Gå til hovudinnhald
Tilgjenge
ordbøkene.no, Bokmålsordboka og Nynorskordboka

Avansert søk

Vanleg søk
Søkjehjelp
12 treff

Nynorskordboka 12 oppslagsord

språkform

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  2. språkleg utforming;
    Døme
    • diktet er trykt i den opphavlege språkforma
Artikkelside

sosiolekt

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

av sosio-; etter mønster av dialekt

Tyding og bruk

variant av eit språk som folk i same sosialgruppa taler;
språkform påverka av sosiale faktorar, i motsetnad til av geografiske eller temporale;
jamfør dialekt
Artikkelside

tekst 1

substantiv hankjønn eller hokjønn

Opphav

norrønt textr m eller texti m; frå latin ‘vev’

Tyding og bruk

  1. (skriftleg) samband av ord, setningar, avsnitt som oftast heng saman
    Døme
    • filmtekst;
    • lovtekst;
    • teksta er uleseleg;
    • teksta til eit bilete
  2. del, utsnitt av tekst (1, 1)
    Døme
    • kommentere ei tekst til eksamen;
    • gå vidare i teksta;
    • halde seg til, gå ut over teksta – det som gjeld emnet
  3. utdrag frå Bibelen, bibelstad som utgangspunkt for ei preike
    Døme
    • teksta i dag er frå Salmane;
    • leggje ut teksta
  4. skriftleg framstilling, litterært verk i opphavleg språkform (til skilnad frå seinare endringar og omsetjingar)
    Døme
    • grunntekst;
    • originaltekst;
    • ei gresk tekst med omsetjing
  5. skriftleg framstilling som utgjer det originale eller eigenlege innhaldet (til skilnad frå notar, kommentarar, illustrasjonar og liknande)
    Døme
    • ei bok med lite tekst og mykje bilete
  6. redaksjonelt stoff i avis;
    jamfør tekstreklame
  7. ord til ein melodi
    Døme
    • operettetekst;
    • visetekst;
    • popmelodi med norsk tekst
  8. i typografi: stor skriftgrad;
    20-punkts kegel

Faste uttrykk

  • lese nokon teksten
    irettesetje nokon
    • læraren las elevane teksten da halve klassa ikkje leverte i tide
Artikkelside

grunntekst

substantiv hankjønn eller hokjønn

Tyding og bruk

original versjon av ein tekst;
tekst i opphavleg språkform
Døme
  • den nye omsetjinga av Bibelen ligg nærare grunnteksten
Artikkelside

latinisering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

  1. det å latinisere
    Døme
    • latinisering av namn
  2. språkform som er resultatet av latinisering (1)
    Døme
    • Erasmus Montanus er ei latinisering av Rasmus Berg
Artikkelside

urspråk

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

  1. eldste sams språksteg for fleire nærskylde språk
  2. (tenkt) eldste språkform for menneska
Artikkelside

urnordisk 1

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

sams nordisk språkform (som dei noverande nordiske språka har utvikla seg frå), kjend frå runeinnskrifter med den eldre runerekkja og rekna til tida 100–500 eKr.
Døme
  • ordet finst i urnordisk
Artikkelside

målform

substantiv hokjønn

Opphav

av mål (2

Tyding og bruk

  1. Døme
    • bokmål og nynorsk er jamstilte målformer;
    • meistre begge målformene
  2. Døme
    • ei klar og grei målform
Artikkelside

belegg

substantiv inkjekjønn

Uttale

belegˊg

Opphav

av beleggje

Tyding og bruk

  1. lag som dekkjer noko
    Døme
    • belegg på tennene;
    • eit belegg av bakteriar;
    • leggje nytt belegg på taket
  2. samla mengd menneske som tek opp plassane på overnattingsstader, i større lokale eller om bord i transportmiddel
    Døme
    • hotellet har fullt belegg;
    • Hurtigruta slit med for lågt belegg utanom høgsesongen
  3. kjensgjerning som stadfestar ein teori, påstand eller spådom
    Døme
    • det finst ikkje belegg for at dette tiltaket har nokon effekt
  4. døme som tener til prov, til dømes på at ei viss språkform finst
    Døme
    • det eldste belegget på eit ord;
    • det første belegget for ordet ‘jordmor’
Artikkelside

stjerneform

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

i språkvitskap: språkform som ein ikkje har belegg for;
hypotetisk, rekonstruert språkform
Artikkelside
Side 1 av 2