Avansert søk

Vanleg søk

Nynorskordboka 48 oppslagsord

rikdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

det å vere rik;
velstand, formue, overflod
Døme
- vinne makt og rikdom
det å innehalde store mengder av noko
Døme
- rikdom på naturressursar
- - artsrikdom
  - idérikdom
  - naturrikdom

Artikkelside

sølv, sylv

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt silfr, sylfr

Tyding og bruk

grunnstoff (1) med atomnummer 47 som er eit mjukt, glinsande edelmetall; kjemisk symbol Ag
Døme
- reint sølv;
- gedige sølv – reint sølv frå gruve;
- grovt sølv – ureint sølv frå gruve;
- fint sølv – ulegert, reint sølv
(pryd)ting av sølv (1)
Døme
- eit fløytesett i sølv
- sølvmedalje;
  nest beste prestasjon
  greie sølv i NM
- pengar, rikdom
  ha sølv på kistebotnen

Artikkelside

skyte

skyta

verb

Opphav

norrønt skjóta, opphavleg ‘setje i rask rørsle’

Tyding og bruk

sende av stad kule, prosjektil eller pil med våpen
Døme
- skyte på blink;
- skyte med pil og boge;
- skyte med skarpt;
- ho skyt skot på skot;
- dei skaut varselskot
bruke skytevåpen for å drepe
Døme
- skyte elg;
- han tilstod før han skaut seg;
- dei vart skotne og drepne i kampar
- brukt som adjektiv:
  ein skoten fugl
minere (1), sprengje (1)
Døme
- skyte ut ei tomt;
- dei varslar før dei skyt;
- han har skote bort ein bergknaus
i lagspel: sende ball eller puck (i eller mot mål)
Døme
- ho får ballen og skyt mål;
- han har skote i tverrliggjaren
skuve, støyte (2)
Døme
- skyte slåa for døra;
- skyte ut båten
strekkje i vêret
Døme
- katten skyt rygg
sende ut
Døme
- auga skaut lyn;
- fjorden skyt armane sine inn i landet
strekkje seg
Døme
- eit nes skyt ut i vatnet
begynne å gjere stor fart;
haste av stad
Døme
- skyte fart;
- skyte forbi i stor fart;
- skyte fram som ei kule
kome fram;
vise seg
Døme
- ein tanke skaut opp i henne
setje skot;
spire
Døme
- treet skyt knoppar;
- eika skaut nye skot;
- åkeren har skote
fotografere, filme (1)
Døme
- skyte naturscener
brukt som adjektiv: svært sliten;
utkøyrd
Døme
- han kjende seg heilt skoten

Faste uttrykk

ikkje skyte på pianisten
ikkje kritisere nokon som berre utfører ordre
skyte fram
- skuve framover i tid
  dei har skote fram avgjerda til neste møte
- strekkje fram (kroppsdel)
  skyte fram brystet
- vekse fram;
  gro
  knoppar skyt fram
skyte frå hofta
- skyte raskt medan ein stør eit handvåpen mot hofta
  dei veit korleis ein skyt frå hofta utan å sikte
- kommentere utan å tenkje seg om
  valforskaren skaut frå hofta
skyte gullfuglen
få ei brå vinning;
gifte seg til rikdom;
leggje gullegget
skyte hjartet opp i livet
ta mot til seg
skyte i vêret
- rage høgt
  fjelltoppen skaut i vêret framfor oss
- vekse fort
  jenta har skote i vêret;
  prisane skyt i vêret
skyte inn
- om skytevåpen: stille inn eller prøve ut
  skyte inn ei børse
- innvie ved å avfyre skot
  dei skaut inn det nye året
- føye til, smette inn
  skyte inn ein merknad
- betale inn
  kommunen skyt inn fleire millionar
skyte ned
- skade eller drepe med skotvåpen
  han vart skoten ned
- skyte opp i lufta og treffe noko
  skyte ned eit fly
skyte over mål
bruke for sterke middel og derfor mislykkast;
overdrive
kritikken skaut over mål
skyte saman
samle saman;
spleise
dei skyt saman til reisepengar
skyte seg
ta livet av seg med skytevåpen
han skaut seg i hovudet med hagla
skyte seg inn under
dekkje seg bak
dei skyt seg inn under tidlegare inngåtte avtaler
skyte seg sjølv i foten
gjere ein feil som skader ein sjølv
skyte til
leggje til
dei skyt til midlar for at tenesta skal bli utført

Artikkelside

skog

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt skógr

Tyding og bruk

større område der det veks tre
Døme
- vere ute i skog og mark;
- arbeide i skogen
- - barskog
  - krattskog
  - lauvskog
samling av noko som liknar tre
Døme
- ein skog av master

Faste uttrykk

ikkje sjå skogen for berre tre
vere så oppteken av detaljane at ein ikkje ser heilskapen
love gull og grøne skogar
love rikdom eller andre gode
som ein roper i skogen, får ein svar
ein blir så mykje påakta som ein fortener
til skogs
ut eller ute i skogen
familien drog til skogs

Artikkelside

mammon

substantiv hankjønn

Opphav

gjennom mellomalderlatin og gresk; frå arameisk mamon(a)

Tyding og bruk

rikdom, pengar, jordisk gods

Døme

dyrke mammon

Faste uttrykk

mammons træl
pengekjær person

Artikkelside

honning

substantiv hankjønn

Opphav

norrønt hunang n, opphavleg ‘det gule’

Tyding og bruk

søt, tjuktflytande væske som bier og humler framstiller av søte safter som dei samlar frå levande planter
Døme
- vill honning;
- honningen gjorde teen søt;
- søt som honning
søt blomstersaft;
nektar (2, 2)
Døme
- humlene surra frå blomster til blomster og samla honning

Faste uttrykk

fløyme med mjølk og honning
(etter 2. Mos 3,8) ha i overflod;
ha stor rikdom
eit land som fløymer med mjølk og honning
slyngd honning
honning som er teken ut av vokstavlene ved hjelp av ei honningslyngje

Artikkelside

herlegdom

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

prakt og fagerdom (som vitnar om noko guddomleg);
fullkomenskap
Døme
- den himmelske herlegdomen;
- Guds herlegdom
det at noko er herleg;
rikdom
Døme
- jordas herlegdom
noko som er herleg
Døme
- ha veska full av allslags herlegdomar
verdi eller rett (som høyrer til ein eigedom)
Døme
- det låg ingen herlegdomar til garden;
- universitetet med tilknytte herlegdomar

Faste uttrykk

heile herlegdomen
alt saman;
heile stasen, heile greia

Artikkelside

gullkalv

substantiv hankjønn

Tyding og bruk

kalv av gull som vart dyrka av israelittane (2. Mos 32)

Faste uttrykk

dansen kring/rundt gullkalven
strevet etter rikdom, dyrking av mammon
bransjen er prega av dansen kring gullkalven;
situasjonen liknar dansen rundt gullkalven

Artikkelside

gullfugl

substantiv hankjønn

Faste uttrykk

skyte gullfuglen
få ei brå vinning;
gifte seg til rikdom;
leggje gullegget

Artikkelside

gull

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt gull, goll; samanheng med gul ( , opphavleg ‘gult metall’

Tyding og bruk

gulraudt, edelt metallisk grunnstoff (1) med atomnummer 79;
kjemisk symbol Au
Døme
- grave etter gull;
- vere tru som gull
brukt som adjektiv: av gull, gyllen (2)
Døme
- eit gull armbandsur
legering (2) av gull (1) og anna metall
Døme
- ein ring av gull;
- ei kjede i gull;
- få Kongens fortenestemedalje i gull
rikdom, pengar, store verdiar
Døme
- vinne gods og gull;
- eige gods og gull
gullmedalje
Døme
- ta tre gull i OL
noko forgylt eller skinande;
gyllen farge
Døme
- mønster i blått og gull
brukt som kjælenamn
Døme
- gullet mitt

Faste uttrykk

bondens gull
gjødsel
det er ikkje gull alt som glimrar
ein må ikkje døme berre ut frå eit fint ytre;
ikkje alt som ser fint ut, er verdifullt
god som gull
heilt framifrå
ha eit hjarte av gull
vere svært snill
love gull og grøne skogar
love rikdom eller andre gode
vere gull verd
vere svært viktig
opplysninga er gull verd

Artikkelside

Side 1 av 5

Resultat per side: