Avansert søk

Nynorskordboka 11 oppslagsord

karakterisere

karakterisera

verb

Opphav

gjennom fransk, frå gresk kharakterizein; jamfør karakter

Tyding og bruk

kjenneteikne, særmerkje
Døme
- krig og uro karakteriserer stoda
framstille særpreget ved noko;
skildre
Døme
- karakterisere resultatet som bra

teselskap

substantiv inkjekjønn

Tyding og bruk

selskap der det blir servert te
i overført tyding med nekting: brukt for å karakterisere ein vanskeleg situasjon
Døme
- revolusjon er ikkje noko teselskap

stemple

stempla

verb

Tyding og bruk

merkje med stempel (2);
setje stempelmerke (1) på
Døme
- brevet var stempla i går
- brukt som adjektiv:
  eit stempla dokument
i overført tyding: karakterisere (2)
Døme
- bli stempla som tjuv;
- stemple ei utsegn som lygn;
- etter dette er ho stempla på livstid

Faste uttrykk

stemple inn
- registrere (i eit stemplingsur) at ein begynner arbeidsdagen
- motta
  brevet vart stempla inn torsdag
stemple ut
- registrere (i eit stemplingsur) at ein avsluttar arbeidsdagen
- avslutte arbeidslivet
  han stemplar ut etter 40 år i bransjen

korn

substantiv inkjekjønn

Opphav

norrønt korn

Tyding og bruk

samnemning for næringsrike, dyrka grasarter
Døme
- drive med korn og poteter;
- treskje korn
frukt av kornplante
Døme
- korn er ei skalfrukt;
- moge korn
frukt eller frø som minner om korn (2)
- - pollenkorn
  - sennepskorn
partikkel eller klump som minner om korn (2)
- - haglkorn
  - saltkorn
  - sandkorn
fremste sikte på skytevåpen
Døme
- skur og korn;
- bruke fint korn

Faste uttrykk

ta på kornet
- sikte på
- karakterisere på ein treffande måte

kalle

kalla

verb

Opphav

norrønt kalla

Tyding og bruk

rope (på);
bodsende
Døme
- kalle på hunden;
- pliktene kallar;
- kalle inn til møte;
- bli kalla av Gud;
- bli kalla opp over radioen;
- er det nokon som kjenner seg kalla til å ta på seg oppgåva?
- filmen kalla fram tårene;
- produsenten måtte kalle attende vara
utnemne (2
Døme
- ho vart kalla til biskop
gje namn;
tiltale som;
karakterisere som
Døme
- dei kalla dottera Saima;
- vi kallar henne sjefen;
- kalle seg fagmann;
- kalle seg rik;
- føremiddagsmaten eller dugurden, dei kallar;
- kallar du det å rydde?
rope utnamn til;
skjelle ut
Døme
- dei kallar meg!
- stå og kalle kvarandre

Faste uttrykk

kalle opp
- gje namn etter noko eller nokon
  dei vil kalle opp oldefaren dersom dei får ein gut;
  plassen er kalla opp etter den tidlegare statsministeren
- (prøve å) kontakte til dømes gjennom eit radiosamband
  flygeleiaren kalla opp flyet

i 2

preposisjon

Opphav

norrønt í

Tyding og bruk

omgjeven eller omslutta av noko eller nokon;
innanfor eit område, ei gruppe, ein institusjon eller liknande
Døme
- liggje i jorda;
- bu i eit hus;
- ha hendene i lomma;
- eit hol i veggen;
- han kom i ein stor, sid frakk;
- ute i mørkeret;
- gå i fjellet;
- i heile verda;
- dei bur i Tromsø;
- stå i framgrunnen;
- i det fjerne;
- i nord;
- det står i boka;
- byrje i første klasse;
- arbeide i ein bank;
- vondt i hovudet
blanda med
Døme
- det er vatn i mjølka
med rørsle mot noko eller inn på eit visst avgrensa område eller liknande
Døme
- slå vatn i glaset;
- klatre opp i eit tre;
- gripe tak i noko;
- dei slo han i hovudet;
- ho kviskra meg noko i øyret;
- gå i kyrkja
brukt til å knyte saman to like substantiv: like inntil eller innpå;
like etter
Døme
- dei budde vegg i vegg;
- det gjekk slag i slag heile dagen
med form eller utsjånad som
Døme
- stå i ein boge;
- gå i ring
mot ei ytre flate
Døme
- slå seg i ein stein;
- slå handa i bordet;
- klappe i hendene
brukt for å karakterisere tilstand, sinnsstemning, verksemd eller liknande
Døme
- leve i fred;
- vere i gang;
- vere i sin beste alder;
- falle i søvn;
- få noko i stand;
- dele noko i tre delar;
- setje pengane i aksjar;
- slå noko i små bitar
brukt for å opplyse om middel, emne, form, måte, meining eller liknande
Døme
- feste båten i eit tau;
- få Kongens fortenestemedalje i gull;
- blusen er i silke;
- få løn i kontantar;
- betale mykje i skatt;
- seie noko i spøk;
- tale i gåter;
- trekkje i langdrag;
- i beste meining
brukt om tid
Døme
- i gamle dagar;
- i vår tid;
- i juli;
- i dag;
- i augeblinken;
- i slåtten;
- han var fødd i 2019;
- han budde der i mange år;
- tala varte i ein heil time
brukt i uttrykk for at noko er del av ein heilskap
Døme
- eplet er delt i tre delar;
- eit skodespel i fem akter;
- han hadde ein del i garden
med omsyn til;
når det gjeld
Døme
- vere flink i matte;
- eg har alltid vore dårleg i idrett;
- han er stor i kjeften;
- ha rett i noko;
- gå fram i visdom og alder
brukt ved ord for fagområde, materiale, verksemd eller liknande
Døme
- professor i medisin;
- arbeide i tre
brukt ved ord for noko eller nokon som ei kjensle er retta mot
Døme
- han er glad i mat;
- ho er forelska i han;
- eg gjev blaffen i det
brukt som adverb i samband med visse verb
Døme
- hengje i;
- ta i;
- setje i;
- stemme i

Faste uttrykk

i eitt og alt
på alle måtar
dei var samde i eitt og alt
i og for seg
i seg sjølv;
eine og aleine
det er i og for seg ikkje så rart

stempling

substantiv hokjønn

Opphav

Tyding og bruk

det å påføre med stempel (1)
Døme
- stempling av haldbarheitsdato på matvarer
det å karakterisere noko eller nokon
Døme
- stempling av personar som våger å meine noko

særmerkje, særmerke 2

særmerkja, særmerka

verb

Tyding og bruk

merkje ut frå andre;

jamfør særmerkt

Døme

det heimlege ordtilfanget er eit drag som særmerkjer nynorsken

ta på kornet

Tyding og bruk

Sjå: korn

sikte på
karakterisere på ein treffande måte

karakterisering

substantiv hokjønn

Tyding og bruk

det å karakterisere (2)

Døme

ein karakterisering av meiningsmotstandarar

Side 1 av 2

Resultat per side: