsonant eller eit konsonantsamband;

Sjå: overlang

Artikkelside

overlang

adjektiv

Tyding og bruk

uvanleg lang

Døme

ein overlang film

Faste uttrykk

overlang staving
i språkvitskap: staving med både lang vokal og lang konsonant eller eit konsonantsamband

Artikkelside

opptakt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

frå tysk

Tyding og bruk

i musikk: ufullstendig takt (1, 1) som innleier eit musikkstykke
i metrikk: trykklett staving som står framfor den første takta i ei verselinje
byrjing, innleiing
Døme
- møtet mellom dei vart opptakta til eit rikt samarbeid

Artikkelside

open

adjektiv

Opphav

norrønt opinn ‘vend oppover’; samanheng med opp

Tyding og bruk

ikkje lukka eller stengd
Døme
- eit ope vindauge;
- skjorta er open i halsen;
- vegen over fjellet er open for biltrafikk;
- ei open bok
ikkje dekt til;
utan ly
Døme
- ein open båt;
- her er så ope for vinden
med god plass og fritt utsyn;
vid
Døme
- i open sjø;
- ein open plass der folk møtest
som ikkje er fylt;
tom, ledig
Døme
- skjemaet har eit ope rom til underskrifta;
- stillinga står open ut året
tilgjengeleg for allmenta
Døme
- museet er ope på søndagar;
- førelesingane på universitetet er opne;
- eit ope møte
som ikkje skjuler avgjerder og handlingar
Døme
- arbeide for eit ope samfunn
utan atterhald;
endefram (1);
ærleg (2)
Døme
- vere open mot nokon
- brukt som adverb:
  snakke ope om noko
klar, tydeleg;
openberr
- brukt som adverb:
  han har lenge vore ope homofil
mottakeleg
Døme
- vere open for nye synspunkt;
- ha eit ope blikk for mangfaldet i samfunnet
ikkje avgjord;
uløyst
Døme
- eit ope spørsmål
som ein kan utvide eller byggje ut
Døme
- opne ordklassar
om vokal: som blir laga med låg tungestilling;
om staving: som sluttar på vokal

Faste uttrykk

for open scene
- med sceneteppet frådrege
  applaus for open scene
- som alle kan observere
  ei oppgjerd for open scene
for opne dører
med tilgjenge for publikum
rettssaka gjekk for opne dører
halde auge og øyre opne
følgje nøye med
halde ope
la butikk eller anna verksemd vere open for kundar
liggje ope i dagen
vere heilt tydeleg
det ligg ope i dagen at det er duka for strid
med opne auge
medviten om kva ein gjer
feil som er gjort med opne auge;
gå inn i ein vanskeleg situasjon med opne auge
ope brev
brev til ein person eller institusjon som blir offentleggjort i pressa
ope landskap
- landskap utan skog, åsar eller fjell som stengjer for utsyn
- kontorlandskap
ope sår
- sår som ikkje har fått skorpe på seg
- vond konflikt
ope vatn
isfritt vatn
på open gate
i full offentlegheit så forbipasserande kan sjå det
ranet skjedde på open gate
spele med opne kort
ikkje løyne noko
ta imot med opne armar
ta imot med velvilje og glede
under open himmel
ute i det fri

Artikkelside

partikkel

substantiv hankjønn

Opphav

av latin particula ‘liten del’, av pars ‘del’

Tyding og bruk

smådel av eit stoff
Døme
- radioaktive partiklar
- - elementærpartikkel
  - støvpartikkel
i språkvitskap: ubøyelege småord eller staving
Døme
- 'opp' i 'ta opp spørsmålet' er ein partikkel