Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 19 oppslagsord

stabil

adjektiv

Opphav

frå latin ‘som står fast’, av stare ‘stå’

Tyding og bruk

som ikkje endrar seg;

fast, stø;

varig

Døme

stabil arbeidskraft;
stabile prisar;
eit stabilt vêrlag

Faste uttrykk

stabil jamvekt
i fysikk: jamvekt der støttepunktet ligg rett over tyngdepunktet;
til skilnad frå labil jamvekt

Artikkelside

stabil jamvekt

Tyding og bruk

i fysikk: jamvekt der støttepunktet ligg rett over tyngdepunktet;

til skilnad frå labil jamvekt;

Sjå: stabil

Artikkelside

stabilitet

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere stabil;

fastleik, støleik

Døme

ein båt med god stabilitet;
skape ro og stabilitet

Artikkelside

stabilisere

stabilisera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin

Tyding og bruk

gjere (meir) stabil eller stø

Døme

stabilisere ein valuta;
situasjonen har stabilisert seg

Artikkelside

stabilisator

substantiv hankjønn

Uttale

stabilisaˊtor eller i fleirtal: stabilisaˊtorar eller stabilisatoˊrar

Opphav

av stabilisere

Tyding og bruk

apparat eller innretning som held ein rørleg gjenstand meir stabil eller i ro
Døme
- fly og båtar har stabilisatorar;
- kameraet har innebygd stabilisator
tilsetjingsstoff som skal hindre uynskte kjemiske eller fysiske endringar
noko eller nokon som gjer noko meir stabilt eller roleg
Døme
- landet spela ei viktig rolle som stabilisator i regionen

Artikkelside

tilrekneleg

adjektiv

Tyding og bruk

psykisk stabil (og ansvarleg for eigne handlingar)

Døme

vere heilt tilrekneleg

Faste uttrykk

strafferettsleg tilrekneleg
som kan idømast straff

Artikkelside

etablert

adjektiv

Tyding og bruk

som har ein trygg og stabil posisjon;
som er på plass og i funksjon;
som har etablert seg
Døme
- etablerte artistar;
- ein etablert restaurant;
- etablerte par med stabil økonomi
allment godkjend
Døme
- dette er etablert praksis;
- etablerte sanningar;
- det etablerte politiske systemet
- brukt som substantiv
  nye idear som utfordrar det etablerte;
  motstand mot det etablerte

Faste uttrykk

det etablerte samfunnet
det eksisterande samfunnet med dei lovene, verdiane, normene, fordommane og liknande som gjeld;
establishment

Artikkelside

etablere

etablera

verb

Opphav

gjennom fransk; frå latin stabilire ‘gjere fast’

Tyding og bruk

starte, setje i gang;

skipe (, opprette (1), grunnleggje (1)

Døme

etablere ei bedrift;
etablere kontakt;
etablere eit nytt tilbod for ungdomane i bygda

Faste uttrykk

etablere seg
- stifte familie, få seg fast jobb, bustad og liknande;
  få ein trygg og stabil posisjon
  dei etablerte seg seint i livet;
  etablere seg i eit nytt område
- starte verksemd

Artikkelside

damp

substantiv hankjønn

Opphav

frå lågtysk

Tyding og bruk

mengd av ørsmå væskedropar i luft som ser skyliknande ut;
røyk (2)
Døme
- det kom røyk og damp frå kjelen;
- det dogga på ruta av all dampen
vatn oppheta til gassform, brukt som energikjelde
Døme
- skipet er drive på damp;
- kraftverket treng stabil tilførsel av damp
gassform av stoff som ved normal temperatur er fast eller flytande
Døme
- radioaktiv damp;
- giftige dampar
dampbåt (i rutefart)
Døme
- der kjem dampen;
- stige om bord på dampen

Faste uttrykk

for full damp
for fullt;
av alle krefter, for full fart
toget køyrer for full damp mot hovudstaden;
skipet gjekk for full damp ut fjorden;
jobbe for full damp
få opp dampen
setje opp farten;
auke innsatsen eller forbetre prestasjonane
toget fekk opp dampen etter nokre kilometer;
hesten fekk opp dampen midtvegs i løpet;
laget har for alvor fått opp dampen
halde dampen oppe
halde innsatsen, krafta eller prestasjonane ved like
restauranten må halde dampen oppe i romjula;
laga heldt dampen oppe gjennom heile sesongen

Artikkelside

ubryteleg

adjektiv

Tyding og bruk

som ikkje kan brytast ned;

fast, stabil, vedvarande;

ubrytande

Døme

ubryteleg venskap

Artikkelside

Side 1 av 2

Resultat per side: